به گزارش سیاست خارجی ایران اکونومیست، شهادت برای دیپلماتی که رفیق شفیق سردار شهید سلیمانی در وزارت امور خارجه ایران بود، بهترین نشان خدمتی و فرجامی نیک در آخرین صفحه از کتاب زندگی حسین امیرعبداللهیان به حساب می‌آید.
این داستان وزیر خارجه دولت شهید آیت‌الله رئیسی است. کسی که حالا در کنار حسین فاطمی، مفتخر به عنوان «وزیر خارجه شهید» در تاریخ سیاست خارجی ایران شده است. دفتر کار امیرعبداللهیان در سالهای میانی از خدمتش در وزارت خارجه اتاق کار شهید رجایی (که مدتی سرپرست وزارت خارجه بود) بوده است و او چندسالی صندلی رئیس جمهور شهید ایران را در گوشه ای از اتاق حفظ کرده بود.
"وزیر خارجه شهید" تنها عنوان امیرعبداللهیان که رهبر انقلاب در پیام تسلیت‌اش او را «وزیر خارجه مجاهد» لقب داد نیست؛ فارن پالسی آمریکا وقتی سال ۱۴۰۰ او به عنوان وزیر خارجه دولت سیزدهم معرفی شد نوشت: «امیرعبداللهیان همان سلیمانی دیپلماسی است».
خودش می‌گوید زمانی که او مدیر بخش عربی-آفریقای وزارت خارجه بوده سرلشگر شهید قاسم سلیمانی بارها برای ملاقاتش به به محل وزارت‌خانه در خیابان امام خمینی می رفته است. قصه آشنایی آنها به خوانده شدن تحلیل های امیر توسط حاج قاسم برمی‌گردد و تا همکاری‌های نزدیک آنها در پرونده سوریه امتداد می‌یابد. جایی که در نهایت شهید سلیمانی به شهید امیرعبداللهیان توصیه۵ می‌کند که روایتگر داستان مجاهدت‌ها و رشادت‌هایی باشد که در ماجراهای پرسوز و گداز شام اتفاق افتاد و آنها را مکتوب کند، ثمره این توصیه حاج‌قاسم انتشار کتاب خاطرات حسین امیرعبداللهیان با عنوان «صبح شام» در سال ۱۳۹۹ است.
برای دیپلمات شهید ایرانی تامین حداکثری منافع ملی ایران یک اصل روشن و خدشه ناپذیر بود که عملکرد او گواهی می‌دهد شبانه روز برای تحقق آن همت به خرج داد، چه آنکه آخرین تصویر زندگی امیرعبداللهیان پیش از سوار شدن به بالگرد بل-۲۱۲ در ۳۰ اردیبهشت، او را در جمع کارکنان پروژه ترانزیتی ارس در جهت عملیاتی کردن راهگذر حیاتی شمال-جنوب نشان می‌دهد.
برای حسین امیرعبداللهیان شاید دو سال و نیم زمان هم کافی بود تا یکی از درخشان‌ترین مقاطع در تاریخ روابط خارجی ایران رقم بخورد. به ویژه که او در سطح منطقه تلاش کرد تا حرف و نظر ایران باشد که به کرسی بنشیند.
امیرعبداللهیان در کتابش با شرح گفتگوی خود با یک مقام امنیتی روسیه به منظور جلب نظر مسکو برای ورود به کارزار سوریه به عنوان «نیروی سوم» از این مقام روس نقل می‌کند: «ما به این جمع بندی رسیدیم که ایرانی‌ها در این سال‌ها از متحدینشان در منطقه با قدرت حمایت کرده‌اند، حتی در مقابل لشکرکشی‌های بزرگ آمریکا هم همین روش را داشته‌اند و در نهایت ایران و متحدانش نقش مهمی در تحولات منطقه‌ای ایفا کرده و نتایج قابل قبولی گرفته‌اند.» این مقام روسی ادامه می‌دهد: «با بررسی الگوی رفتاری ایران در افغانستان، عراق، لبنان و فلسطین به این نتیجه رسیدیم که با حمایتی که ایران از سوریه می‌کند بشار اسد در قدرت خواهد ماند و ایران حرفش را به کرسی می‌نشاند.»
زندگی و زمانه امیرعبداللهیان در "میدان مشق" دیپلماسی، دوره ای پرتلاطم و خطیر بود به ویژه برای کسی که محیط آشوبناک خاورمیانه را برای فعالیت های خود در دستگاه سیاست خارجی برگزیده بود. بهار سال ۱۳۹۰ تنها به فاصله کوتاهی که از مسئولیت سفیری ایران در بحرین از منامه به تهران بازگشت و مدیر خاورمیانه و خلیج فارس وزارت خارجه شد «بیداری اسلامی» در شمال آفریقا و غرب آسیا آغاز شد. پیوند دیپلمات شهید با منطقه از همینجا آغاز شد.
بی‌تردید نقطه عطف دوران وزارت دیپلمات شهید، هم افزایی «میدان» و «دیپلماسی» و ترمیم شکاف بین این دو بال قدرت سیاست خارجی ایران بود که جلوه آن در عملیات «وعده صادق» یک دستاورد کم نظیر در کارنامه وزارت خارجه محسوب می‌شود.
امیرعبداللهیان بعد از عملیات طوفان الاقصی و همچنین جنگ خونبار غزه و نسل کشی آپارتاید اسرائیلی در این باریکه در پی راهی برای پایان جنایت در غزه و کمک به مردم فلسطین بود. بارها به کشورهای منطقه سفر کرد و در آخرین سفر خود به گامبیا در اجلاس سران کشورهای اسلامی سخنرانی قاطعی کرد. رایزنی های شهید امیرعبداللهیان قبل و بعد از عملیات وعده صادق بسیار برجسته بود. دیپلماتمجاهد در هفت ماه گذشته یکی از پرکارترین وزیران خارجه منطقه و دنیا بود که برای توقف جنگ در غزه و اجرای آتش بس به رایزنی و گفت‌وگو با همتایان خود پرداخت تا شاید کودکان غزه به راحتی بخوابند.
یکی از مهم ترین فعالیت های امیرعبدالهیان در زمان وزارتش احیا روابط دیپلماتیک با عربستان سعودی بود. همچنین آخرین اقدام دیپلمات شهید، برداشتن گام‌های نهایی با طرف مصری برای تجدد رابطه ایران و مصر بود.
در حوزه فرامنطقه ای هم ایران در دوران وزارت خارجه امیرعبداللهیان گام بلندی برای ارتقا جایگاه کشورمان در نظام بین الملل از طریق عضویت در سازمان ها و سازوکارهای مهم بین المللی برداشت.
در موضوع برجام و مسئله هسته ای با تبعیت از قانون راهبردی هسته ای توانست مسیر درستی را پیش بگیرد. مذاکرات برای تبادل زندانیان و همچنین بازگشت 6 میلیارد دلار از پول های بلوکه شده ایران در کره جنوبی از جمله دیگر دستاوردهای وزارت خارجه امیرعبداللهیان بود.
روابط مثبت امیر با کشورهای شرقی و مستقل جهان و عزیمت به نقطه کاهش تنش با کشورهای منطقه از جمله برنامه ها و اقدامات وزیر خارجه فقید بود که بسیاری از آنها انجام شد و برگ زرینی در کارنامه امیرعبداللهیان ثبت کرد.
