به گزارش ایران اکونومیست، مصطفی ده‌پهلوان در آستانه هفته پژوهش که از ۱۹ تا ۲۶ آذرماه است، سه‌شنبه ۱۴ آذرماه در یک نشست خبری، به برخی از برنامه‌های مناسبتی این هفته که از سوی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری برگزار می‌شود، اشاره کرد و در عین حال که در این نشست از پوستر هفته پژوهش رونمایی شد، گفت: رونمایی از حدود ۱۵ کتاب، برگزاری نمایشگاه دستاوردهای پژوهشی و نشست‌های تخصصی در تهران و سایر استان‌ها از جمله برنامه‌های هفته پژوهش است.
او همچنین از تشکیل دبیرخانه شورای پژوهشی وزارت میراث فرهنگی و گردشگری و متعاقب آن تشکیل شورای استانی برای تقویت ارتباط استان‌ها با پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری خبر داد.
ذات‌الله نیکزاد ـ معاون پژوهشی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری ـ در ادامه این گزارش، اظهار کرد: در هفته پژوهش چند استان نشست‌های تخصصی و یا نمایشگاه دستاوردهای پژوهشی را خواهند داشت، که تهران، یزد، گیلان، خوزستان و آذربایجان غربی از جمله این استان‌ها هستند. این برنامه در استان‌های دیگر به دلیل همکاری نکردن استان‌ها و یا لزوم برنامه‌ریزی بیشتر پژوهشگاه امکان‌پذیر نشد.
او اضافه کرد: در نمایشگاه دستاوردهای پژوهشی نیز که در هفته پژوهش برگزار می‌شود، تازه‌های نشر و کتاب و دستاوردهای پژوهشی باستان‌شناسی، که در یک سال اخیر به سرانجام رسیده است و نقشه‌های باستان‌شناسی رونمایی می‌شود و گزارش‌های شاخص پژوهشی نیز معرفی خواهد شد. علاوه‌بر این یکصدمین شماره مجله «اثر»، رونمایی می‌شود. این فصلنامه در حوزه هنر معماری است که ۱۰۰ شماره آن مستمر و بی‌وقفه منتشر شده است.
گزارش کاوش و غارت بزرگ از یک غار تاریخی در هفته پژوهش
در ادامه، ده‌پهلوان ـ رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری ـ توجه رسانه‌ها را به دو نشست گزارش غار «هستیجان» جلب کرد و گفت: در نشست تخصصی غار هستیجان قرار است به بررسی ابعاد مختلف چرم‌نوشته‌ها و گِل‌مُهره‌های به‌دست‌آمده از این غار و آنچه از آن غارت شده است، بپردازیم. موضوع این غار به عنوان «میراث در خطر» بررسی می‌شود؛ چرا که در دوره‌ای برخی از آثار آن از جمله چرم‌نوشته‌های آن به شکل گسترده‌ای غارت شد.
این باستان‌شناس در اهمیت شناسایی این غار باستانی، اظهار کرد: «هستیجان» غاری است که تا حدود سه چهار ماه پیش از آن اطلاعاتی نداشتیم، نه در نقشه باستان‌شناسی و نه در گزارش‌های باستان‌شناسی به نام آن اشاره‌ای نشده بود، تا اینکه یکی از کارشناسان زبان پهلوی در خارج از کشور متوجه چرم‌نوشته‌هایی شد که اطلاعات ذی‌قیمتی را در اختیار می‌گذاشت. در ادامه با پیگیری متوجه شد بسیاری از این آثار از کشور خارج شده است و با پرس‌وجو متوجه شد خاستگاه این چرم‌نوشته‌ها غاری در استان مرکزی است. بنابراین کاوش اضطراری در این غار را آغاز کرده و از وزیر میراث فرهنگی، حفاظت فوری آن را درخواست کردیم.
ده‌پهلوان اضافه کرد: در ارتباط با این موضوع می‌توان به غاری در نزدیکی «اسپهبد خورشید» در استان مازندران اشاره کرد که حدود ۳۰۰ طومارنوشته از آن به دست آمده که حدود ۲۹۶ طومار از کشور خارج شده و پیگیر این هستیم که این آثار کجا هستند تا در فهرست آثار استردادی قرار گیرند. البته، پیگیری‌هایی برای استرداد بخشی از این آثار انجام شده است و قول‌هایی هم داده‌اند، ولی اختیارات ما محدود است.
زبان‌مان درباره غارت و تخریب مو درآورد
رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری گفت: غارت و تخریب به درازای تاریخ ایران است و زبان ما مو درآورده است از بس درباره آن صحبت کردیم، درحالی‌که به شدت برای آن می‌جنگیم و امیدواریم با مردمی شدن میراث، غارت و تخریب‌ها کمتر شود.
او در بخش دیگری از سخنانش اظهار کرد: بسیاری از محوطه‌های تاریخی در حال غارت هستند، اما دریغ از یک میلیارد اعتباری که به پژوهشگاه بدهند تا کاوش کند. این دغدغه اصلی ماست که در جلسه با سازمان برنامه و بودجه هم مطرح شد.
ده‌پهلوان تاکید کرد: پژوهشگاه میراث فرهنگی به ترمیم نیاز دارد و برای توسعه با موانع زیادی روبه‌رو هستیم؛ از بازنشسته شدن اعضای هیأت علمی و کارشناسان و ناتوانی در جایگزین کردن نیروهای کارشناس. از طرفی آزمایشگاه‌های پژوهشگاه فاقد دستورالعمل ایمنی است و سال‌هاست آتش‌نشانی در این‌باره به ما هشدار داده است، این‌ها موانعی است که اگر برای آن اعتبار دهند شاید در دو سال بتوان حل کرد.
اطلس باستان‌شناسی ایران رونمایی می‌شود
رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری از رونمایی از نقشه یا اطلس باستان‌شناسی در هفته پژوهش خبر داد و درباره دسترسی به این نقشه، گفت: نقشه باستان‌شناسی هر سال باید رونمایی شود، چون هر سال به اطلاعات آن اضافه می‌شود. ما به این موضوع فکر می‌کنیم که درباره بهره‌برداری از اطلس‌ها و نقشه‌ها، که یکی از اولویت‌های جدی است، جامعه و مخاطب ما چگونه می‌تواند از آن‌ها استفاده کند و دسترسی به منبع چگونه باید باشد؟ آیا نقشه باستان‌شناسی را می‌توان در اختیار همه قرار داد؟ آیا دسترسی عمومی آسیب‌های جدی به دنبال نخواهد داشت؟
او اضافه کرد: در اوایل دهه ۹۰ بخشی از این نقشه‌ها را موسسه باستان‌شناسی دانشگاه تهران منتشر کرد، در همان سال‌ها وقتی قاچاقچیان را می‌گرفتند خیلی‌هایشان می‌گفتند حفاری‌ها را براساس همان نقشه انجام داده‌اند، بنابراین باید درباره چگونگی دسترسی به این اطلس‌ها بیشتر فکر کرد.
ده‌پهلوان در عین حال گفت: نقشه‌هایی که در هفته پژوهش به نمایش گذاشته می‌شود میزان طرح‌های تفکیکی را که استان‌های مختلف انجام داده‌اند، نشان می‌دهد.
رونمایی از الواح هخامنشی شاید تا آخر آذر
رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری درباره برگزاری نشست تخصصی برای الواح هخامنشی استردادی که قرار بود در هفته پژوهش رونمایی شود، اظهار کرد: به دلیل تراکم برنامه‌های هفته پژوهش، رونمایی از این الواح و نشست تخصصی آن در آذرماه انجام خواهد شد.
او سپس درباره استفاده از فناوری‌های روز به ویژه در پژوهش‌های باستانی و مطالعات، به تفاهم‌نامه‌ای با معاونت علمی فناوری ریاست‌جمهوری اشاره کرد و افزود: به آقای ضرغامی گفته‌ام که موزه‌های ما تهی از فناوری هستند. در موزه ملی یا موزه‌های شاخص کشور هنور اَپ بازدید نداریم، فناوری نداریم. لازم است اطلاعاتی که پشت اشیاء وجود دارد به مخاطب انتقال داده شود.
برای ۹۹ درصد کاوش‌های باستان‌شناسی بودجه نداریم
رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری درباره ابهام در ساختار ارتباطی پژوهشگاه میراث فرهنگی، وزارتخانه و ادارات کل استان‌ها و تخصیص بودجه و سرنوشت درآمدها، اظهار کرد: پژوهشگاه برای بیش از ۹۹ درصد کاوش‌ها بودجه ندارد. این بودجه‌ها را یا استان‌ها یا دانشگاه و یا شرکت‌های عمرانی می‌دهند و یا کاوش از جنس اضطراری است که شرکت آب نیرو بودجه آن را تامین می‌کند. قبلا هم گفتم جای خالی کاوش‌های پرسش‌محور حس می‌شود، آقای ضرغامی قول دادند حداقل برای ۱۰ محوطه مثل «شهر سوخته» و «جیرفت» بودجه بگذارند، ولی موضوع این است که از جوانب مختلف باید پایگاه‌ها را درگیر کنیم، از گردشگری در حین کاوش تا حفاظت؛ چرا که خیلی از محوطه‌ها رها شده‌اند.
ده‌پهلوان سپس گفت: در یک نشست مجزا فهرست اعتبارهای گرفته‌شده و هزینه‌کردها را اعلام می‌کنیم. برای نمونه برای پژوهشگاه ۱۴ میلیارد تومان درآمد هزینه دیده شده است. برنامه و بودجه گمان می‌کند پژوهشگاه ۱۴ میلیارد درآمد دارد، درصورتی‌که اینگونه نیست. برای مثال، حدود هفت هشت سال پیش برای کاوش در یک سد قرار داد بستند، حدود ۸۰۰ میلیون تومان اعتبار تعیین کردند که۵۰ درصد کار را پژوهشگاه انجام داد و بعد به دلایل مختلف پژوهش‌های آن سد تا امروز متوقف مانده و حالا بقیه کار را باید با ۴۰۰ میلیون باقی‌مانده انجام داد که با این پول نمی‌توانیم.
