به گزارش ایران اکونومیست، در ادامه سلسله برنامه‌های بزرگداشت اهالی کتاب و فرهنگ، آیین بزرگداشت شاعر، نویسنده و تصویرگر پیشکسوت حجت‌الاسلام والمسلمین مرتضی امین الرعایا به پاس بیش از چهار دهه فعالیت در جبهه هنر و ادبیات انقلاب اسلامی با مشارکت معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، مجمع ناشران انقلاب اسلامی و خانه کتاب و ادبیات ایران سه‌شنبه (پانزدهم اسفند ۱۴۰۲) با حضور یاسر احمدوند، معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، میثم نیلی، مدیر عامل مجمع ناشران انقلاب اسلامی، سردار حمید بزم شاهی، دبیر اشراف فرماندهی کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، قاسم تبریزی، نویسنده و پژوهشگر تاریخ و جمعی از ناشران و نویسندگان در پژوهشکده فرهنگ، هنر و معماری برگزار شد.
در این آیین، یاسر احمدوند با بیان اینکه امیدوارم این مراسم آغازی برای قدردانی بیشتر از تلاش و مجاهدت هنرمندان انقلابی گمنام کشورمان باشد، گفت: یک فرد بی‌هنر برای مشهور شدن باید خیلی تلاش کند، اما یک هنرمند برای مشهور نشدن باید تلاش کند چرا که ذات هنر با شهرت گره خورده است. زمانی که هنرمند توانمند و قابل به اندازه هنرش شناخته نشود به این معناست که تلاش کرده گمنام باقی بماند و این ویژگی قابل تحسین و آموختن است.
معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ادامه داد: انقلاب در معارف دینی به معنای دگرگونی حال است که در حدیث شریف نبوی آن را به حضرت حق نسبت داده‌اند. پیامبر اکرم(ص) در حدیث «قَلْبُ الْمُؤْمِنِ بَینَ الْإِصْبَعَینِ مِنْ أَصَابِعِ الرَّحْمَنِ یقَلِّبُهُ کَیفَ یَشَاءُ» می‌فرماید: «قلب بنده مومن گویی در بین انگشت خداوند قرار دارد و اگر اراده کند تحول احوال را ایجاد می‌کند.» بر اساس تفسیر مفسران منظور از این دو انگشت همان قهر و لطف و غم و شادی است که در احوال انسان ایجاد می‌شود. کار هنر نیز ایجاد غم و شادی با ابزار هنر و احساس است. هنر انقلابی متکی بر خواست و اراده الهی برای ایجاد غم و شادی، قهر و لطف، خواستن و نخواستن و... است. هنرمندانی مانند حجت‌الاسلام والمسلمین مرتضی امین الرعایا چنین هنری داشتند. هنری که لطف و قهر داشت و زشت و زیبایی را در جهت درست نمایان می‌کرد.
احمدوند در پایان بیان کرد: امیدوارم نهادهایی که حجت‌الاسلام والمسلمین مرتضی امین الرعایا بر گردن آنها حق دارند برای قدردانی از زحمات و تلاش‌های این هنرمند عزیز اقداماتی انجام دهند. نام‌گذاری مکانی به اسم ایشان، حمایت از آثارشان و... حداقل‌ترین کاری است که به پاس قدردانی از سال‌ها مجاهدت ایشان در این عرصه می‌توان انجام داد.
مرتضی امین الرعایا محدودیتی در انجام حرکت‌های فرهنگی نداشت
قاسم تبریزی، نویسنده و پژوهشگر تاریخ نیز در این آیین با اشاره به حرکت‌های فرهنگی و هنری حجت‌الاسلام والمسلمین مرتضی امین الرعایا بیان کرد: در دوران پیش از انقلاب، شخصیت‌های انقلابی در سه جبهه مبارزه می‌کردند؛ جبهه اول علیه رژیم پهلوی و عوامل آن بود، جبهه دوم علیه جریان غرب‌گرایان و غرب‌زدگان بود که در تعارض بنیادین با دین، مبانی فرهنگ و تمدن اسلامی قرار داشتند و جبهه سوم علیه حرکت غرب مخصوصا مراکز شرق‌شناسی، ایران‌شناسی و اسلام‌شناسی بود که توطئه‌های جهانی علیه دین داشتند. در این زمان، نیروهای انقلاب اسلامی با اخلاص، اتکال به خدا، ایثار و فداکاری وارد عرصه شدند. کسانی که در عرصه‌های سیاسی، زندان و شکنجه را تحمل می‌کردند و کسانی که با قلم و زبان در محافل و مساجد حضور داشتند و هنرمندانی که از طریق هنر به بیداری جامعه می‌پرداختند. در این دوره شاهد نیروهای برجسته‌ای در حوزه شعر، ادب و هنر همچون حجت‌الاسلام والمسلمین مرتضی امین الرعایا بودیم. با ایشان از طریق موسسه انتشارات بعثت آشنا شدم. ایشان علاوه بر طراحی تصویر حضرت امام خمینی (ره)، سیدجمال‌الدین اسدآبادی و سایر چهره‌ها در طراحی جلد کتاب‌ها نیز فعالیت می‌کردند.
این پژوهشگر حوزه تاریخ ادامه داد: با پیروزی انقلاب اسلامی عرصه فعالیت گسترده‌تر شد. در کنار رویارویی جریانات ضد انقلاب چپ و راست، جریانات سلطنت‌طلب و نشریات و مطبوعاتی که عمدتا در تقابل با انقلاب اسلامی و اهداف آن بودند حضور افرادی مانند حجت‌الاسلام والمسلمین مرتضی امین الرعایا در نشریه‌های اسلامی و ارائه طرح‌های مختلف افشاگر ماهیت گروه‌ها و حزب توده، دموکرات کردستان و... بود. این صحبت‌ها ناگفته و ناشناخته باقی مانده است و باید برای شناخت‌شان به نشریات سال‌های ۱۳۵۷ تا ۱۳۶۰ مراجعه کرد. در این دوره فعالیت‌های حجت‌الاسلام والمسلمین مرتضی امین الرعایا قابل توجه است. طراحی نشان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی و سایر نهادها از سوی ایشان صورت گرفته است. به عبارتی ایشان محدودیتی در حرکت‌های فرهنگی نداشتند.
او با بیان اینکه حجت‌الاسلام والمسلمین امین الرعایا با تاسیس انتشارات «پیام آزادی» وارد عرصه نویسندگی برای کودکان شد، گفت: او از دوران دفاع مقدس تا سال ۱۳۷۰ در عرصه فعالیت‌های فرهنگی، کتاب و نویسندگی فعال بود. سپس به دروس طلبگی گرایش پیدا کرد و از دهه ۷۰ به بعد به عنوان یک روحانی پاسخگوی سوالات و شبهات نسل جوان بود. فعالیت‌های او نیز در این دوران مغفول مانده است. این به این معناست که این نسل به دنبال مقام، شهرت و ثروت نبود بلکه اسلام و خدمتگزاری برای آنها اولویت داشت. امثال افرادی مانند حجت‌الاسلام والمسلمین امین الرعایا کم نداریم که عده‌ای از آنها به شهادت رسیدند و عده‌ای به عنوان حجت در جامعه ما حضور فعال دارند.
تبریزی افزود: تجلیل از حجت‌الاسلام والمسلمین امین الرعایا تجلیل از شخصیتی است که تمام زندگی خود را صرف اسلام، انقلاب، خدمت به فرهنگ، تمدن و جامعه کرده است. بخش دیگر، تجلیل از حرکت فکری کسانی مانند شهید مرتضی آوینی و ناشرانی است که در این عرصه فعالیت کردند. یکی از غفلت‌های ما عدم تبیین حرکت فرهنگی ناشران از سال ۱۳۲۰ تا ۱۳۴۰ و پس از آن به ویژه از ۱۳۴۱ تا ۱۳۵۷ است. نقش ناشران در ایثار، گذشت، تحمل زیان، تحمل زندان، شکنجه و تبعید و ارائه هنر و فرهنگ غیر قابل انکار است. لذا زمان آن رسیده است که به تبیین تاریخ فرهنگی و سیاسی کشورمان بپردازیم.
ناشران همسو و هم‌عقیده با انقلاب اسلامی ایران زحمات خود را مضاعف کنند
میثم نیلی، مدیر عامل مجمع ناشران انقلاب اسلامی نیز در این آیین طی سخنانی بیان کرد: در آستانه ماه مبارک رمضان و در روزهای باقی‌مانده از ماه شعبان برای تجلیل از کسی دور هم جمع شده‌ایم که سال‌ها برای ادبیات و تربیت نسل کودک و نوجوان ایران عزیز ما زحمت کشیدند. حجت‌الاسلام والمسلمین مرتضی امین الرعایا بر گردن همه ما، نسل ما، نسل‌های بعد و حتی قبل از ما حق داشته و دارند. به عنوان یکی از پرورش‌یافتگان و بهره‌مندان از تولیدات ایشان دست‌بوسشان هستم. زحماتی که خالصانه کشیده شده است. او در آن دوره با همه سختی‌ها و با کمبود امکانات شب و روزشان را به موضوع فرهنگ اختصاص داد و این زحمات نزد خداوند گم نمی‌شود.
اوافزود: اهمیت هیچ چیز برای ایران و جهان اسلام بالاتر از آینده نیست. امروز آینده توسط نسلی ساخته می‌شود که ما برای آن کار می‌کنیم. اگر برای آن خوب کار کرده باشیم برداشت خوب نیز خواهیم داشت، در غیر این صورت باید به قضا و آنچه دشمنان برای نسل‌های ما تدارک دیده‌اند، تن بدهیم. اگر کودکان و نوجوانان را به عنوان مهمترین مخاطب در نظر بگیریم معلوم می‌شود که افرادی مانند حجت‌الاسلام والمسلمین امین الرعایا و همسنگرانشان چه تلاش‌ها و زحماتی برای آینده ایران داشته‌اند. پیام اصلی این آیین این است که امروز وظیفه ما چیست؟ آیا کاری مهمتر از تربیت نسل آینده داریم؟ آیا نقش محوری هنر و ادبیات را در این عرصه جدی می‌گیریم؟ این آیین برای تکریم حجت‌الاسلام والمسلمین امین الرعایا و تکریم ادبیات و هنر انقلاب و ادبیات و هنر حوزه کودک و نوجوان است.
مدیر عامل مجمع ناشران انقلاب اسلامی ادامه داد: کتاب‌های منتشرشده از سوی حجت‌الاسلام والمسلمین امین الرعایا در انتشارات پیام آزادی بر نسل‌هایی تاثیرگذار بود. کتاب «نان خشک» و اشعار ایشان بر نسل دوران ما تاثیرگذار بود. امروز نویسندگان ما برای خلق آینده زیبا برای ایران و تمدن اسلامی می‌توانند از کار هنرمندانه و ادبی بهره بگیرند. از همه همسنگران، استادان و ناشران همسو و هم‌عقیده با انقلاب اسلامی ایران می‌خواهم زحمات خود را مضاعف کنند. این نسل تحت تهاجم است و هویت ما مورد حمله قرار گرفته است. خطر بیخ گوش ما احساس می‌شود و نباید کوتاهی کنیم تا مسیر افرادی مانند حجت‌الاسلام والمسلمین امین الرعایا پررهرو باشد.
نشان سپاه پاسداران بی‌بدیل است
سردار حمید بزم‌شاهی نیز در این آیین با بیان اینکه انقلاب اسلامی ایران به اذعان همه صاحب‌نظران و انقلاب‌شناسان فراتر از همه انقلاب‌ها بود، گفت: انقلاب اسلامی ایران تحولی عظیم در نظریه‌های انقلاب مطرح کرد. انقلابی که نه تنها در جنبه‌های شکلی و فرمی انقلاب تحول ایجاد کرد، بلکه از لحاظ محتوایی با سایر انقلاب‌ها نیز تفاوت و تفاضل معنایی زیادی داشت. انقلاب اسلامی ایران از لحاظ عقیدتی و محتوایی بسیار فرهنگی و فکری بود و بر پایه اندیشه اندیشمندان رقم خورد. سایر انقلاب‌ها ممکن است بر اساس معیشت، منطق ساده اجتماعی و... شکل گرفته باشند، اما انقلاب اسلامی ایران بر اساس مجموعه‌ای از آرمان‌های متعالی موجود در اندیشه اسلامی و اندیشه شیعی ریشه پیدا کرد. این انقلاب نمی‌توانست مانند سایر انقلاب‌ها بر اساس مجموعه‌ای از حرکت‌های ساده و خشن شکل بگیرد بلکه باید فکورانه و هنرمندانه پیش می‌رفت.
بزم‌شاهی ادامه داد: انقلاب اسلامی ایران با حضور و رهبری شخصیتی ارجمند و متعالی، دارای چهره‌ای الهی و پیامبرگونه یعنی امام خمینی(ره) آغاز شد و تمام رهبران و پیشگامان انقلاب اسلامی شخصیت‌های متعالی، متفکر، اخلاقی و عرفانی داشتند و ویژگی‌های خاصی به انقلاب بخشیدند. دیدن تحول انقلاب اسلامی ایران در جهان و تغییر معادلات در قالب پیچ تند تاریخی و ظهور نظم نوین مبتنی بر اندیشه‌های الهی و آرمان‌های بشری بیهوده و بدون رنج و تلاش شکل نگرفته است. بلکه این تغییرات ثمره مجموعه عظیمی از مجاهدت‌های خالصانه، گمنامانه و بسیار عمیق است که در همه عرصه‌ها شکل گرفته است. اگر عرصه دفاع مقدس را با چندین عنصر انسانی، سرداران اسطوره‌ای و قهرمانان می‌شناسیم باید بدانیم در کنار آنها به مرور پدیده‌هایی از دفاع مقدس نمایان می‌شوند که تا امروز ناشناخته بوده‌اند.
دبیر اشراف فرماندهی کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با بیان اینکه انقلاب اسلامی ایران تا ابد شگفت‌انگیز خواهد بود، بیان کرد: هر روز جلوه‌های جدیدی از مسائل رازگونه انقلاب اسلامی ایران کشف می‌شود. این انقلاب با انگیزه‌های همه مردم سروکار داشته و همه مردم که دل در گرو این انقلاب داشتند برای خود رسالتی ترسیم و بر اساس آن مسیری برای خود مشخص و شروع به فعالیت کردند؛ بدون اینکه کسی به آنها دستور دهد یا آنها را بازخواست کند.
او افزود: امروز در آیین تجلیل از شخصیتی حضور داریم که نشان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و نشان سازمان‌های انقلابی را طراحی کرده است. به تازگی متوجه شدم بسیاری از خوراک فکری و فرهنگی خودم از ابتدای انقلاب تا کنون را از افرادی مانند حجت‌الاسلام والمسلمین مرتضی امین الرعایا گرفته‌ام. از ابتدای حضورم در سپاه پاسداران به اقتضای شغلم با تمام زوایای نشان این سازمان آشنا شدم و همیشه از طراح این نشان شگفت‌زده می‌شدم که چه کسی توانسته این نشان را با این دقت و ظرافت طراحی کند. این نشان مانند خود سپاه، شهدای سپاه، هویت و ماهیت سپاه بی‌بدیل است و دارای خلوص و تفاوت ماهوی و ماهیت عمیق و پررنگ مکتبی است. نشان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی مورد پسند مردم و مجاهدان جبهه مقاومت در سراسر دنیاست و گروه‌های مقاومت برای بلند کردن پرچم علیه آمریکا و نظام استکبار از نشان سپاه استفاده می‌کنند و تمام اعضای جبهه مقاومت به اختیار خودشان نشان‌های مرتبط با سپاه را در اختیار می‌گیرند.
آقای امین الرعایا! «قصه ما همین بود»
محمد میرکیانی، نویسنده ادبیات کودک و نوجوان نیز در این آیین با اشاره به سابقه آشنایی خود با حجت‌الاسلام والمسلمین امین الرعایا گفت: سال ۱۳۶۸ فعالیت و همراهی خودم را با انتشارات «پیام آزادی» آغاز کردم. در آن زمان مجموعه پنج جلدی «قصه ما همین بود» را به این انتشارات سپردم و کار طراحی جلد آن را حجت‌الاسلام والمسلمین مرتضی امین الرعایا برعهده گرفت. این مجموعه زمانی منتشر شد که ناشران بعد از انقلاب اسلامی ایران توجه خاصی به زوایای پیدا و پنهان ادبیات کهن نداشتند. این مجموعه برای اولین بار بعد از انقلاب با بیش از نیم میلیون نسخه منتشر و موج بزرگی در حوزه بازنویسی و بازآفرینی ادبیات کهن در کشور شروع شد.
این نویسنده با بیان اینکه توانایی‌های حجت‌الاسلام والمسلمین امین الرعایا بسیار گسترده اما ناشناخته باقی مانده است، افزود: استفاده ایشان از تصاویر اصیل و سنتی بسیار زیبا در تصویرگری این کتاب باعث شده بود بسیاری از نویسندگان به ظرفیت پنهان ادبیات در فرهنگ ایران زمین توجه کنند. هنگام حضورم در این جلسه به آقای امین الرعایا گفتم «قصه ما همین بود».
توصیه مرتضی امین الرعایا به خواندن دعای روزهای ماه رمضان
در پایان این آیین حجت‌الاسلام والمسلمین امین الرعایا در سخنان کوتاهی حاضران را به خواندن دعاهای ویژه روزهای مباره مبارک رمضان توصیه کرد و گفت: در دعاهای ماه مبارک رمضان «اَللّهُمَّ ارْزُقْنی حَجَّ بَیتِک الْحَرامِ فِی عامی هذا وَفی کلِّ عامٍ ...» آمده است. به این معنا که «خدایا! در این سال و هر سال، تا زمانی که عمرم باقی است و در آسایش و گشایش روزی به سر می‌برم، زیارت خانه‌ات بیت‌الله الحرام را نصیبم گردان». اما همانطور که می‌دانیم این تعداد سفر امکان عملی ندارد. از آیت‌الله بهجت درباره این دعا سوال پرسیدند و ایشان در جواب گفتند که هر کس این دعا را در ماه مبارک رمضان بخواند خداوند به برکت این دعا ملکی را خلق می‌کند تا به جای آن شخص به سفر مکه برود و ثواب آن را به نام آن شخص مینویسد. این دعا برای ماه مبارک رمضان ذکر شده است و بهترین هدیه است تا خداوند خود را بشناسیم.
