قیمت دلار در حالی طی روز‌های اخیر رشدی پر نوسان را تجربه کرده که تاکنون تقریبا همه سیاست‌های دولت تنها معطوف به گفتار درمانی بوده و از سوی دیگر با ژست مدیریت بازار و ترزیق ارز، در تلاش است تا بازار را به هر صورت ممکن به کنترل خود درآورد. در همین حال، اما رفتار بازار نشان از افزایش انتظارات تورمی دارد.
کما اینکه بنا بر اعلام فعالان بازار، سد مقاومتی دلار اول ۵۵ هزار تومان بود که در روز‌های گذشته، شکسته شد. سد مقاومتی دوم نیز بنا بر اعلام معامله‌گران ۵۷ هزار تومان بوده است و سد مقاومتی سوم که سد بسیار مهمی است سد ۶۰ هزار تومان است؛ سدی که مشخص نیست بازار بتواند مقاومت کند یا در نهایت در یک قدمی این سد قیمت دلار عقب بکشد.
این شرایط در حالی است که به نظر نمی‌رسد دورنمای درامد‌های ارزی کشور در سال ۱۴۰۳ نیز قابل وصول باشد. کما این که مرتضی افقه، استاد دانشگاه و اقتصاددان در این باره گفته بود: «کشور همچنان در تحریم به‌سر می‌برد و تا زمانی که مشکلات تحریمی حل نشود، نه تنها منابع درآمدی که پیش‌بینی شده قابل تحقق نیستند، بلکه این مقداری هم که اضافه شده (۴۴۰ هزار میلیارد تومان) اصلا قابلیت تحقق ندارد»
این اقتصاددان اما در رابطه با دلایل وضعیت بازار ارز و جهش قیمت و شکستن شدن سد‌های مقاومت پیاپی در این بازار به اقتصاد ۲۴ می‌گوید: «من تصور می‌کنم که این نوسانات ارزی شدید و پر تنش که اکنون در بازار ایران شاهد هستیم به طور مستقیم مربوط به تنش‌های منطقه‌ای؛ التهاب در دریای سرخ، در کنار امکان بازگشت ترامپ مربوط است. کما اینکه به تاثیرپذیری بازار ارز ایران از انتخابات آمریکا بیشتر باور دارم.»
افقه در ادامه می افزاید: «هر چند برخی نیز معتقد هستند خود دولت در این افزایش قیمت دلار دست دارد، اما باور من بیشتر به مسائل فرا داخلی است و تاثیرپذیری بازار ارز ایران از این دست موارد. حتی شاید این شایعه دست داشتن دولت در افزایش قیمت دلار، تلاشی از سوی نزدیکان خود دولت باشد تا بی تدبیری و ناتوانی دولت در کنترل ارز را توجیه کند.
اما از نظر من همچنان متغییر تاثیرگذار شرایط منطقه است و به خصوص پس از کشته شدن ۳ سرباز آمریکایی در مرز اردن و سوریه که به تنش بیشتر منجر شده، حالا چند روزی است که رسانه‌های خارجی بر روی این مساله که آمریکا حتما تلافی خواهد کرد و این که آیا خود ایران و یا کشور‌های دیگر منطقه هدف این تلافی باشند، این باعث التهاب در بازار شده است.
از سوی دیگر پیروزی‌های قاطع ترامپ در انتخابات درون حزبی که یادآور دوران ریاست جمهوری وی با تحریم‌های ویران گر بوده و نگرانی از این که اگر باز دوباره ترامپ بازگردد ممکن است تحریم‌ها شدیدتر شود، خود اثر روانی ایجاد کرده که بازار را چنین ملتهب کرده است.»
توان مقاومت اقتصاد ایران و ماجرای انتخابات
این کارشناس اقتصادی درباره توان اقتصاد ایران برای مقابله و واکنش به این شرایط ارزی نیز به اقتصاد ۲۴ می‌گوید: «اقتصاد ایران تاکنون در برابر این شرایط منفعل عمل کرده است و البته حالا دیگر سال هاست که از دست سیاست گذاران داخلی کار چندانی بر نمی‌آید. حتی در این دوره ۴ ساله جو بایدن نیز، دولت فعلی متاسفانه از فرصت کاهش تنش با آمریکا سود نبرد و اکنون در حالی به انتهای دوران بایدن می‌رسیم که امکان دارد بازگشت به دوران جمهوری خواهان را شاهد باشیم. در این دوره چه ترامپ و چه جمهوری خواهان دیگر در راس قدرت باشند، با توجه به وضعیت ذخایر کشور که تقریبا تمام شده و چیزی باقی نمانده که بتوانیم کشور را با آن اداره کنیم؛ اگر نتوانیم یک آرامش سیاسی با آمریکا داشته باشیم، احتمالا شرایط اقتصادی حتی بدتر نیز خواهد شد. مگر این که اتفاقی رخ بدهد که این مراودات به یک نقطه تعامل برسد، اما متاسفانه نه از این دولت اصولگرا چندان امیدی به اصلاح روند است و نه طرف مقابل با توجه به فضای ضد ایران ایجاد شده به خصوص با ناامن شدن دریای سرخ توسط حوثی‌ها چندان زمینه مثبتی دیده نمی‌شود.»
مرتضی افقه با توجه به مساله انتخابات مجلس و امید به کنترل بازار ارز دستکم تا ۱۱ اسفند توسط دولت رئیسی تصریح می‌کند: «دولت که به طور کامل خود را منفعل نشان داده است و در حالی که انتظار این بود که حداقل به لحاظ سیاسی و برای تشویق مردم به حضور در انتخابات دستکم این بازار مهم را کنترل می‌کرد، اما می‌بینیم که اوضاع جنگی در منطقه و به خصوص با تحولات تند روز‌های اخیر در واقع فرمان را در همان حد مختصری که می‌توانست با سرریز ارز در بازار قیمت را کنترل کند، از دولت گرفته است. اکنون نیز دولت قادر به کنترل گری مورد نظر نیست.
از سوی دیگر دولت نیز آن قدر ارز ندارد که به بازار برای کاهش قیمت تزریق کند و حتی اگر ارز لازم را داشته باشد، چون ناچار است که برای نیاز‌های ضروری کشور آن‌ها را حتی تا ۱۱ اسفند مدیریت کند.»
دولت از تزریق ارز ناتوان است
این کارشناس در پاسخ به این سوال که با توجه به اینکه اصلی‌ترین عوامل التهاب بازار ارز و افزایش قیمت‌ها، نشأت گرفته از مسائل جهانی، منطقه‌ای و سیاسی است، آیان بانک مرکزی توان کنترل گری در این شرایط را دارد نیز اقتصاد ۲۴ می‌گوید: «دست بانک مرکزی بسته است چرا که ذخایر ارزی چندانی در دسترس ندارد. حقیقت این است که در این شرایط دولت تنها کاری که می‌توانست انجام بدهد همین بود که تا حدودی در صورت وجود ذخایر ارزی، این ذخایر را وارد بازار کند. ولی آنقدر نگرانی از بازار وجود دارد که این مختصر ابزاری که بانک مرکزی دارد نیز چندان اثری بر بازار نخواهد داشت. فعلا نیز مشاهده می‌کنید که به گفتار درمانی رو آورده‌اند که این شرایط موقت است و ارز نخرید تا مشکل حل شود، اما تا این شرایط پر التهاب منطقه فروکش نکند در کوتاه مدت اتفاق خاصی در بازار نخواهد افتاد، اما در میان مدت شاید این روند کند یا متوقف شود، اما با افزایش شانس پیروزی احتمالی ترامپ در انتخابات، تصور می‌کنم که در میان مدت این روند متاسفانه ادامه خواهد یافت.»
افقه در مورد نقش و ارتباط تورم و افزایش قیمت دلار نیز خاطرنشان می‌کند: «زمانی که التهاب در بازار باشد، یا زمینه بروز تورم در بازار وجود داشته باشد، عملا کارگزاران اقتصادی از جمله تولید کننده و نیز مصرف کننده به سمت تثبیت دارایی‌های خود حرکت می‌کنند و حالا این دارایی‌ها در ابتدا به سراغ بخشی می‌روند که قدرت نقد شوندگی بالایی دارد، مثلا طلا و ارز و در ادامه نیز به سراغ دارایی‌های دیگر همچون خودرو و مسکن می‌روند و به طور طبیعی نیز مشخص است که با افزایش قیمت در بازار ارز، تمام این بازار‌ها دچار نوسان خواهند شد.»
