سهامداران زیان دیده پالایشگاهی چه کنند؟

شاید سهامداران پالایشگاهی که روزی شاهد رشد خیره کننده قیمت سهام "شبندر" و "شتران" و کسب بازده های رویایی از این سهام بودند در تخیلات خود نیز روزی را تصور نمی کردند که شاهد افت 50-60 درصدی قیمت سهام این شرکتها باشند.

26 اسفند ماه  93 در تاریخ بورس ثبت شد و معاملات سهام پالایشگاهی در این تاریخ  هیچ گاه از حافظه بورس پاک نخواهد شد. در این نوشتار قصد ندارم تا نمک بر زخم کسی بپاشم و یا از جایگاه پند و موعظه سخنی برانم اما هر اتفاق ناگوار و شوک آوری می تواند محملی برای کسب تجربه باشد و به اندوخته های ما از بازار بیفزاید.

شاید مهمترین درسی که همه ما ( چه سهامدار پالایشگاهی و چه غیر سهامدار) از بازار گرفتیم ، مفهوم " شناخت سطح  ریسک پذیری خودمان"در درجه اول و جدی گرفتن" مقوله ریسک " در بازار سهام باشد. 

در یکسال گذشته ریسک های سیستماتیک و غیرسیستماتیک ،توسط تک تک سلول های بدن معامله گران حس شد. ریسک سیاسی، ریسک قیمت نفت، ریسک نرخ ارز، ریسک نرخ خوراک و مواد اولیه، ریسک بودجه و... . 

شاید تا چند سال گذشته وقتی در خصوص این ریسک ها از کسی نظر خواهی می کردید، کمتر کسی در انتخاب پورتفوی خود در آن زمان، سهمی را برای این ریسک‌ها کنار می گذاشت. روزمرگی معاملاتی و نداشتن تحلیل در انتخاب سهام و پیروی کورکورانه از جو بازار، اگر منجر به یک برد کوچک برای شما بشود، در عوض 3 باخت بزرگ به شما تحمیل می کند. 

شاید در حال حاضر رمقی برای سهامداران پالایشی باقی نمانده باشد که بخواهند به اشتباهات خود فکر کنند و منطق تصمیم گیری خود را تغییر دهند اما به مرور درخواهید یافت علت این بازدهی منفی در نهایت تصمیمات خود بوده است. حتی اگر به واسطه مصاحبه مسئولین  و شعارها و وعده و وعیدها هم به بازار آمده باشید و ضرر کرده باشید، بازهم در درجه اول مسئولیت سرمایه گذاری با شما بوده است.

شما می توانستید به مصاحبه ها بی اعتنا باشید و یا با تحلیل بیشتر نظرات مخالفان را نیز می شنیدید و در نهایت تصمیم به عدم ورود در شرایط ریسکی می گرفتید. این به معنای انداختن تقصیر وضعیت بازار بر دوش شما نیست، اتفاقا همه ما نیک می دانیم که چه عواملی دست به دست هم داده اند و بازار را به این روز انداخته اند و سهامدار جزء صرفا اندک پس انداز خود را با هزار امید به بازار سرمایه سپرد تا بتواند اندکی از فشار هزینه های سرسام آور زندگی خویش را تامین کند و اینک همان اندک پس انداز نیز به شکلی غیر منصفانه از بین رفته است .

اما موضوع مورد نظر ما، عکس العمل ما بعد از شنیدن اخبار و رویدادها و مصاحبه ها است. ما  به دنبال مصون سازی خودمان در این شرایط هستیم، ما به دنبال رویه ای هستیم که بدون در نظر گرفتن اینکه چه کسی چه سخنی می گوید، چه کسی چه تصمیمی می گیرد و اینکه چه اتفاقی در جریان است، در هر لحظه درست ترین تصمیم ممکن را اتخاذ کرده و تصمیمات احساسی و هیجانی را کنار بگذاریم.

ما نیاز داریم تا تصمیمی جدی در خصوص رویه خرید و فروش سهام و سبد سهام خود اتخاذ کنیم، ریسک‌ها را بشناسیم، صنایع را بشناسیم، وضعیت متغیرهای کلان را پیگیریکنیم، زمان صرف کنیم و تحلیل‌ها را بخوانیم و  قاعده این بازی را آنطور که هست یاد بگیریم و نه آنطور که خودمان دوست داریم!

واقعیت بازار این است، "شتران" روزی همه را به اوج برد، بسیاری را ثروتمند کرد و روزی دیگر عده ای را از هستی ساقط کرد! اینها همه اتفاق و رویداد هستند و در طرف دیگر ما هستیم که "تصمیم" می گیریم کجای این رویدادها قرار بگیریم، "ما" تصمیم می گیریم که ساده انگارانه با قول ها و وعده وعیدها، اخبار، اتفاقات و هر چیز دیگری که بر انتخاب ما تاثیر می گذارد برخورد کنیم و در نهایت چوب تصمیمات خود را می خوریم.

اما سهامداران پالایشگاهی در وضعیت فعلی چه کنند؟

گروه های مختلفی از افراد درگیر زیان هنگفت بازگشایی امروز هستند، بسیاری بدهکار هستند و به راحتی نمی توان برای همه نسخه واحد پیچید. نمی توان به سهامداری که علاوه بر خواب پول و هزینه فرصت سرمایه ،حدود  50-60 درصد ضررکرده توصیه خاصی کرد. حتی ما نمی توانیم خود را جای این سهامداران قرار دهیم و اندکی به این زیان هنگفت بیندیشیم.

در وضعیت فعلی،  ابهامات آنقدر زیاد هستند که نمی توانیم آینده اقتصاد کشور، آینده بازار سرمایه، آینده صنعت پالایشگاهی و آینده قیمتی هر سهم را به راحتی پیش بینی کنیم بنابراین با مفروضات فعلی صرفا می توانیم اقدامات کلی و  محدودی ارایه کنیم:

فروش در شرایط فعلی تیغ دو لبه ای محسوب می شود. اصلاح قیمتی بسیار سنگین است و در سوی دیگرابهامات و نگرانیها و سناریوهای متضاد سود آوری پالایشگاهی ها امکان وقوع هر اتفاقی را محتمل کرده است. ممکن است دولت و مجلس و مدیران و سهامداران عمده این شرکتها عکس العملها و واکنش هایی داشته باشند و تصمیماتی در جهت بهبود شرایط بنیادین این شرکتها اتخاذ کنند.

احتمالا واکنش هایی را از نمایندگان مجلس و سایر مدیران بورسی شاهد خواهیم بود که ممکن است معادلات را برهم بزند و حداقل سناریوهای بد این شرکتها کمرنگ تر بشود.

درصورتی که به کارگزار خود بدهکار هستید و یا از بانک و یا شخص دیگری مبالغی را جهت سرمایه گذاری در سهام پالایشگاهی قرض گرفته بودید و امروز نیز سهام خود را نفروخته اید بهتر است منتظر بهبود (هر چند اندک) این نمادها و روشن شدن و ضعیت این گروه ها و همچنین  وضعیت هسته ای بمانید.

در این صورت ممکن است شاهد حرکت کلی بازار باشیم. برای سهامداری که در یک روز 67درصد ارزش پورتفوی خود ر از دست داده و تنها 33درصد از ارزش سهامش باقی مانده، دشوار است که با اندک مبلغ باقی مانده بتواند در این بازار راه به جایی ببرد.

در صورتیکه 200 درصد بازدهی هم از مبلغ باقی مانده کسب کنید، باز هم به مبلغ اولیه خود نخواهید رسید خصوصا اینکه در وضعیت فعلی هم گزینه جذابی با توان این مقدار بازدهی وجود ندارد. بدیهی است باید ریسک باقی ماندن در بازار و عدم توافق هسته ای را نیز بپذیرید.

به هر حال 67درصد اصلاح قیمتی انگیزه خرید را برای سایر سهامدارن افزایش می دهد. خصوصا اینکه فقط شما نیستید که در زیان هستید، سهامدارن عمده این شرکتها و خود دولت نیز با زیان هنگفتی روبرو شده و بعید است منتظر بمانند تا 50-60 درصد زیان آنها تبدیل به 70-80 درصد زیان شود. آنها نیز تعهداتی دارند و بی شک مجبور به حمایت از سهام خود خواهند شد.

ممکن است هیجان بازار امروز نیز ادامه دار باشد اما امکان نوسانات قیمتی بالاست. بهترین کار  و در عین حال مشکل ترین کار حفظ خونسردی خودتان است و اینکه در صورتی که بیش از اندازه استرس و نگرانی به خودتان وارد کنید ممکن است خود شما هم بخشی از این مشکل شوید و علاوه بر زیان مادی ، به خودتان هم آسیب وارد کنید.

در پایان امیدواریم تلخی این رویداد به زودی با اخبار مناسبی از تصمیمات حمایتی در خصوص سهام این شرکتها و بهبود وضعیت کلی بازار  و بهبود قیمتی و جبران زیان سهامداران عزیز از ذهنها پاک شود.