درگیری مسلحانه برای انسان‌ها پیامدهای تلخ و مرگبار دارد اما بیشتر ما شاید به این واقعیت فکر نکنیم که این رویداد تلخ، اثرات بسیار بد و ماندگاری نیز بر محیط زیست و منابع طبیعی که سرمایه‌ای ارزشمند برای تمام نسل‌هاست، دارد.
«برنامه محیط زیست سازمان ملل» (UNEP) در گزارش اخیر خود یکی از تازه‌ترین نمونه‌های این تخریب گسترده را بررسی کرده است و بر اساس ارزیابی اولیه ی این سازمان، تأثیرات زیست محیطی حملات خصمانه رژیم صهیونیستی در غزه بی‌سابقه است و جامعه را در معرض آلودگی سریع خاک، آب و هوا و خطر آسیب‌های جبران ناپذیر به اکوسیستم‌های طبیعی آن قرار می‌دهد.
به گزارش ایران اکونومیست، حوالی خرداد ماه امسال سازمان ملل از تعطیلیِ ۵ تصفیه‌خانه فاضلاب در غزه خبر داد و تاکید کرد در این شرایط فاضلاب به سواحل، آب‌های ساحلی، خاک و آب شیرین راه یافته و این نواحی را با مجموعه‌ای از عوامل بیماری‌زا، مواد مغذی، میکروپلاستیک‌ها و مواد شیمیایی خطرناک آلوده می‌کند.
این نهاد رسمی بین‌المللی در گزارش خود هشدار داد شرایط فوق، تهدیدی فوری و بلندمدت برای سلامت مردم مظلوم غزه و در عین حال محیط زیست دریایی و زمین‌های زراعی این منطقه است.
UNEP همچنان بر درخواست آتش‌بس فوری برای محافظت از زندگی مردم و در نهایت کمک به کاهش اثرات زیست‌محیطیِ حملات این رژیم اشغالگر تاکید می‌کند.
«اینگر اندرسن»، مدیر اجرایی UNEP می‌گوید: نه تنها مردم بی‌گناه غزه با رنج‌های توصیف‌ناپذیری از این جنگِ نابرابر مواجه هستند بلکه آسیب‌های زیست‌محیطی قابل توجه و فزاینده در غزه باعث می‌شود که خانواده‌های فلسطینی در نوار غزه درگیر روند بهبودی دردناک و طولانی‌مدت شوند.
وی افزود: در حالی که سوالات زیادی در مورد نوع و کمیت دقیق آلاینده‌های موثر بر محیط زیست در غزه باقی مانده است، مردم در حال حاضر با عواقب آسیب‌های ناشی از درگیری به سیستم‌های مدیریت زیست محیطی و همچنین آلودگی گسترده زندگی می‌کنند. سیستم آب و فاضلاب از بین رفته است. زیرساخت‌های حیاتی همچنان در حال تخریب هستند. مناطق ساحلی، خاک و اکوسیستم‌ها نیز به شدت تحت تاثیر قرار گرفته‌اند. همه اینها به شدت به سلامت مردم، امنیت غذایی و تاب‌آوری غزه آسیب می‌زند.
به گزارش دفتر اطلاع‌رسانی برنامه محیط زیست سازمان ملل، مدیر اجرایی UNEP تاکید کرد: ما فوراً به یک آتش‌بس برای نجات جان مردم و احیای محیط زیست نیاز داریم تا فلسطینی‌ها بتوانند از درگیری نجات یافته و زندگی و معیشت خود را در غزه بازسازی کنند.
ارزیابی اولیه از خسارات جنگ غزه به محیط زیست:
زمین، هوا، آب، گیاهان، حیوانات و همه موجودات زنده، «محیط طبیعی» را تشکیل می‌دهند. به محیط جغرافیایی، محیط طبیعی نیز گفته می‌شود زیرا با طبیعت در تعامل است.
خشکی‌های مسطح زمین، رودخانه‌ها، کوه‌ها، بیابان‌ها، آب، اقیانوس‌ها، آتشفشان‌ها و ...، نمونه‌هایی از محیط طبیعی هستند.
محیط طبیعی شامل «منابع طبیعی» است که به عنوان مواد اولیه برای تولید انواع محصولات، مورد نیاز است. از منابع طبیعی برای تولید مواد غذایی، سوخت و مواد خام برای تولید کالا استفاده می‌شود.
نفت، زغال سنگ، گاز طبیعی، فلزات، سنگ و ماسه همگی منابع طبیعی محسوب می‌شود. سایر منابع طبیعی نیز عبارتند از هوا، نور خورشید، خاک، آب، حیوانات، پرندگان، ماهی‌ها و گیاهان.
در جدول زیر برخی از منابع طبیعی زمین و استفاده نهایی از آنها ذکر شده است.
| منابع طبیعی | نمونه‌های کالا یا خدماتِ مرتبط با آن |
| هوا | نیروی باد، اکسیژن، CO۲ |
| حیوانات | غذا و پوشاک |
| زغال | انرژی، برق، گرما |
| مواد معدنی | فولاد، آلومینیوم، کابل، برق، باتری |
| گاز طبیعی | انرژی، برق، گرما |
| نفت | انرژی، برق، گرما، پلاستیک، سوخت |
| گیاهان | کاغذ، چوب، پوشاک، غذا، دارو |
| نور خورشید | برق خورشیدی، گرما، فتوسنتز |
| آب | برق آبی، پوشاک، آشامیدنی‌ها |
هر کشوری منابع طبیعی خود را دارد که تعدادی از آنها در جدول بالا یادآوری شده است. این منابع طبیعی نشان‌دهنده ثروت هر کشور است که این ثروت نیز مبتنی بر استفاده از منابع طبیعی موجود آنهاست.
«تروریسم زیست محیطی» یکی از عوامل تخریب طبیعت است و شامل هدف قرار دادن منابع طبیعی است. تروریسم زیست‌محیطی (Environmental terrorism) شامل یک یا چند اقدام غیرقانونی است که به منابع زیست‌محیطی زیان وارد می‌کند یا آنها را از بین می‌برد.
همچنین این عبارت برای برچسب‌گذاری اقدامات تخریبی غیرضروری یا غیرقابل توجیه زیست‌محیطی برای کسب درآمد شخصی یا شرکتی استفاده می‌شود.
از سوی دیگر، بوم‌تروریسم یا «اکوتروریسم» (Eco-terrorism) به عمل خشونت‌آمیزی گفته می‌شود که در حمایت از محیط زیست علیه یک فرد یا افراد و تخریب دارایی‌های آنها صورت می‌گیرد.
بوم‌تروریسم در FBI این‌گونه تعریف شده است: عمل خشونت‌آمیز یا تهدید به خشونت علیه مردم یا اموال آنها توسط محیط زیست‌گراها به دلایل زیست‌محیطی یا سیاسی با هدف تحت تأثیر قرار دادن افراد دیگر.
به موازات گسترش تخریب طبیعت در سال‌های اخیر و بی‌توجهی بسیاری از دولت‌های جهان نسبت به از بین رفتن محیط زیست، بسیاری از گروه‌ها به شکل سازمان‌های داوطلبانه و نهادهای خصوصیِ بین‌المللی دست به اقدامات حفاظتی می‌زنند از جمله «صلح سبز» یا «جبهه رهایی جانوران» اما در برخی موارد این گروه‌ها هم گاهی در اقداماتی کنترل‌نشده و به منظور وادار کردن دولت‌ها به توجه به خواسته‌هایشان به آتش زدن و صدمه به ساختمان‌ها، املاک و منافع شرکت‌های آلوده‌کننده یا تخریب‌گر محیط زیست می‌پردازند.
از روش‌های آنها می‌توان به میخ‌کاری درختان اشاره کرد. طی این روش که با هدف جلوگیری از قطع درختان صورت می‌پذیرد میله یا میخ آهنی را به درخت می‌کوبند تا وارد آن شود و بعداً برای قطع‌کنندگان آن ایجاد خطر و هزینه کند. آنها معتقدند این مسئله در درازمدت باعث حفظ درختان می‌شود.
به گزارش فدراسیون «فاوکو»، آنچه از درگیری‌های گذشته می‌دانیم این است که جنگ، تأثیر جدی بر مقوله‌های محیط زیستی همچون انتشار کربن، آلودگی، منابع آب سمی و سایر مواد مضر برای محیط زیست دارد.
جنگ نه تنها می‌تواند به محیط اجتماعی آسیب برساند بلکه فعالیت‌های نظامی، مقادیر زیادی گازهای گلخانه‌ای را تولید می‌کند و باعث آلودگی می‌شود که به تغییرات آب و هوایی ناشی از فعالیت انسانی و کاهش منابع دامن می‌زند و البته در کنار زخم‌های دیگری که بر پیکره محیط زیست کلی زمین وارد می‌شود.
جنگ باعث بروز حوادث آلوده‌کننده‌ای می‌شود که دامنه آنها صنعتی است. در زمان درگیری‌های نظامی و مسلحانه بین ملل مختلف به ویژه در عصری که بسیاری از جمعیت زمین در ارتباط تنگاتنگ با تکنولوژی روزگار می‌گذرانند، تاسیسات نفت یا انرژی عمدا مورد حمله قرار می‌گیرند.
تکنیک‌های زمین سوخته شامل تخریب زیرساخت‌های کشاورزی مانند کانال‌ها، چاه‌ها و پمپ‌هاست که منجر به اثرات فرامرزی آلودگی در رودخانه‌ها، سفره‌های زیرزمینی یا دریاها می‌شود.
زمان و تاریخ نشان می‌دهد که تاکتیک‌ها و استراتژی‌ها برای پیروزی در جنگ‌ها با تخریب و نابودی منابع طبیعیِ کشورها، ویرانی و خسارات فلج‌کننده به بار آورده است.
سلاح‌ها و مهمات نظامی مورد استفاده در درگیری‌ها، میراث زیست محیطی به جا می‌گذارند.
مین‌های زمینی، مهمات خوشه‌ای و سایر مواد منفجره باقی‌مانده از جنگ می‌توانند دسترسی به زمین‌های کشاورزی را محدود کرده و خاک و منابع آب را با فلزات و مواد پرانرژی سمی آلوده کنند.
البته که جنگ تاثیرات منفی زیادی روی ذهن و جسم انسان دارد! مرگ، جراحت، خشونت جنسی، سوءتغذیه، بیماری، ناتوانی و آوارگی تنها گوشه‌ای از تهدیدکننده‌ترین پیامدهای فیزیکی جنگ هستند، در حالی که اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)، افسردگی و اضطراب هم برخی از آسیب‌های روانی آن هستند.
علاوه بر اینها، گرد و غبار سمی، منابع آب آلوده و بقایای مواد شیمیایی منجر به سرطان، نقایص مادرزادی و چنین شرایطی می‌شود که در موارد شدید به طور بالقوه با آلودگی محیط زیست مرتبط است و حتی می‌تواند ساکنان یک منطقه و نسل‌های بعدی آن را تا سال‌ها از نعمت یک زندگی عادی محروم کند.
به همان اندازه که آرزو می‌کنیم جنگ اتفاق نیفتد اما در واقعیت جنگ‌ها و درگیری‌های مسلحانه اتفاق می‌افتد و مشکلات بزرگی برای بشریت و زمین ایجاد می‌کند. سوال این است که از دست ما چه کاری برمی‌آید؟
ما در این برهه از زمان به طور جدی نیاز داریم که رابطه بشر با طبیعت را احیا کنیم و بکوشیم تا مشکلات زمین را از طریق اقدامات دگرگون‌کننده متعادل کنیم.
به گزارش ایران اکونومیست، در زیر چند نمونه از کارهایی که همه ما در راستای مرهم نهادن بر زخم‌های طبیعت می‌توانیم انجام دهیم آورده شده است:
