سپرده و تسهیلات دو عامل اساسی برای بررسی عملکرد بانک‌ها هستند. به گزارش بانک مرکزی در آذر 1402 مانده سپرده‌های موجود در حساب‌های بانکی سراسر کشور برابر با 8 هزار و 697 هزار میلیارد تومان بوده که پس از کسر سپرده قانونی یعنی مبلغی که بانک‌ها موظف به سپرده‌گذاری نزد بانک مرکزی هستند، به مبلغ 7 هزار و 857 هزار میلیارد تومان رسیده است. همچنین مانده تسهیلات بانک‌ها که به اشخاص حقیقی یا حقوقی پرداخت شده به مبلغ 6 هزار و 577 هزار میلیارد می‌رسد. بنابراین نسبت تسهیلات به سپرده پس از کسر نسبت قانونی در این ماه برابر با 83.7 درصد بوده که 0.2 واحد درصد نسبت به ماه قبل کاهش یافته است.

 

 

 در این میان بیشترین میزان سپرده و تسهیلات در استان تهران و کمترین آن‌ها در استان کهگیلویه و بویر احمد بوده است. همچنین همانند ماه گذشته نسبت سپرده به تسهیلات در 6 استان کشور بیش از 100 درصد بوده که خراسان شمالی در صدر آن‌ها قرار دارد.

55 درصد سپرده‌های بانکی کل کشور در بانک‌های تهران

 اساسی‌ترین و قدیمی‌ترین وظیفه بانک‌ها گرفتن پول از مشتریان است. این نهادهای مالی با این پول که سپرده نامیده می‌شود به فعالیت اقتصادی و اعطای وام به تقاضاکنندگان پول می‌پردازند؛ البته پس از اینکه مقداری از آن را به بانک مرکزی تحویل دادند. سپرده‌ای که باید از سوی بانک‌ها نزد بانک مرکزی سپرده‌گذاری شود سپرده قانونی نام دارد و اهرمی برای اعمال حاکمیت پولی بانک مرکزی است و برای پایدار نگه داشتن سیستم بانکی و کنترل نقدینگی از آن استفاده می‌شود.

 میزان سپرده در استان‌های مختلف متفاوت است، زیرا سیستم بانکی در همه مناطق کشور به یک اندازه فعالیت ندارد. این سیستم معمولا در استان‌های بزرگ‌تر و پررونق‌تر فعال‌تر است. به همین سبب است که بانک‌های استان تهران بیشترین میزان سپرده را دارند. سپرده‌های این استان پس از کسر سپرده قانونی به رقم 4 هزار و 312 هزار میلیارد تومان می‌رسد که نزدیک به 55 درصد از کل سپرده‌های کشور است. اصفهان، خراسان رضوی، فارس و خوزستان نیز در رده‌های بعدی قرار دارند.

 از سوی دیگر استان کهگیلویه و بویر احمد با 0.3 درصد از کل سپرده‌های کمترین میزان سپرده‌های کشور را در اختیار دارد که مانده سپرده‌هایش در آذر برابر با 22 هزار میلیارد تومان است. ایلام، خراسان شمالی و خراسان جنوبی نیز سه استان دیگری هستند که میزان مانده سپرده پایینی دارند که این موضوع حاکی از کم بودن فعالیت بانک‌ها در این استان‌ها و به طور کلی رونق پایین اقتصاد در آن‌ها است.

 در مورد تسهیلات نیز وضعیتی مشابه با سپرده وجود دارد و بانک‌های استان‌های بزرگ کشور بیشترین تسهیلات بانکی را پرداخت کرده‌اند.

بیشترین وام‌ها در کدام استان‌ها پرداخت شده است؟

 بانک‌ها پس از تحویل سپرده از مشتریان خود و کم کردن سپرده قانونی از آن، با پولی که در اختیار دارند به اشخاص حقیقی و حقوقی وام‌های خرد و کلان اعطا می‌کنند. هرچه در یک منطقه تقاضا برای پول بیشتر باشد، اعطای وام توسط بانک‌های آن وام افزایش می‌یابد. تقاضا برای پول نیز وقتی زیاد است که رونق اقتصادی زیاد باشد و نیاز به پول برای سرمایه‌گذاری زیاد باشد.

 مطابق آمار بانک مرکزی بیشترین حجم مانده تسهیلات در بانک‌های استان تهران پرداخت شده و برابر با 3 هزار و 862 هزار میلیارد تومان بوده است که برابر با 58.7 درصد از کل تسهیلات اعطا شده در بانک‌های کشور است. پس از تهران اصفهان با اعطای 279 هزار میلیارد تومان و 4.3 درصد از کل تسهیلات کشور در رده بعدی قرار دارد. خراسان رضوی، خوزستان و فارس نیز پس از این استان قرار گرفته‌اند. 

 در سمت مقابل کمترین وام‌ها نیز در کهگیلویه و بویر احمد، ایلام و مناطق آزاد تجاری پرداخت شده است. به طوری که مانده تسهیلات در استان کهگیلویه و بویر احمد برابر با 27 هزار میلیارد تومان بوده و تنها 0.4 درصد از کل تسهیلات پرداختی در کشور را تشکیل داده است.

 با تجمیع سپرده و تسهیلات بانک‌ها در نسبت تسهیلات به سپرده می‌توان تفسیر دقیق‌تری از عملکرد بانک‌ها در استان‌های کشور ارائه کرد. این نسبت نشان می‌دهد همانند ماه قبل در شش استان کشور بانک‌ها بیش از سپرده‌ای که در اختیار داشته‌اند، تسهیلات ارائه کرده‌اند.

021026

 ریسک بالای سیستم بانکی در شش استان

 حد معقول و نرمال نسبت تسهیلات به سپرده بانکی برابر با 80 تا 90 درصد است. یعنی بانک‌ها باید 10 تا 20 درصد سپرده‌ای را که دریافت می‌کنند نزد خود نگه دارند و از باقی آن به تقاضاکنندگان پول وام بدهند. اما در عمل این نسبت در برخی موارد رعایت نمی‌شود به طوری که برخی بانک‌ها حتی بیش از سپرده‌ای که دارند وام می‌دهند که این ریسک نقدینگی و اعتباری آن‌ها را افزایش می‌دهد و موجب ناپایداری نظام مالی می‌شود.

  بررسی نسبت تسهیلات به سپرده پس از کسر سپرده قانونی در آذر امسال نشان می‌دهد این نسبت در 6 استان کشور بیش از 100 درصد بوده است. خراسان شمالی با 139 درصد بیشترین نسبت تسهیلات به سپرده در کشور را داشته است. میزان سپرده‌های بانکی در این استان برابر با 27 هزار میلیارد تومان بوده اما بانک‌های آن اقدام به پرداخت 38 میلیارد تومان وام کرده‌اند. بنابراین ریسک بانک‌های استان خراسان شمالی به شدت زیاد است. کهگیلویه و بویر احمد، ایلام، چهار محال و بختیاری، زنجان و لرستان پنج استان دیگری بوده‌اند که نسبت تسهیلات به سپرده بیش از 100 درصدی داشته‌اند.

 کمترین این نسبت نیز متعلق به مناطق آزاد تجاری برابر با 50 درصد است. البرز، فارس و گیلان نیز دیگر استان‌هایی هستند که در قعر جدول نسبت تسهیلات به سپرده قرار می‌گیرند. این نسبت برای این استان‌ها کمتر از حد نرمال است و نشان می‌دهد تقاضای پول در این مناطق کم است که این خود می‌تواند نمایانگر کم رونق بودن فعالیت‌های اقتصادی و سرمایه‌گذاری در آن‌ها باشد.