به گزارش ایران اکونومیست، «وطن امروز» در گفت‌وگو با کارشناسان تصویر رسانه‌ای ایران در جهان بعد از عملیات «وعده صادق» را بررسی کرده که در ادامه می‌خوانید:
این مساله نشان‌دهنده وضعیت عجیب حاکم بر سرزمین‌های اشغالی برای مدیریت افکار عمومی است. در واقع ایران در ۲ عرصه باید به عملیات علیه رژیم صهیونیستی می‌پرداخت که صهیونیست‌ها در هر دوی این عرصه‌ها به صورت تمام عیار از سوی آمریکا مورد حمایت بودند؛ نخست پدافند پرخرج رژیم صهیونیستی بود که در شرایط آماده‌باش کامل قرار داشت و سپس عملیات رسانه‌ای و فضاسازی رسانه‌های غربی بود تا واکنش متقابل ایران را کم‌اهمیت جلوه داده و بی‌تأثیر نشان دهد. پیش از عملیات موشکی - پهپادی ایران، تارنمای آمریکایی «آکسیوس» برای فضاسازی رسانه‌ای از عنوان «واکنش پیش‌بینی‌شده ایران» استفاده کرد تا بتواند در ادامه، عملیات بازدارنده ایران را کم‌اهمیت جلوه دهد. پس از عملیات ایران، شبکه ۲۴ اسرائیل با اذعان به عدم اجازه انتشار تصاویر حمله موشکی و پهپادی ایران به اراضی اشغالی در صفحه مجازی خود نوشت: «ما تصاویر و فیلم‌های بسیار بیشتری از حمله امشب ایران داریم که نمی‌توان همه آنها را منتشر کرد».
اما بر اساس شواهد، این وضعیت اینگونه پیش نرفت و حجم عملیات ایران و مدل روایت رسانه‌ای به‌گونه‌ای بود که تصویر متفاوتی را در اذهان جامعه ایرانی و حتی در بین تحلیلگران جهانی رقم زد. در میان همه سانسورهای رسانه‌ای رژیم صهیونیستی و جنگ شناختی آمریکا نوعی روایت قدرت از جمهوری اسلامی ایران در بین رسانه‌های داخلی و بین‌المللی منتشر شد که حتی موج آن رسانه‌های ضدانقلاب را نیز در بر گرفت.
همان لحظه نخست عملیات ایران گفته شد این حمله در چارچوب سرفصل و اصل «دفاع مشروع» مطابق ماده ۵۱ منشور ملل متحد و در پاسخ به جنایت و حمله مجرمانه اسرائیل انجام شده است اما رژیم صهیونیستی که میدان را از دست داده بود، تلاش کرد از طریق ابزار رسانه‌ای و فضاسازی به مقابله با جمهوری اسلامی ایران برآید و با القای یک وضعیت خاص از طریق رسانه‌ها، آمریکا را وارد عرصه درگیری با ایران کند. در ادامه این فضاسازی‌ها، رژیم صهیونیستی از ظرفیت شبکه‌های اجتماعی در اختیار غرب به طور کامل بهره گرفت و در همین راستا جریان ضدانقلاب را علیه کشورمان به کار گرفت؛ جریانی که گزارش‌های متعددی از آن وجود دارد که یا به طور مستقیم از سوی رژیم صهیونیستی مدیریت می‌شود یا کارفرمای آنها رژیم صهیونیستی است.
همان شب کلیدواژه «Iran» در شبکه اجتماعی ایکس ترند نخست جهانی شد و برخی مسائل مانند هدف قرار گرفتن جنگل(!) و توانایی پدافند رژیم صهیونیستی در هدف قرار دادن ۹۹ درصد(!) موشک‌ها از سوی همین شبکه در خدمت رژیم صهیونیستی مطرح شد اما زمان زیادی طول نکشید که گزاره‌ها و گزارش‌های منتشر شده از سرزمین‌های اشغالی و بازنشر آنها در شبکه‌های داخلی، موضوع را کامل تحت تاثیر قرار داد. ویدئویی که طی چند ثانیه ۷ موشک به درون پایگاه نظامی رژیم صهیونیستی اصابت می‌کند، یکی از همین‌ها بود. بررسی و انتشار این تصاویر و ویدئوها از آن جهت اهمیت دارد که ما در دنیای مدرن با مساله «افکار عمومی» مواجه هستیم که دیگر مسائل را تجربه نمی‌کند، بلکه آنها را از طریق رسانه‌های جمعی دریافت و در ذهن خود معنا می‌کند. یعنی اگر شما قوی‌ترین عملیات موشکی را در منطقه انجام دهید اما نتوانید ابعاد آن را برای افکار عمومی تشریح کنید و آنها را اقناع کنید، این عملیات می‌تواند از طریق رسانه در ذهن مردم شکست‌خورده القا شود، لذا ایران در زمان عملیات «وعده صادق» با ۲ پدافند وارد درگیری شد؛ نخست پدافند نظامی و سپس پدافند رسانه‌ای!
به منظور بررسی تاثیر رسانه‌ای عملیات «وعده صادق» بر افکار عمومی ایران، جهان اسلام و البته سراسر دنیا با دکتر عباس اسدی، دانشیار ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی و مجید سلیمانی‌ساسانی، استاد دانشگاه و عضو هیات علمی گروه علوم ارتباطات دانشگاه تهران به گفت‌وگو نشسته‌ایم تا پیرامون تصویر رسانه‌ای عملیات ایران بیشتر بدانیم.
اسدی درباره نقش رسانه در تشریح و تنویر عملیات «وعده صادق» در ذهن مردم گفت: عملیات «وعده صادق» از چند منظر قابل تحلیل است. موضوع نخست «سیر تولید محتوای رسانه‌ای» پیرامون این عملیات است.
شاهد بودیم از لحظه ورود پهپادها به آسمان تا لحظه اصابت موشک‌ها، این موضوع برای فعالان رسانه و کاربران شبکه‌های اجتماعی و در لایه بعد تحلیلگران مساله بود. یعنی همه افراد درگیر با رسانه آمادگی این مساله را داشتند که این موضوع را پوشش دهند و در گام بعد آن را تحلیل کنند. در ساعت‌های اولیه رسانه‌هایی چون یورونیوز و بعد نیویورک‌تایمز، بی‌بی‌سی جهانی و... تلاش کردند «نوعی مظلوم‌نمایی برای اسرائیل» را رقم بزنند و اینگونه القا کنند رژیم صهیونیستی تحت حمله ایران قرار گرفته است. از همین جهت هیچگاه اشاره نمی‌شد این عملیات ایران پاسخ عملیات اسرائیل در حمله به کنسولگری است.
وی ادامه داد: جریان رسانه‌ای غرب ابتدا ناخواسته و سپس به صورت واضح شروع به معرفی «قدرت و توانایی نظامی ایران» کرد و پیرامون ابعاد عملیات و تجهیزات ما مانور رسانه‌ای داد. گام بعدی خط تحلیلی رسانه‌های غربی، تلاش برای نامتوازن نشان دادن حمله ایران بود. رسانه‌های غربی تلاش داشتند بگویند شدت حمله ایران بیش از آن چیزی بود که اسرائیل به واسطه حمله به کنسولگری استحقاق آن را داشت. این تحلیل‌ها می‌خواست زمینه را برای اقدامات بعدی اسرائیل و آمریکا فراهم کند. پس مساله نخست که رسانه‌ها آن را پیگیری کردند خط «مظلوم‌نمایی پیرامون رژیم صهیونیستی و نامتوازن بودن پاسخ ایران» بود اما آنچه در افکار عمومی جهان بویژه ایران شاهد بودیم «ارائه یک چهره قدرتمند نظامی به معنای بالاتر رفتن جایگاه نظامی ایران و تعدیل تصویر نظامی اسرائیل به واسطه عبور موشک‌های ایرانی از پدافند چند میلیارد دلاری رژیم صهیونیستی» بود.
* امیدآفرینی با نمایش توان پهپادی و موشکی
استاد دانشگاه افزود: نکته مهم دوم که باید بدان تأکید کرد آن است که پیش از عملیات «وعده صادق» بیش از ۴۳ درصد مردم ایران نسبت به «قدرت یافتن ایران در خاورمیانه» ابراز امیدواری کرده بودند. یعنی اساسا یکی از شاخص‌های امید و امیدساز در جمهوری اسلامی ایران، فعالیت ایران در منطقه در برابر تهاجم‌های بیرونی و تحرکات تروریستی است. لذا می‌توان گفت پس از عملیات موفق ایران و نمایش مقتدرانه توان پهپادی و موشکی سطح امید در جامعه بویژه در شاخص قدرت ایران در خاورمیانه بالاتر خواهد رفت.
وی با اشاره به کارکردهای امید در جامعه گفت: بالا رفتن شاخص‌های امید در جامعه از این جهت دارای اهمیت است که می‌تواند جامعه ایرانی را پیرامون چنین موضوعاتی متحد کند. یعنی زمانی که اغلب مردم ایران درباره یک موضوع و بهبود آن در آینده امید داشته باشند، حول آن جمع می‌شوند و به یک وحدت نظر مشترک می‌رسند. همان‌طور که اگر امید به مساله‌ای پایین باشد، جامعه ایرانی پیرامون آن به اختلاف برمی‌خورد.
استاد دانشگاه علامه طباطبایی در ادامه با اشاره به بازتاب‌های داخلی عملیات «وعده صادق» گفت: در رسانه‌های داخلی نیز ما شاهد همدلی کم‌نظیری در میان بیشتر رسانه‌ها بودیم. به عبارت دیگر رسانه‌های عمومی، اعم از خبرگزاری‌ها، روزنامه‌ها و... از جناح‌های مختلف همدلی خوبی از خود نشان دادند. این نشان‌دهنده این است که اگر ما بتوانیم اقدام میدانی ویژه‌ای را رقم بزنیم، رسانه‌های داخلی نیز به ارائه تحلیل مثبت پیرامون موضوع خواهند پرداخت و یک نمایش اقتدار را رقم خواهند زد. در این رابطه باید توجه کرد ما در این عملیات «دشمن بیرونی» را تعریف کردیم و به مردم خود نشان دادیم و این راز موفقیت عملیات رسانه‌ای بود. ما باید بتوانیم در اقتصاد، معیشت و دیگر مسائل نیز دشمن بیرونی را به مردم معرفی کنیم.
کارشناس رسانه در تحلیل سیاست رسانه‌ای اسرائیل گفت: تاکنون اسرائیل در همه عملیات‌های خود معمولا به نحو هیجان‌زده ورود کرده و دست به ارائه فیلم، تصویر و تحلیل می‌زند تا افکار عمومی جهان را با خود همراه کند اما در عملیات «وعده صادق» شاهد بودیم انتشار فیلم و تصویر بدون هماهنگی دولت ممنوع اعلام می‌شود و تاکنون نیز ویدئوی رسمی با کیفیتی منتشر نشده و آنچه در اختیار رسانه‌ها قرار گرفته تصاویری است که توسط مردم فلسطین به وسیله گوشی همراه ضبط شده است. این مساله برای ساکنان سرزمین‌های اشغالی معنادار است و آنها این اتفاق را در شبکه معنایی ذهن خود قرار می‌دهند.
وی ادامه داد: حتی این ادعا که موشکی به هدف اصابت نکرده است نیز با تصاویر موجود و خبرهای غیررسمی موجب شد تمام اخبار رسانه‌های اسرائیلی خالی از اعتبار شود. البته می‌دانیم در وضعیت جنگی رسانه‌ها تمام حقیقت را نمی‌گویند. بویژه این امر درباره دولتی که تحت ضرب قرار گرفته و مضطرب است ضریب دوچندانی به خود می‌گیرد. به هر حال همه کارشناسان بدون استثنا معتقد بودند ایران توانست به اهداف خود برسد، یا حداقل خیلی بیشتر از برآوردها به اهداف خود برسد؛ بنابراین باور من چنین است که هم مخاطبان این عملیات و هم افکار عمومی، پیام آن را درک کرده و فهمیدند ایران چه کاری انجام داده است.
استاد دانشگاه گفت: مساله آخر که لازم است به آن بپردازم، بحث اثر این عمل در همدلی میان ایران و مردم فلسطین است. فیلم‌های به دست آمده از فلسطین اشغالی نشان می‌دهد مردم فلسطین احساس شعف و هیجان بسیار زیادی از این حمله داشتند و حتی برخی، شعارهایی با مضمون پاسداشت رهبر معظم انقلاب و سردار شهید سلیمانی سر می‌دادند، لذا باید گفت این عملیات ترویج یک تفکر بود. امروز اندیشه مقاومت توانسته است مردم منطقه ما را منسجم کند و اسطوره‌ای پوشالی به نام رژیم صهیونیستی را درهم بشکند.
اسدی در پایان اظهارات خود گفت: ناسیونالیسم عربی پس از جمال عبدالناصر و شکست فجیع از اسرائیل نشان داد نمی‌تواند در مقابل نظام چپاول و سلطه در منطقه ایستادگی کند و شکست خورد اما در مقابل اندیشه مقاومت کارآمدی خود را در انسجام‌بخشی به مردم منطقه و مقابله با نظام سلطه نشان داده است. اندیشه مقاومت در این میان بسیار مهم است. اندیشه مقاومت توانسته به افکار عمومی منطقه ثابت کند تنها راه آزادی و رهایی از سلطه، مقاومت است. شما ببینید! کشورهای منطقه با این همه تصویرسازی‌های پوشالی از قدرت خود هیچ‌کدام قدرت مقابله با اسرائیل را نداشتند. در این میان تنها این اندیشه مقاومت بود که نشان داد اصطلاحا کت تن کیست.
* توانستیم دیدگاه جهان عرب را به نفع خودمان بازسازی کنیم
سلیمانی درباره اینکه آیا عملیات «وعده صادق» با در نظر گرفتن پیوست‌های رسانه‌ای انجام شد یا خیر گفت: بدون شک عملیات ایران بدون برنامه و پیوست رسانه‌ای نبوده است. ما نمی‌توانیم چنین روایتی را که اکنون در سطح جامعه جاری است بدون پیوست رسانه‌ای بدانیم، لذا این موضوع برنامه‌ریزی‌شده بود. وی افزود: نکته مهم این است که اساسا جنگ‌های امروز به معنای قبل نیستند و بیش از آنکه در عالم واقع رخ دهند در فضای زندگی انسان‌ها باید رخ دهند. اگر تجربه غزه را کنار بگذاریم، جنگ‌های امروز دنیا دیگر به این معنی نیستند که تمام کشور درگیر شود. اصلا شاید دیگر این امکان وجود نداشته باشد که تمام افراد یک کشور بتوانند در تمام نقاط جنگ را تجربه کنند، بلکه تجربه جنگ امروز از طریق رسانه‌ها منتقل می‌شود.
استاد دانشگاه تهران با اشاره به جنگ اول خلیج‌فارس یعنی جنگ آمریکا با عراق پس از اشغال کویت گفت: زمانی که از «ژان بودریار» پرسیده بودند نظر شما درباره این جنگ چیست، پاسخ داده بود: «جنگی وجود ندارد، آنچه شما می‌گویید بازنمایی است که در رسانه‌ها در حال رخ دادن است». در واقع می‌توانیم بگوییم مردم آمریکا هیچ تجربه‌ای از جنگ ندارند و با آنکه دولت آمریکا در نقاط مختلف دنیا حضور نظامی دارد اما تجربه مردم داخلی این کشور از جنگ چیزی نزدیک به صفر است و آنها در کوچه و خیابان با جنگ مواجه نشده‌اند، لذا در جنگ‌های جدید پیوست رسانه‌ای آنها از خود جنگ اهمیت بیشتری دارد. عموم جنگ‌های امروز جهت بازدارندگی است و عملیات چند شب گذشته ایران نیز در همین جهت بود. به همین دلیل برخلاف عملیات‌های نظامی که همه مسائل آن محرمانه و مخفی باقی می‌ماند در اینجا می‌بینیم پیرامون حرکت پهپادها و موشک به طور مستقیم بحث می‌شود و شبکه‌های تلویزیونی درباره ساعت رسیدن آنها جزئیاتی اعلام می‌کنند. این در واقع نشان می‌دهد مساله بازدارندگی که به واسطه روایت رسانه‌ای شکل می‌گیرد، اهمیت بیشتری دارد.
سلیمانی با اشاره به اینکه انسان معاصر عمده تجربیات خود را غیرمستقیم دریافت می‌کند، گفت: برخلاف انسان اعصار گذشته که باید چیزی را می‌دید و به واسطه جغرافیای محدودی که اطراف او بود، کسب هویت می‌کرد، هویت انسان جهان معاصر به‌واسطه نظام ارتباط اجتماعی جدید - بویژه در شرایط رسانه‌های تعاملی - شکل می‌گیرد، بنابراین وجه ارتباطی و رسانه‌ای اهمیت بیشتری دارد. وجوه پررنگ عملیات رسانه‌ای «وعده صادق» نیز به همین جهت بوده است.
وی درباره اینکه چرا جامعه ایرانی نسبت به صهیونیست‌ها عملکرد و همراهی بهتری داشته و موجی از شادی بین ایرانی‌ها و ترس بین صهیونیست‌ها شکل گرفت، تصریح کرد: رفتار جامعه ایرانی به این دلیل است که ما سال‌ها تحت تحریم هستیم و بحران‌های اقتصادی بسیار بزرگی را پشت سر گذاشته‌ایم و با توجه به تجربه نافرجامِ برجام و تجربه‌های سهمگین اقتصادی و سیاسی آن برای ایران، مردم دانسته‌اند که دیگر قدرت در نظام بین‌الملل صرفا از طریق گفت‌وگو به دست نمی‌آید. این مساله برای بسیاری از ایرانی‌ها ثابت شده است، حتی اگر بخشی از این جامعه، جمهوری اسلامی ایران را هم قبول نداشته باشد، اما به این نتیجه رسیده است که با توجه به جنایت‌های اخیر رژیم صهیونیستی در غزه و سکوت جامعه جهانی، چیزی از این نوع نظام جهانی عاید آنها نخواهد شد. مردم ایران می‌دانند که صهیونیست‌ها در برابر کشور پهناور ایران این امکان را ندارند که به نقطه نقطه آن آسیب وارد کنند. مردم از خود می‌پرسند رژیم صهیونیستی در غزه که زمین محدودی دارد چقدر توانسته آن را به تلی از خاک تبدیل کند و به اهداف خود برسد؟ شرایط پایدار غزه بعد از جنگی گسترده و کشتار وحشیانه رخ داده است و حالا این رژیم در برابر قدرتی مانند ایران قرار گرفته است.
عضو هیات علمی دانشگاه تهران درباره تأثیرات عملیات «وعده صادق» بر مخاطبان جهانی گفت: در برابر عملیات ایران ۲ گروه مخاطب حضور داشت، یکی مخاطبان و افکار عمومی جهان و دیگر سیاستمداران و سازمان‌های بین‌المللی. پلتفرم‌های شبکه‌های اجتماعی ما و کل جریان مقاومت را سانسور هدفمند می‌کنند و اساسا برخلاف ادعای آزادی، کاملا در خدمت سازوکارهای نظام سرمایه‌داری هستند، لذا مخاطبان عمومی چندان متوجه ابعاد این عملیات نشدند، البته اینطور هم نیست که صدای مقاومت در این چند وقت به گوش مخاطب جهانی نرسیده باشد اما باید این مساله را بدانیم که مردم جهان تحت تأثیر بنگاه‌های رسانه‌های بیگانه هستند که همه واقعیت را نمی‌گویند. حتی در این شکی نیست که گاهی رسانه‌های اجتماعی می‌توانند ضد سیاست‌های خود عمل کنند - مثلا می‌بینیم کلمه ایران ترند شبکه‌های اجتماعی جهان بویژه شبکه ایکس می‌شود - اما باید این را درنظر بگیریم که برخی از این شبکه‌ها مانند ایکس، نخبگانی هستند و مساوی افکار عمومی جهان نیستند، هرچند کاربران آن بر افکار عمومی و روابط بین‌الملل موثر هستند.
وی ادامه داد: این عملیات در حوزه سیاست بین‌الملل بدون شک تأثیرات خوبی خواهد داشت و پیش‌بینی می‌شود باب جدیدی در حوزه غرب آسیا باز شود و کشورهای منطقه بویژه کشورهای جهان عرب تحت تأثیر این اتفاقات و تحولات سرزمین‌های اشغالی و پاسخی که باید به افکار عمومی خود بدهند، قرار خواهند گرفت. هرچند برای آنها بسیار سخت خواهد بود اما مجبورند روابط خود را با ایران گسترش دهند، چرا که ایران و مقاومت به عنوان تنها کشور و گروهی که در چند دهه اخیر به طور مستقیم به رژیم صهیونیستی حمله کرده شناخته می‌شود و این خواست افکار عمومی کشورهای اسلامی است که با کشوری همچون ایران وارد ارتباط شوند، لذا باب جدیدی از سیاست بین‌الملل غرب آسیا باز خواهد شد.
سلیمانی در پایان گفت: آن پیامی که باید داده می‌شد بویژه در جهان اسلام، داده شد. این پیام نه تنها در سطح افکار نخبگانی جهان اسلام که در سطح عمومی جهان اسلام داده شد و این موضوع برای ما اهمیت داشت. یعنی در تحولات آینده منطقه حتما اهداف ما در مقابله با رژیم صهیونیستی پیش خواهد رفت. ما باید توجه داشته باشیم که با وجود برگزاری تجمعات بزرگ در سطح دنیا در محکومیت رژیم صهیونیستی، همچنان بخش کمی از دنیا مطلع است که ۳۵ هزار نفر در غزه به شهادت رسیده‌اند اما برخلاف سایر نقاط جهان، کشورهای عربی درگیر مساله هستند و اوضاع را پیگیری می‌کنند و مساله فلسطین برای آنها بسیار اهمیت دارد. در این عملیات ما توانستیم دیدگاه جهان عرب نسبت به فلسطین را به نفع خودمان بازسازی کنیم.
