به گزارش ایران اکونومیست، در سال ۱۴۰۲ سیاست خارجی ایران همچون عرصه داخلی کشور، سال پر و فراز و نشیبی را طی کرد؛ در کنار این که به موفقیتهایی دست یافت با ناکامی‌هایی نیز روبرو شد.
در این سال، ایران به صورت رسمی به عضویت بریکس در آمد، بعد از ۶ سال سفارتخانههای ایران و عربستان در تهران و ریاض بار دیگر بازگشایی شد و در پی آن روابط ایران با کشورهایی همچون سودان و کومور از سرگرفته شد و تحولاتی هر چند اندک در روابط ایران و مصر ایجاد شد.
در نیمه دوم سال ۱۴۰۲ در پی عملیات طوفان الاقصی بیشتر توجه سیاست خارجی معطوف به تحولات فلسطین شد و تلاش‌های جدی در عرصه سیاسی و دیپلماتیک از سوی تهران برای توقف جنگ و تسهیل ارسال کمک‌های انسان دوستانه به غزه انجام شد و در همین چارچوب با تلاش‌های ایران ۲ نشست اضطراری وزیران امور خارجه سازمان همکاری اسلامی و نشست سران این سازمان در راستای حمایت از ملت فلسطین و انجام اقدام اجرایی از سوی کشورهای اسلامی برای توقف نسل‌کشی رژیم صهیونیستی برگزار شد.
در دی ماه سال جاری در پی اقدام ایران برای مبارزه با گروه‌های تروریستی در منطقه اربیل کردستان عراق و همچنین منطقه مرزی مشترک با پاکستان تنش‌هایی در روابط دیپلماتیک تهران با بغداد و اسلام‌آباد ایجاد شد و این دو کشور سفرای خود را از تهران فراخواندند ولی در نهایت با اقدامات دیپلماتیک صورت گرفته از جمله سفر حسین امیرعبداللهیان به اسلام آباد و علی‌اکبر احمدیان دبیر شورای عالی امنیت ملی به بغداد، بحران‌های ایجاد شده مدیریت شد.
در سال ۱۴۰۲ اقداماتی دیپلماتیک و فنی از سوی ایران برای دریافت حق‌آبه کشورمان از رودخانه هیرمند انجام شد و رایزنی‌هایی در این زمینه با مقامات دولت سرپرستی افغانستان انجام شد ولی این تلاش‌ها تاکنون منجر به نتیجه عینی نشده است و مقامات طالبان با طرح این ادعا که آبی در هیرمند وجود ندارد به تعهدات خود در این زمینه عمل نکردند.
در راستای بررسی مهمترین تحولات صورت گرفته در عرصه سیاست خارجی ایران در سال ۱۴۰۲ و چالش‌های احتمالی دستگاه دیپلماسی کشور در سال ۱۴۰۳ با تعدادی از کارشناسان عرصه روابط بین‌الملل و سیاست خارجی گفت‌وگو کردیم
«ابوالفضل ظهروند» کارشناس مسائل بین‌الملل در گفت‌وگو با ایران اکونومیست در پاسخ به این سوال که به نظر او مهمترین تحولات در عرصه سیاست خارجی کشور در سال ۱۴۰۲ چه موضوعاتی بوده است، گفت: تلاش برای عضویت ایران در سازمان‌های بین المللی از جمله عضویت در سازمان بریکس از جمله مهمترین تحولات در این سال بود.
او همچنین با بیان اینکه از دیگر تحولات مثبت در روابط خارجی کشور در سال ۱۴۰۲ رشد روابط و مناسبات با دو کشور چین و روسیه بود، اظهار کرد: این دو کشور در حقیقت دو ابرقدرت مهم و تأثیرگذار در عرصه جهانی هستند و از جمله نتایج گسترش روابط با آن‌ها حمایت این دو کشور از عضویت ایران در بریکس بود.
ظهروند همچنین با بیان اینکه ما در گسترش روابط با کشورهای پیرامونی خود از جمله همسایه‌هایمان نسبت به گذشته قوی‌تر عمل کرده‌ایم، تصریح کرد: در سال ۱۴۰۲ همچنان شاهد بحران اوکراین بودیم و ایران در ارتباط با این بحران همچنان سیاست خوبی را در پیش گرفت و علیرغم برخی از تلاش‌ها و جوسازی‌ها به همکاری‌های دفاعی و نظامی خود در چارچوب روابط دو جانبه و منافع مشترک و مبتنی بر اصول و قواعد بین‌الملل ادامه داد.
این کارشناس مسائل بین‌الملل همچنین با اعتقاد بر اینکه ایران همراه با کشورهای حوزه مقاومت در جریان تحولات اخیر در غزه نیز خوب عمل کرد، گفت: این‌ها همه گویای موقعیت تأثیرگذار ایران در عرصه جهانی و منطقه‌ای است.
نشست «بسیج جهانی اسلام- مقاومت، رمز پیروزی» در تهران
سفیر پیشین ایران در ایتالیا همچنین با بیان اینکه همچنین ما در این حوزه‌ها می‌توانستیم بهتر عمل کنیم، گفت: به نظرم می‌بایست در جریان گسترش روابط با کشورهایی چون افغانستان، پاکستان و حوزه خلیج فارس با قدرت بیشتری عمل کنیم.
او با اعتقاد بر اینکه دستگاه سیاست خارجی یک ظرفیت پیشران در کشور است، ادامه داد: اگر این وزارتخانه به موقع تحرکات لازم را نداشته باشد دیگر دستگاه‌ها نیز نمی‌توانند عملکرد موفقی داشته باشند.
ظهروند با انتقاد از کاهش سطح روابط تجاری و اقتصادی ایران و سوریه در سال جاری تصریح کرد: ما باید در سال ۱۴۰۳ در حوزه دیپلماسی اقتصادی فعالانه‌تر عمل کنیم و وزارت خارجه در این حوزه از نقش مهمی برخوردار است و در این چارچوب ضروری است که سفارتخانههای ایران در خارج از کشور نیز در حوزه اقتصادی فعالانه‌تر و قوی‌تر رفتار و برنامه‌ریزی کنند.
این دیپلمات پیشین جمهوری اسلامی ایران با تأکید بر اینکه ما نیاز داریم که دستگاه سیاست خارجی کشور با ظرفیت‌های دفاعی کشور همسوتر عمل کند و به جلو برود، تصریح کرد: در حل برخی از مشکلات ساختاری در کشور وزارت خارجه می‌تواند نقش مهمی را ایفا کند و باید به این موضوع توجه داشت که تأثیر عملکرد دستگاه سیاست خارجی فقط معطوف به خارج از کشور نیست و در داخل کشور نیز موثر و تأثیرگذار است.
