گروه اقتصادی ایران اکونومیست: «زمستان سخت اروپا، جان 68 هزار نفر را گرفت»، بلایی که طبق گزارش اکونومیست، بحران گاز در زمستان سال قبل بر سر اروپا آورد، اما زمستان اروپا می‌توانست سخت‌تر باشد اگر 100 میلیارد متر مکعب از مخازن ذخیره‌سازی گاز اروپا پیش از شروع زمستان پُر نمی‌شد.
اما در ایران نیز همزمان با تشدید ناترازی گاز، پروژه‌های ذخیره‌سازی در حال اجراست. طبق اعلام مجری طرح‌های ذخیره‌سازی گاز ایران محمد زمان جوکار، پیشرفت فاز دوم طرح توسعه ذخیره‌سازی گاز در میدان سراجه قم 35 درصد رسیده است.
هدف از اجرای این طرح، افزایش ظرفیت ذخیره‌سازی گاز از 1 به 1.5 میلیارد متر مکعب است که می‌تواند برداشت گاز از این مخزن را از 10 به 15 میلیون متر مکعب در روز افزایش دهد. این میزان افزایش گاز 10 برابر نیاز شهرستان تربت‌جام است که در زمستان گذشته تنها شهری بود که با قطعی چند روزه گاز مواجه شد.
تصویر 2- صف مردم تربت جام برای دریافت سوخت مایع به جای گاز
نخستین پروژه ذخیره‌سازی گاز در ایران نیز مربوط به بهره‌برداری از فاز اول همین میدان سراجه در دی‌ماه سال 1391 است، جایی که محمود احمدی‌نژاد رئیس‌جمهور وقت به خوبی اهمیت ذخیره‌سازی را توضیح می‌دهد.
سخنرانی رئیس دولت دهم در مراسم بهره‌برداری از فاز اول میدان سراجه
اما در سال 1395 در یک تصمیم عجیب شرکت ذخیره‌سازی گاز به دلیل اقتصادی نبودن، منحل می‌شود و از سال 96 تا سال 1400 همه پروژه‌های ذخیره‌سازی متوقف می‌شود.
اگر این اتفاق نمی‌افتاد هم‌اکنون با تامین گاز حداکثری نیروگاه‌ها، مصرف سوخت مایع در این واحدها متوقف شده و درآمدی معادل 9 میلیارد دلار از صادرات سوخت نصیب کشور می‌شد؛ معادل 3 ماه درآمد نفتی ایران.
هم‌اکنون ظرفیت عرضه گاز از محل ذخیره‌سازی در دو میدان سراجه و شوریجه روزانه 10 و 20 میلیون متر مکعب در فصل سرماست. طبق برآوردها، فاز دوم توسعه این دو پروژه ذخیره‌سازی تا پایان سال 1403 به اتمام می‌رسد.
طبق گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس (تصویر 3)، ظرفیت ذخیره‌سازی گاز در دنیا میانگین 11 درصد از کل مصرف گاز است و این رقم در کشورهای اروپایی به 23 درصد می‌رسد اما در ایران فقط 1.7 درصد است.
تصویر 3- گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس درباره ناترازی گاز
ضعف در ذخیره‌سازی در حالی است که هم‌اکنون ناترازی گاز ایران در پیک سرما بیش از 200 میلیون متر مکعب است؛ رقمی که معادل کل نیاز نیروگاه‌ها به گاز بوده و می‌تواند به معنای خاموشی سراسری برق در کشور تفسیر شود.
معاون برنامه‌ریزی وزارت نفت هوشنگ فلاحتیان درباره آخرین برنامه ذخیره‌سازی گاز می‌گوید که تا پایان برنامه هفتم میزان ذخیره‌سازی گاز سه برابر می‌شود و هدف‌گذاری کلی این وزارتخانه این است که روزانه 100 میلیون متر مکعب از ناترازی گاز در زمستان را با منابع ذخیره‌شده تامین کند.
در مقابل مرکز پژوهش‌های مجلس، تاکنون ناهماهنگی شــرکت‌های تابعه وزارت نفت را به عنوان مانعی در مسیر توسعه ظرفیت ذخیره‌سازی گاز عنوان می‌کند. کارشناس انرژی محمد امین راد می‌گوید که هنوز بین شرکت نفت و شرکت گاز برای اجرای طرح ذخیره‌سازی مناقشه وجود دارد که سرعت پروژه‌ها را کند کرده است.
تصویر 4- مناطق مستعد ایران برای ذخیره‌سازی گاز
به نظر می‌رسد اجرای پروژه‌های ذخیره‌سازی گاز نیز همانند بهینه‌سازی مصرف از نبود یک متولی واحد و قدرتمند رنج می‌برد. همین موضوع تردیدها درباره تحقق اهداف برنامه هفتم توسعه در این حوزه افزایش داده است. وزارت نفت تاکنون تعهد و برنامه مشخصی در این حوزه ارائه نکرده است.
پایان پیام/
