به گزارش گروه سیاست خارجی ایران اکونومیست، تارنمای موسسه «Modern Diplomacy» در گزارش تحلیلی خود با عنوان «توافق چابهار، سرچشمه فرصت‌ها برای هند و ایران» آورده است ایران و هند روز ۱۳ ماه می قرارداد مهمی را بر سر بندر چابهار امضا کردند. بر اساس قراردادی که بین سازمان بندر و دریانوردی ایران و شرکت (IPGL) Iran and India Ports Global Ltd منعقد شد، شرکت هندی بهره برداری و سرمایه گذاری حدود ۱۲۰ میلیون دلاری را در زمینه تجهیز پایانه شهید بهشتی بندر چابهار انجام می‌دهد، ضمن آنکه گشایش اعتباری معادل ۲۵۰ میلیون دلاری را هم برای بهبود زیرساخت این بندر برعهده گرفته است. این توافق به هند اجازه بهره برداری از این تاسیسات را به مدت ۱۰ سال می‌دهد که البته این همکاری قابلیت تمدید خودکار را در پایان قرارداد کنونی دارد.
در واقع قرارداد فوق به هند قابلیت استفاده با تاخیر از موقعیت استراتژیک چابهار را در همجواری دریای عرب، ایران، افغانستان و انگیزه دسترسی به آسیای مرکزی را می‌دهد.
این گزارش برخی از مزایای این توافق میان تهران و دهلی نو را برشمرده است. نخست، توافق فوق فرصتی برای تقویت و تحکیم بیشتر روابط هند و ایران خواهد بود که این امر در پس زمینه همگرایی فزاینده بین دهلی نو و تهران در موضوعاتی مانند طالبان، ظهور مجدد تروریسم در منطقه افغانستان - پاکستان و نیاز به تقویت ارتباط با آسیای مرکزی و موارد دیگر قابل بحث است.
طبق این تحلیل، همچنین تمایل هند به چابهار که به تازگی شدت یافته است، می‌تواند مسیر را برای استفاده از پتانسیل روابط هند و ایران تقویت کند. همکای هند در چابهار که از سال ۲۰۱۸ شروع شد که نتیجه آن جابجایی ۴.۸ میلیون تن محموله فله بود. قرارداد جدید اما می تواند بازتابی از اعتماد ایرانیان و تمایل به استفاده از تخصص هند در حمل و نقل بندری باشد که تقویت راه‌های ارتباطی به افغانستان و آسیای مرکزی از طریق چابهار را برای هند به همراه می‌آورد. در این چارچوب چابهار می‌تواند نقش مهمی در تقویت سیاست ارتباط هند یا گسترش و تعامل فعال دهلی نو با جمهوری‌های آسیای مرکزی (CAR) داشته باشد.
در عین حال، احیای بندر چابهار به تحکیم پروژه‌های ارتباطی مانند کریدور بین‌المللی حمل و نقل شمال جنوب (INSTC) کمک می‌کند مهمتر از همه، اینکه احیای جایگاه چابهار و دو مسیر به آسیای مرکزی و قفقاز، به هند این امکان را می‌دهد که بر موانع جغرافیایی سنتی ایجاد شده در تقویت دسترسی دهلی نو به آسیای مرکزی و اوراسیا غلبه کند.
از دیگر فرصت های مهم بندر چابهار برای هندوستان، نزدیکی آن به بندر Duqm واقع در ساحل جنوب شرقی عمان و مشرف به دریای عرب و اقیانوس هند است. قرارداد چابهار یادداشت تفاهم (MoU) بین دهلی نو و مسقط در سال ۲۰۱۸ را در زمینه اجازه به کشتی‌های نیروی دریایی هند برای پهلوگیری و دسترسی به آن بندر استراتژیک عمان برای نگهداری و پشتیبانی لجستیکی تسهیل می‌کند. ترکیب حضور غیر نظامی هند در چابهار با حضور دریایی در دقم می‌تواند به دهلی نو اجازه دهد با طرح‌های راهبردی چین در دریای عرب رقابت کند.
گزارش «مادرن دیپلماسی» پیوند راهبردی چابهار و دقم را در چارچوب تقویت روابط پایدار و اغلب صمیمانه بین عمان و ایران ارزیابی کرد و افزود: این موضوع با توجه به موقعیت دو کشور و همچنین چابهار در دو طرف تنگه مهم هرمز که برای واردات و امنیت انرژی هند حیاتی است، اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. در این راستا، هند و ایران می‌توانند به بیانیه دهلی نو در سال ۲۰۰۳ رجوع کنند که در آن زمینه‌های همکاری بین دو طرف از جمله دفاع، به‌ویژه در زمینه‌هایی مانند تمرین‌های مشترک دریایی و کنترل و امنیت خطوط دریایی بیان شده است.
در بخش پایانی این گزارش یک مانع بزرگ برای تحقق ظرفیت‌های توافق جدید چابهار، تهدید خطر احتمالی تحریم‌های آمریکا بیان شده که علیه هر نهادی اعمال خواهد شد که به معامله تجاری با ایران فکر می‌کند. باوجود معافیت ارائه شده به هند در چابهار، کارزار فشار حداکثری که در سال ۲۰۱۹ توسط دولت ترامپ در چارچوب درگیری ایران و آمریکا اعمال شد، وضعیت چابهار را در هاله‌ای از ابهام قرار داد. اعلام اخیر تشدید تحریم‌ها توسط واشنگتن بلافاصله پس از امضای توافق چابهار، به سخت‌تر شدن نگرش واشنگتن در قبال ایران اشاره دارد.
گزارش تاکید دارد: در این شرایط دهلی نو باید به ایالات متحده در مورد اهمیت چابهار برای ارتباطات منطقه‌ای خود تأکید کند و حتی اگر آمریکا بر تحریم‌ها پافشاری داشته باشد، هند نباید از قرارداد منصرف شود، بلکه باید عزم خود را برای تحقق منافع راهبردی خود در چابهار جزم کند. این امر همچنین وجهه دهلی نو را به عنوان یک شریک قابل اعتماد در چشم ایران تقویت خواهد کرد و در نتیجه در تحکیم روابط دوجانبه تاثیر دارد. واشنگتن هم باید از افزایش فشار بر هند پرهیز کند و در عوض به ارزش حضور قوی‌تر هند در ایران و دریای عرب در مقابل چین فکر کند.
