بورس و نفت در شیب تند

ایران اکونومیست- روز گذشته در شرایطی بهای نفت در بازارهای جهانی بیش از پنج‌درصد افت را در یک روز پشت سر گذاشت و با شکست سد50 دلاری به بهای 48 دلار و 90 سنت رسید که در داخل کشور، شاخص کل بورس تهران نیز با ثبت بیشترین میزان ریزش یک ماهه (761 واحد) بعد از 15 ماه به کانال 67 هزار واحدی وارد شد. حرکت تند شاخص کل بورس در شرایطی است که کارشناسان معتقدند یکی از مهم‌ترین مقولاتی که روند حرکتی بازار سهام را کند کرده اثر ناشی از افت بهای طلای سیاه در بازارهای جهانی است. به عبارتی ریزش 54 درصدی بهای نفت در بازارهای جهانی، بورس تهران را از دو منظر اثر بر بودجه دولت و انتقال آن به شرکت‌های بورسی و اثر بر شرکت‌های نفتی، پالایشی و پتروشیمی تحت‌تاثیر قرار داده است. این در شرایطی است که در بازارهای جهانی هنوز پیش‌بینی کاهش بیشتر قیمت نفت ادامه دارد و حتی ثبت بهای 40 تا 42 دلاری برای نفت اتفاقی دور از ذهن نیست. با این حال در بورس تهران هنوز شرکت‌های بورسی به‌خصوص شرکت‌هایی که خوراک مصرفی آنها نفت یا محصول تولیدی‌شان فرآورده‌های نفتی است، شفاف‌سازی دقیقی از اثرات افت بهای طلای سیاه بر پیش‌بینی سود خود ندارند.

سقوط آزاد بورس به نیمه کانال 67 هزار واحدی

 بورس تهران در ادامه ریزش‌های پیاپی خود، روز گذشته نیز 761 واحد دیگر کاهش یافت تا به این ترتیب بیشترین افت خود در یک ماه اخیر را به نمایش گذارد و در نهایت زیان سرمایه‌گذاران در 11 روز کاری دی‌ماه به 3 درصد رسید.


به گزارش «دنیای اقتصاد»، سقوط آزاد بورس در روز گذشته با کاهش 1/1 درصدی شاخص و رسیدن به محدوده 67 هزار و 471 واحدی رقم خورد که با احتساب افت دیروز، بازدهی بورس از ابتدای سال به 6/14 درصد رسید؛ از شروع سریال افت‌های بازار سرمایه (از دی ماه سال گذشته) نیز زیانی معادل 6/24 درصد بر سرمایه‌گذاران بورسی تحمیل شده است. به این ترتیب بازار در شرایط کنونی در نتیجه نمایشگرهای وضعیت اقتصادی کشور، کاهش شدید قیمت جهانی نفت، تضعیف ریال در مقابل دلار، بودجه انقباضی سال 94، تورم و نرخ بهره بالا با روند نزولی پایداری روبه‌رو‌ شده است.
اما وضعیت بازار دیروز به رغم افت شاخص، از منظر معاملات مطلوب بود؛ به‌طوری‌که حجم و ارزش کل معاملات قابل توجه بود؛ در مجموع روز گذشته بیش از 595 میلیون سهم به ارزش حدود یک هزار و 880 میلیارد ريال داد‌و‌ستد شد که در مقایسه با روز دوشنبه به ترتیب رشد 49 درصدی و 116 درصدی را تجربه کردند که در کنار این موضوع ارسال آمار تولید و فروش 5 شرکت پالایشگاهی پس از مدت‌ها بی‌خبری نشان از روزهای روشن‌تری برای این گروه دارد؛ نمادهای پالایشگاه نفت اصفهان، پالایش نفت تهران، پالایش نفت شیراز، پالایشگاه نفت بندرعباس و پالایشگاه نفت تبریز آمار تولید و فروش عملکرد میان دوره‌ای خود را روی سایت کدال منتشر کردند تا اولین نشانه از احتمال بازگشایی این نمادها در آینده‌ای نزدیک مشاهده شود. این گزارش‌ها که تنها حاوی آمار مقایسه‌ای مقدار تولید و فروش 8 ماهه نخست سال مالی 93 نسبت به مدت مشابه سال 92 است، در حالی منتشر شده که هنوز از نتایج مذاکرات این شرکت‌ها با شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران پیرامون توافق بر سر قیمت فروش محصولات خبری نیست. به این ترتیب به نظر می‌رسد با اعلام گزارش پیش‌بینی درآمد هر سهم سال مالی جاری بر مبنای تعدیلات احتمالی شرکت‌های پالایشی، این نمادها پس از توقف چند ماهه (نماد شپنا از اسفند ماه سال گذشته، نماد شتران از فروردین ماه و نمادهای شبریز، شبندر و شراز نیز از تیر‌ماه سال جاری متوقف هستند) ممکن است به تابلوی معاملات بازگردند و سرمایه بلوکه شده سهامداران آنها آزاد شود. بررسی جزئیات گزارش‌های منتشر شده توسط نمادهای مزبور نشان دهنده این است که پالایشگاه نفت تبریز در 8 ماهه 93 بیش از 4 میلیون و 100 هزار مترمکعب انواع محصولات را تولید کرده و تقریبا همین رقم را نیز به فروش رسانده است. در دوره مشابه سال قبل شاهد تولید بیش از 4 میلیون و 400 هزار مترمکعب انواع محصولات شرکت و فروش همین میزان محصول بوده‌ایم. شرکت اعلام کرده علت کاهش میزان تولید و فروش 8 ماهه 93 به نسبت 92 تعمیرات اساسی 45 روزه در اردیبهشت و خرداد ماه است. پالایشگاه نفت بندرعباس نیز در عملکرد 8 ماهه 93 شاهد تولید 12 میلیون و 385 هزار مترمکعب انواع محصولات شرکت بوده که این رقم برای 8 ماهه 92 در سطوح 12 میلیون و 852 هزار مترمکعب قرار داشته است. در زمینه فروش هم شرکت در عملکرد 8 ماهه 93 فروش 11 میلیون و 250 هزار مترمکعبی داشته که به نسبت سال 92 با رشد همراه بوده است.  در این میان پالایشگاه نفت اصفهان در 7 ماهه سال 93 بیش از 12 میلیون و 265 هزار مترمکعب انواع محصولات را تولید کرد که در مقایسه با تولید 12 میلیون و 994 هزار مترمکعبی دوره مشابه سال قبل با کاهش تولید همراه شده است. عملکرد 8 ماهه پالایش نفت شیراز نیز نشان از تولید بیش از 2 میلیون و 127 هزار مترمکعب محصول دارد که به این ترتیب حدود 66 درصد از بودجه تولید خود را تحقق بخشیده است، همچنین این شرکت فروش تقریبی 2 میلیون و 98 هزار مترمکعبی را در همین مدت داشته که 65 درصد از بودجه فروش را هم پوشش داده است. پالایش نفت تهران نیز در عملکرد 8 ماهه شاهد تولید بیش از 9 میلیون و 384 هزار مترمکعب انواع محصول و فروش 9 میلیون و 294 مترمکعب از محصول شرکت بوده است.

 عزم مدیریت جدید برای بازگشایی نمادهای پالایشی
در این راستا شاهین احمدی از کارشناسان بورس در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد»، با اشاره به کاهش 761 واحدی شاخص در روز گذشته، اظهار کرد: افت دیروز جدا از بیم و امیدهای موجود در بازار، نشانگر این است که بورس هنوز نتوانسته پیام روشنی از شرایط کلان اقتصادی کشور دریافت کند و به همین دلیل، در نوعی ابهام به سر می‌برد؛ یکی از دلایل این کاهش نسبی و ادامه دار شاخص، در کنار سایر ریسک‌های پیش‌روی سرمایه‌گذاران، ریسک‌های کلان اقتصادی، سیاسی، عدم نقدشوندگی به دلیل توقف نمادهای بورسی و مسدود شدن دارایی‌های سرمایه‌گذاران نیز بر بازار اثرگذاری بالایی دارد.
وی ادامه داد: مدت زمانی طولانی است که شرکت‌های گروه فرآورده‌های نفتی که بخش قابل توجهی از ارزش کل بازار سرمایه را به خود اختصاص داده‌اند، به دلیل رفع ابهام و شفاف‌سازی متوقف شده‌اند و این امر، ریسک نقد شوندگی بازار سهام را افزایش داده است که باید در نظر داشت طبق دستورالعمل افشای اطلاعات شرکت‌های ثبت شده نزد سازمان، ناشران بورسی ملزم هستند در شرایط خاص، افشائیات کافی انجام دهند و متوقف شدن نماد در صورت بروز شرایط خاص، دور از ذهن نیست.

احمدی، ارائه گزارش‌ها و صورت‌های مالی سالانه و میان‌دوره‌ای، برگزاری مجامع عمومی و اطلاعات مهم را از جمله مواردی دانست که منجر به توقف نمادها می‌شود و گفت: در صورتی که هر یک از موارد فوق رخ دهند، نماد شرکت مربوطه متوقف خواهد شد و تا زمانی که افشای کافی برای شفاف‌سازی در حوزه مربوطه انجام نشود، نماد بورسی مشمول بازگشایی نخواهد شد. این فعال بازار سرمایه در ادامه اظهاراتش با اشاره به توقف نمادهای پالایشگاهی گفت: علت عمده توقف طولانی‌مدت نمادهای صنعت فرآورده‌های نفتی، بخشی به دلیل کیفی‌سازی پالایشگاه ها، تعیین تکلیف نرخ خوراک این شرکت‌ها با شرکت‌های پالایش و پخش و بخشی دیگر به دلیل مواردی از قبیل تسعیر ارز، مالیات بر ارزش افزوده و... بوده است. وی در ادامه توضیح داد: در لزوم شفاف‌سازی اطلاعات توسط ناشران ثبت شده نزد سازمان بورس تردیدی نیست، اما عدم نقد‌شوندگی در بلندمدت، به اعتماد سرمایه‌گذاران آسیب وارد می‌کند و ریسک بازار را افزایش می‌دهد، از طرفی، فعالان بازار نیز انتظار ندارند که یک نماد بدون شفاف‌سازی بازگشایی شود. بنابراین برقراری موازنه‌ای بین این دو امر، یعنی الزام به شفاف‌سازی و نیز بازگشایی نماد در اسرع وقت، برای تمام فعالان مطلوب خواهد بود و اعتماد فعالان به سازمان و جایگاه سازمان در بازار سرمایه را ارتقا خواهد داد.  احمدی ادامه داد: با در نظر گرفتن تغییرات در سطح ریاست سازمان بورس و اوراق بهادار، و نیز اعلام برنامه‌های کلی سازمان توسط آقای دکتر فطانت، یکی از اهداف مدیریت جدید، ابهام زدایی از شرایط فعلی بازار سرمایه اعلام شده، این در حالی است که نماد شپنا از تاریخ 19 اسفندماه 1392 و تعدادی دیگر از نمادهای این صنعت از قبیل شبندر، شراز، شبریز و... از تاریخ 29 تیرماه 1393، مشمول شفاف‌سازی شده و متوقف هستند و هنوز شفاف‌سازی و بازگشایی این نمادها تا تاریخ درج این گزارش انجام نشده است.  وی در ادامه افزود: این در حالی است که روز گذشته، گزارش تولید و فروش میان مدت این نمادها در سامانه کدال قرار داده گرفته است که طبق مدل ارزش فعلی جریانات نقدی آتی، ارزش شرکت از محل تولید محصول، فروش آن و دریافت وجوه نقد مربوطه تعیین می‌شود. بنابراین اگرچه این اطلاعات، اطلاعات خام غیر ریالی هستند، اما می‌توانند توضیحات نسبی درباره سودآوری و وضعیت مالی آتی این شرکت‌ها در سال 1393 ارائه کنند و برآوردی نسبی از ارزش شرکت و البته ارزش سهام شرکت در اختیار فعالان بازار سرمایه قرار دهند.  احمدی در ادامه خاطر‌نشان کرد: از طرف دیگر، اقدام به اطلاع‌رسانی گزارش تولید و فروش میان مدت این نمادها همزمان می‌تواند نشانه‌ای از عزم مدیریت جدید، جهت حل مشکل نمادهای متوقف شده و کمک به شفاف‌سازی سریع‌تر این نماد‌ها و افزایش شفافیت و کاهش ابهام بازار سرمایه از طریق رایزنی با وزارت نفت و شرکت پخش و پالایش و... درخصوص این شرکت‌ها باشد. 
به گفته احمدی، می‌توان انتظار داشت که افشای همین اطلاعات مقداری غیرریالی نیز نشانه‌ای از عزم مدیریت جدید برای بازگشایی نمادهای فوق‌الذکر در آینده‌ای نزدیک باشد. 

 محدوده 64 هزار و 500 واحدی؛ کف کانال شاخص
در این میان احسان حاجی از تحلیلگران تکنیکال بازار سرمایه معتقد است: نمودار شاخص کل بورس تهران به دلیل ویژگی‌های خاص خود، نمی‌تواند الگوی کاملا مناسبی برای بررسی تکنیکالی در اختیار تحلیلگران قرار دهد، اما به هر حال تنها ابزاری که به‌عنوان نماینده کل بورس در اختیار داریم همین شاخص با تعریف انحصاری و مخصوص به خود است. وی ادامه داد: بر این اساس محدوده 68 هزار واحد، کف کانال با شیب کم نزولی بازار بود که روز گذشته شاخص کل این حمایت خود را نیز به دلیل موج منفی حاکم بر بازار و حجم قابل توجه معاملات شرکت‌های بزرگ در قیمت‌های منفی از دست داد.  حاجی در ادامه افزود: چنانچه نمودار را در حالت درصدی یا لگاریتمی در نظر بگیریم، این سیگنال خروج از بازار کمی زودتر و در حوالی 71 هزار واحدی (خط‌نارنجی رنگ) صادر شده است، اما به هرحال با توجه به شکل ترسیم شده برای شاخص به نظر می‌رسد هیچ منعی برای ادامه وضع موجود وجود نداشته باشد.  بنا به گفته این تحلیلگر، محدوده 64 هزار و 500 واحدی به‌عنوان فیبوی روند نرمال شاخص و همچنین کف کانال لگاریتمی می‌تواند پیش روی روند شاخص قرار بگیرد.