با وجود اینکه پیش‌بینی می‌شود استقبال از این طرح بالا باشد، اما ابهاماتی درباره حراج اول وجود دارد. «دنیای اقتصاد» در یک گزارش جزئیاتی از حراج نخست ارائه کرده است. عملکرد مثبت از اجرای این حراج می‌تواند باعث افزایش اعتماد برای حراج‌های آتی باشد.
اولین حراج سکه‌های طلای بانک‌مرکزی ۱۲ظهر یکشنبه ۱۳اسفندماه برگزار می‌شود. عموم مردم می‌توانند در این حراج شرکت کنند و قیمت‌های پیشنهادی خود را برای خرید ربع‌سکه ضرب سال۱۳۸۶ اعلام کنند. به گفته کارشناسان، شرط تاثیر مثبت این سیاست در سامان‌دهی به بازار طلا، تعیین یک قیمت تعادلی، اطلاع‌رسانی دقیق و برگزاری حراج با کمترین مشکل است.
اواخر دی‌ماه بود که محمدرضا فرزین، رئیس کل بانک‌مرکزی از تدوین یک بسته طلایی برای مدیریت کنترل بازار سکه و طلا خبر داد. بخشی از این بسته به حراج شمش طلا توسط مرکز مبادله اختصاص داشت که اولین مرحله آن ۲۷دی‌ماه آغاز شد و تا امروز ۱۰حراج شمش برگزار شده است. اما بخش دیگری از بسته سیاستی بانک‌مرکزی برای سامان‌دهی به بازار طلا، به ضرب و عرضه سکه‌های جدید اختصاص داشت. طبق گفته فرزین در آن زمان، سکه جدید بدون تاریخ ضرب و با طرح جدید در بازار عرضه خواهد شد و تلاش بانک مرکزی این است که عرضه طلا به بازار هم از طریق ضرب و عرضه سکه جدید و سکه‌های موجود و هم ظرفیت مرکز مبادله ارز و طلا از محل افزایش ذخایر طلا در سال جاری افزایش یابد.
حال مرکز مبادله طلا و ارز از آغاز اولین حراج سکه‌های طلا در تاریخ ۱۳اسفندماه خبر داده است. مطابق اطلاعیه این مرکز، عموم مردم می‌توانند از طریق سامانه معاملات طلای مرکز مبادله ایران در حراج سکه طلا شرکت کنند. در این مرحله سکه‌های طلای با ضرب سال ۱۳۸۶ عرضه می‌شود و زمان عرضه سکه‌های بدون تاریخ بانک مرکزی، متعاقبا و با هماهنگی بانک‌مرکزی اعلام می‌شود.
شرایط شرکت در حراج چیست؟
براساس شیوه‌نامه حراج سکه طلا در سامانه مرکز مبادله ایران، همه اشخاص حقیقی با تابعیت ایرانی و بالای ۱۸سال تمام شمسی می‌توانند در حراج سکه طلای این مرکز شرکت کنند. بررسی‌های «دنیای‌اقتصاد» نشان می‌دهد حراج سکه‌های بانک‌مرکزی مانند حراج شمش طلا، هفته‌های آینده نیز ادامه خواهد یافت. اما در حراج روز یکشنبه تنها ربع سکه عرضه خواهد شد. متقاضیان شرکت در حراج سکه طلای مرکز مبادله ایران باید ابتدا در سامانه معاملات مرکز مبادله ایران به آدرس market.ice.ir ثبت‌نام و احراز هویت کنند و سپس مطابق با شیوه‌نامه و آگهی از طریق سامانه مذکور در حراج شرکت کنند. این سامانه از بامداد شنبه، یعنی امروز ۱۲اسفند در دسترس عموم قرار خواهد گرفت و متقاضیان می‌توانند برای ثبت‌نام و احراز هویت اقدام کنند.
همچنین متقاضی خرید باید پیش از ارسال سفارش خرید در سامانه، معادل ریالی ۱۰۰درصد ارزش سفارش خرید به انضمام کارمزد را از طریق درگاه پرداخت اینترنتی در کیف پول خود تامین کند. البته در صورت کافی نبودن موجودی کیف پول، امکان تکمیل موجودی حین سفارش‌گذاری فراهم است. پس از ثبت سفارش خرید، وجه مذکور در کیف پول متقاضی خرید تا پایان جلسه حراج مسدود می‌شود. کارمزد معامله نیز یک در هزار یا به عبارتی معادل (۰,۱درصد) ارزش معامله است. همچنین خریدار موظف است در هنگام دریافت سکه طلای خریداری‌شده از شعبه انتخاب‌شده در سامانه، به ازای هر قطعه سکه طلا (اعم از سکه تمام، نیم سکه و ربع‌سکه) مبلغ ۳۰۰ هزار ریال به عنوان هزینه تحویل به شعبه بانک عامل پرداخت کند. متقاضی برای تحویل سکه طلای خریداری‌شده باید به شعبه منتخب خود مراجعه کند. شعب منتخب بانک عامل پیش از ثبت سفارش توسط متقاضی خرید در سامانه انتخاب می‌شود. خریدار سکه طلا پس از گذشت ۷روز کاری و حداکثر تا ۱۴روز کاری از زمان صدور کد رهگیری در سامانه، می‌تواند با مراجعه به شعبه انتخاب‌شده در سامانه، سکه طلای خریداری‌شده را دریافت کند. در صورت گذشت مهلت مقرر، دریافت سکه طلا از شعبه مذکور به مدت ۷روز کاری با احتساب هزینه انبارداری تحویل می‌شود.
شیوه قیمت‌گذاری چگونه است؟
بررسی اطلاعیه‌های بانک‌مرکزی و مرکز مبادله نشان می‌دهد قیمت سکه‌ها اعلام نشده است. بنابراین هر متقاضی باید با توجه به قیمت‌های بازار، قیمت پیشنهادی مدنظر خود را در سامانه ثبت کند. البته مرکز مبادله تاکید کرده است که متقاضیان در اعلام قیمت پیشنهادی دقت کافی داشته باشند؛ چراکه در صورت برنده شدن، قیمت ثبت‌شده مبنای انجام معامله است. همچنین باید به این نکته توجه داشت که ثبت قیمت پایین ممکن است باعث برنده شدن افراد نشود. در واقع بهترین قیمتها در مقایسه با سایر شرکت‌کنندگان ملاک برنده شدن یا نشدن است.
مطابق بررسی‌های «دنیای‌اقتصاد» سامانه اعلام‌شده از ساعت ۱۲ ظهر روز یکشنبه برای ثبت سفارش متقاضیان باز می‌شود. این روند تا ساعت۱۵ همان روز ادامه دارد. پس از آن به مدت یک ساعت، یعنی تا ساعت۱۶ سفارشهای ثبت‌شده و قیمت‌های پیشنهادی افراد توسط کارشناسان حراج بررسی می‌شود و از ساعت۱۶، پیامک‌های نتایج نهایی این مزایده به شرکت‌کنندگان ارسال می‌شود. مرکز مبادله در اطلاعیه خود در رابطه با فرآیند بررسی سفارش‌ها تاکید کرده است که پس از ثبت سفارش توسط متقاضیان خرید، مرتب‌سازی و اولویت‌بندی سفارش‌ها بر اساس بالاترین قیمت پیشنهادی صورت می‌گیرد؛ در صورت برابری قیمتها، مرتب‌سازی بر اساس زمان ثبت سفارش صورت می‌گیرد. در نهایت سکه طلا بر اساس اولویت‌بندی از بالاترین اولویت به پایین‌ترین اولویت و متناسب با مقدار عرضه به متقاضیان تخصیص داده می‌شود. در صورت برابری قیمتها، مرتب‌سازی بر اساس زمان ثبت سفارش صورت می‌گیرد. درنهایت سکه طلا بر اساس اولویت‌بندی از بالاترین اولویت به پایین‌ترین اولویت و متناسب با مقدار عرضه به متقاضیان تخصیص داده می‌شود.
شروط موفقیت مزایده سکه‌ای
به نظر می‌رسد موفقیت سیاست جدید بانک‌مرکزی برای مدیریت بازار طلا، شرط‌هایی داشته باشد. نکته اول در رابطه با قیمت سکه‌های عرضه‌شده در حراج است. با وجود اینکه قیمتها توسط متقاضیان پیشنهاد می‌شود، اما بهتر بود کف و سقفی برای قیمت‌گذاری مشخص تعیین و اعلام میشد.
از سوی دیگر این سیاست در صورتی می‌تواند مفید باشد که نقدینگی جمع‌آوری کند و شرط این موضوع، قیمت‌هایی نزدیک به بازار است، از سوی دیگر ماهیت حراج، کسب سود است. بنابراین لازم است قیمتها از قیمت بازار اندکی پایین‌تر نیز باشد. همین موضوع ضرورت تعیین یک قیمت تعادلی و اعلام کف و سقف برای پیشنهاد قیمت از سوی متقاضیان را پررنگ‌تر می‌کند. نکته مهم دیگری که لازم بود در اطلاعیه‌ها و اگهی حراج به آن اشاره میشد، شیوه بسته‌بندی و سکه‌ها و تحویل آن است. به این دلیل که اگر سکه‌ها در بسته‌بندی پرس‌شده تحویل داده نشود، مسلما باید قیمت کمتری داشته باشد. به‌طور کلی با توجه به اینکه این اولین مرحله از برگزاری این حراج است، موفقیت و تداوم آن به استقبال مردم و شیوه اجرای فرآیند آن بستگی زیادی دارد. هر چند بررسی‌ها طی روزهای گذشته نشان می‌دهد تقاضا برای شرکت در این حراج از سوی مردم بالا است، اما شیوه تعیین قیمت، تحویل سکه و حتی مسائل فنی می‌تواند سرنوشت حراج سکه‌های بانک‌مرکزی را در آینده مشخص کند.
