علی‌رغم اینکه صادرات غیرنفتی 10 ماهه کشور در یکی از بیشترین ارقام خود طی 11 سال اخیر قرار دارد، بنظر می‌رسد رشد واردات چنان شدید بوده که منجر به افت قابل توجه تراز تجاری کشور شده است.
ارزش صادرات غیرنفتی کشور در ده ماهه ابتدایی 1402 بیشترین رقم ثبت شده در 11 سال گذشته بجز 1401 بوده است. این درحالیست که ارزش واردات در بازه زمانی مشابه چنان رشد کرده که رکورد یازده ساله خود را به ثبت رسانده است.
همین موضوع باعث شده تا تراز تجاری ایران در سال جاری به شدت منفی شود به گونه‌ای که در طول 11 سال اخیر فقط در سال 98 تراز تجاری از رقم مربوط به امسال منفی‌تر بوده است.
بر اساس آخرین آمار منتشر شده از گمرک، ارزش کل صادرات ایران در ده ماهه ابتدایی سال جاری حدود 40.5 میلیارد دلار اعلام شده است. این درحالیست که ارزش واردات کشور در همین بازه زمانی شدیدا رشد کرده و از مرز 54.3 میلیارد دلار عبور کرده است.
شایان ذکر است که در محاسبه درآمد صادراتی، درآمدهای حاصل از فروش نفت و مشتقات آن و انرژی و خدمات به حساب نیامده و مبنای محاسبات تنها صادرات کالاهای غیرنفتی بوده است.
به طور کلی تراز تجاری غیرنفتی از کسر ارزش واردات از کل صادرات غیرنفتی قابل محاسبه است. آمارها نشان می‌دهد تراز تجاری در ده ماهه ابتدایی سال جاری حدود منفی 13.9 میلیارد دلار به ثبت رسیده است.
مقایسه تراز تجاری مذکور با مقاطع زمانی مشابه در دهه اخیر حاکی از افت شدید تراز تجاری در سال 1402 هستند. بر این اساس از سال 1392 به بعد تنها در سال 1398 تراز تجاری منفی‌تر از امسال بوده است. شایان ذکر است تمامی آمار مربوط به ده ماهه ابتدایی هر سال بوده و تراز تجاری کل سال مد نظر نیست.
نکته جالب توجه این است که علی‌رغم منفی‌تر شدن تراز تجاری، ارزش دلاری صادرات غیرنفتی در مقطع زمانی مد نظر نیز بیشترین میزان خود از سال 1392 به بعد را (بجز 1401) به ثبت رسانده است. در مقابل مشاهده می‌شود واردات به بیشترین میزان خود حداقل در یازده سال اخیر رسیده است. به همین ترتیب صادارت را خنثی کرده و منجر شده تراز تجاری منفی‌تر از گذشته شود.
به عقیده برخی کارشناسان رشد شدید واردات، عمدتا به دلیل همراهی وفور درآمدهای ارزی با در پیش گرفتن سیاست تثبیت نرخ ارز بوده آن‌هم در شرایطی که تحت تاثیر تورم ارزش پول ملی درمقابل پول خارجی درحال تضعیف شدن است. این کارشناسان عنوان می‌کنند چنین اتفاقی در اواخر دهه 80 و اوایل دهه 90 نیز رخ داده بود.
