چرخه هورمونی روزانه در مردان و اثرات آن بر مغز

به گزارش ایران اکونومیست، این یافته به این معناست که حجم مغز در طول روز به‌ویژه از صبح تا شب کاهش می‌یابد اما در طول شب و هنگام خواب، مغز این کاهش حجم را جبران می‌کند و به حالت اول برمی‌گردد.

این نتایج حاصل بررسی اسکن‌های مغز مرد جوانی ۲۶ ساله‌ ۴۰ بار طی ۳۰ روز بودند. هر ام‌آرای MRI مغز در ساعت ۷ صبح یا ۸ عصر انجام می‌شد، یعنی زمانی‌ که سطح هورمون‌های استروئیدی‌ــ تستوسترون، کورتیزول و استرادیول‌ــ  در بالاترین و پایین‌ترین حد قرار دارند.

«لورا پریچت»، یکی از نویسندگان این مطالعه که اکنون محقق فوق‌دکترا در روانپزشکی دانشگاه پنسیلوانیاست، می‌گوید: هورمون‌های استروئیدی مردان طی این چرخه روزانه، ۷۰ درصد کاهش می‌یابد. با افزایش سن، این درجه تغییر بین صبح و شب کم می‌شود اما یک الگوی کلی است و در تمام طول زندگی ادامه دارد.

پریچت به لایوساینس می‌گوید: این روند را می‌توانید تقریبا مانند یک ریتم ضربانی از صبح تا شب تصور کنید. او تاکید می‌کند که زنان نیز با تغییرات روزانه در هورمون‌ها مواجهند اما این تغییرات در آنان به اندازه مردان بارز نیست زیرا زنان به دلیل چرخه قاعدگی، علاوه بر این تغییرات روزانه با تغییرات هورمونی بلندمدت‌تری نیز مواجهند که می‌تواند آثار مختلفی بر عملکرد و احساسات آن‌ها داشته باشد.

مطالعات جدید نشان می‌دهد که حجم کلی مغز و همچنین ضخامت قشر و لایه بیرونی مغز در طول روز کاهش می‌یابد. طبق نتایج، حجم ماده خاکستری مغز که حاوی بدنه‌های سلولی نورون‌ها و ارتباطات بین آنهاست به طور متوسط حدود شش دهم (۰.۶) درصد کم می‌شود و دو ناحیه از قشر مغز معروف به لوب اکسیپیتال و جداری بیشترین کاهش را دارند. در ساختارهای عمیق‌تر مغز از جمله مخچه، ساقه مغز و بخش‌هایی از هیپوکامپ هم تغییرات مشاهده شد. این قسمت‌های مغز به ترتیب در هماهنگی حرکات، انتقال اطلاعات بین مغز و بدن و ذخیره‌سازی خاطرات نقش دارند.

کاهش حجم مغز با کاهش روزانه هورمون‌ها هم‌زمان است با این حال نویسندگان این مطالعه در گزارش منتشرشده در مجله علوم اعصاب (The Journal of Neuroscience) خاطرنشان می‌کنند که هنوز مشخص نیست آیا هورمون‌ها باعث تغییرات مغزی می‌شوند یا خیر.

«ال موراتا»، یکی از نویسندگان این مطالعه و دانشجوی دکترای روانشناسی و علوم مغز در دانشگاه کالیفرنیا، می‌گوید این نمونه دیگری است که نشان می‌دهد تغییرات هورمونی مختص زنان نیست.

تحقیقات در گذشته نشان داده‌اند که هورمون‌های استروئیدی بر ساختار مغز تاثیر می‌گذارند. چرخه قاعدگی به تغییرات حجمی در کل مغز مرتبط شده است اما مطالعات نشان می‌دهند که این تغییرات زمانی که چرخه هورمونی تغییر کند ــ به عنوان مثال با استفاده از قرص‌های ضد بارداری‌ــ اتفاق نمی‌افتند. دهه‌ها تحقیق روی حیوانات نیز نشان می‌دهد که هورمون‌های استروئیدی در مقیاس‌های زمانی کوتاه بر ساختار مغز تاثیر می‌گذارند.

موراتا می‌گوید: من متقاعد شده‌ام که هورمون‌ها روی مغز و ساختار آن تاثیر می‌گذارد. اما با این مطالعه نمی‌توانیم بگوییم که این تاثیر به‌طور مستقیم است.

آیا ریتم شبانه‌روزی هورمون‌ها در مردان می‌تواند بر عملکرد مغز تاثیر بگذارد؟

به گزارش ایندیپندنت، در حال حاضر دقیقا مشخص نیست که این امر چطور امکان‌پذیر است. با این حال مطالعه دیگری که همین تیم روی همان فرد انجام داد و الگوهای ارتباطی در مغز را در طول یک دوره ۲۴ ساعته بررسی کرد، نشان داد که هماهنگی یا میزان هم‌زمانی در قسمت‌های مختلف مغز با سطوح هورمون‌های استروئیدی افزایش و کاهش می‌یابد.

به گفته موراتا، در هر دو مطالعه مناطق مغزی که اطلاعات بصری را پردازش می‌کنند بررسی شدند. این نواحی مغزی هم کاهش حجم و هم کاهش هماهنگی را در طول روز نشان دادند. البته متخصصان تاکید می‌کنند که این الگو تنها در یک فرد دیده شد و ممکن است افراد متفاوت الگوهای مختلفی داشته باشند.

متخصصان یادآور می‌شوند تحقیقات موجود عموما بر تنوع و تغییرات هورمونی در زنان متمرکز است، در حالی که باید به تغییرات هورمونی در مردان نیز توجه شود به‌خصوص که این تغییرات ممکن است بر عملکرد مغز تاثیر بگذارد.