یکی از مهم‌ترین شاخص‌های بازار کار نرخ بیکاری جوانان است. طبق داده‌های مرکز آمار، معمولا به رده سنی 15 تا 24 ساله «جوان» گفته می‌شود. طبق ادبیات اقتصادی بین‌المللی، هر گاه نرخ بیکاری جوانان به دو برابر نرخ بیکاری کل کشور برسد گفته می‌شود که وضعیت بیکاری بحرانی شده است.
آخرین داده‌های مرکز آمار از وضعیت بازار کار ایران نشان می‌دهد که نرخ بیکاری زنان جوان در پاییز امسال بالای 15 درصد و نرخ بیکاری مردان جوان در این فصل نزدیک به 29 درصد است. این نرخ‌ها مربوط به کل کشور است و وضعیت هر استان با دیگری متفاوت است.
در استان‌های کهگیلویه و بویراحمد، سمنان و چهارمحال و بختیاری نرخ بیکاری زنان جوان بالاتر از سایر استان‌های کشور است. همچنین، در استان‌های سیستان و بلوچستان، هرمزگان و بوشهر نیز بالاترین نرخ بیکاری مردان جوان به ثبت رسیده است.
طبق تعاریف مرکز آمار، بیکار به فردی اطلاق می‌شود که شغل ندارد اما یا متمایل به کار کردن است و یا به دنبال کار می‌گردد. به مجموع افراد بیکار و شاغل، جمعیت فعال گفته می‌شود. بر این اساس، نرخ بیکاری درصدی از جمعیت فعال را نشان می‌دهد که بیکار هستند. این نرخ برای تمامی افراد در سن کار (15 ساله و بالاتر) و رده‌های سنی مختلف ارائه می‌شود. یکی از این رده‌های سنی، 15 تا 24 ساله است که به آن رده سنی «جوانان» گفته می‌شود.
داده‌های مرکز آمار نشان می‌دهد که نرخ بیکاری مردان جوان در پاییز سال جاری 18.5 درصد بوده است. یعنی از هر 100 نفر جوان فعال در بازار کار، تقریبا 18 نفر بیکار است. باید توجه داشت که منظور از مردان جوان، مردانی هستند که 15 تا 24 سال سن دارند.
این نرخ برای زنان در کل کشور 28.9 درصد برآورد شده است. بنابراین در پاییز 1402، نرخ بیکاری زنان جوان تقریبا 1.5 برابر این نرخ برای مردان جوان بوده است.
نرخ بیکاری مردان و زنان جوان نه تنها برای کل کشور، بلکه به صورت استانی نیز ارائه می‌شود. بررسی‌ها نشان می‌دهد که در پاییز سال جاری، سیستان و بلوچستان، هرمزگان و بوشهر بالاترین نرخ بیکاری مردان جوان را ثبت کرده‌اند. همچنین، به طور کلی در پاییز امسال در 14 استان نرخ بیکاری مردان جوان بالاتر از 20 درصد بوده است.
این نرخ در سیستان و بلوچستان 38.5 درصد برآورد شده است. یعنی در این استان از هر 100 مرد جوان فعال در بازار کار، 38 نفر بیکار هستند. در رتبه بعدی هرمزگان با نرخ 33.4 درصد قرار گرفته است. سومین استان این لیست را نیز بوشهر تصاحب کرده است که نرخ بیکاری مردان جوان در آن 31.7 درصد به ثبت رسیده است.
در سوی دیگر این طیف، مازندران، زنجان و ایلام قرار گرفته‌اند و پایین‌ترین نرخ بیکاری مردان جوان به نام این استان‌ها زده شده است. کمترین سطح این نرخ مربوط به مازندران است. در این استان، نرخ بیکاری مردان جوان 6.6 درصد برآورد شده است. در رتبه بعدی نیز زنجان با ثبت نرخ 8.5 درصدی قرار گرفته است. یعنی در استان زنجان از هر 100 مرد جوان فعال در بازار کار تنها حدود 8 نفر بیکار هستند. ایلام و یزد نیز از دیگر استان‌هایی هستند که نرخ بیکاری مردان جوان در آن کمتر از 10 درصد است.
در پاییز امسال، از میان 31 استان کشور نرخ بیکاری زنان جوان در 4 استان بالای 70 درصد و در 26 استان بالای 20 درصد بوده است. به بیان دقیق‌تر، بالاترین سطح این نرخ 78.5 درصد بوده که مربوط به استان کهگیلویه‌وبویراحمد است. یعنی در این استان از هر 100 زن جوان فعال در بازار کار، 78 نفر بیکار بوده است.
دومین سطح بالای این نرخ در استان سمنان دیده شده که برابر با 76.8 درصد بوده است. استان چهارمحال و بختیاری نیز در رده سوم ایستاده و نرخ بیکاری 72.6 درصدی را برای زنان جوان به ثبت رسانده است. لرستان نیز چهارمین استان با نرخ بالای بیکاری برای زنان جوان است.
از بین استان‌هایی با نرخ‌های پایین‌تر می‌توان به گلستان و خراسان جنوبی اشاره کرد که نرخ بیکاری زنان جوان در آن‌ها به ترتیب 42.6 درصد و 39.5 درصد برآورد شده است. در سوی دیگر این طیف استان‌های تهران و خراسان رضوی قرار گرفته‌اند. تهران تنها استانی است که نرخ بیکاری زنان جوان در آن کمتر از 10 درصد است. به بیان دقیق‌تر، این نرخ برابر با 9 درصد است. خراسان رضوی نیز با ثبت نرخ 17.2 درصدی دومین استان از نظر سطح پایین بیکاری زنان جوان است.
