به گزارش ایران اکونومیست، یکی از مهمترین راهکارهای غیرقیمتی برای کنترل قاچاق فرآورده‌های نفتی، شفاف شدن فرآیند توزیع سوخت است. یکی از سامانه‌های مهم در مسیر شفافیت و الکترونیکی شدن تخصیص سوخت در کشور، سامانه سدف (سامانه درخواست فراورده‌های نفتی) است. با توجه به قیمت بسیار بالای فرآورده‌های نفتی در کشورهای همسایه و اختلاف بسیار زیاد آن با قیمت داخلی، قاچاق فرآورده یکی از پرسودترین تجارت‌ها برای قاچاقچیان است.
بر همین اساس، هوشمند شدن توزیع فرآورده‌ها به منظور تخصیص دقیق آن به مصرف کنندگان واقعی و جلوگیری از سوءاستفاده قاچاقچیان، مهمترین سیاست غیرقیمتی برای مدیریت مصرف فرآورده‌هاست. در همین راستا، سامانه سدف طبق قانون بودجه، برای توزیع گاز مایع (ال پی جی) به بخشی از مردم که به شبکه سراسری گاز متصل نیستند، راه اندازی شد. خانوارهای ساکن در مناطق غیرمتصل به شبکه سراسری گاز با ثبت نام در این سامانه، می‌توانند گاز مایع را با قیمت یارانه‌ای دریافت کنند.
تنها ۵ درصد مصرف گاز مایع، غیریارانه‌ای است
طبق اعلام شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی، حدود ۹۵ درصد از متقاضیان دریافت گاز مایع مشمول قیمت یارانه‌ای هستند و ۵ درصد باقیمانده که عمدتا گاز مایع را برای مصارف غیرضروری و یا به عنوان سوخت دوم استفاده می‌کنند با تصمیم دولت، این سوخت را به قیمت ۱۰ درصد بیشتر از نرخ گاز مایع یارانه‌ای دریافت خواهند کرد.
با ثبت نام در سامانه سدف ماهیانه ۴ کپسول گاز مایع به نرخ هر کپسول ۲۷۹۰۰ تومان به هر خانوار اختصاص داده می‌شود.
در همین رابطه کرامت ویس‌کرمی، مدیرعامل اسبق شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی پیرامون هدف از ایجاد سامانه سدف گفت: در ابتدای سال ۹۹ تصمیم گرفتیم که یک نظام الکترونیکی برای توزیع گازمایع ایجاد کنیم. سامانه سدف اوایل سال ۱۴۰۰ به طور کامل راه‌اندازی شد. تا قبل از راه‌اندازی این سامانه توزیع گازمایع در کشور به صورت سنتی انجام می‌شد، بدین صورت که شرکت ملی پخش، گازمایع را به شرکت‌های توزیع کننده (۷۴ شرکت) به قیمت کیلویی ۲۳۰ تومان می‌فروخت. این شرکت‌ها نیز سوخت LPG را در تاسیسات خود در قالب سیلندر شارژ کرده و آن را توزیع می‌کردند.
وی افزود: در روش سنتی هر فردی به این شرکت‌ها مراجعه می‌کرد و سیلندر یا کپسول می‌داد، آن را پُرشده تحویل می‌گرفت و دیگر کسی سوال نمی‌پرسید که این گازمایع که با هدف تامین سوخت خانگی (پخت و پز) توزیع می‌شود را چه کار میکنید. به همین دلیل این سوخت به صورت غیرمجاز در خودروها وارد شد. طبق مصوبات دولت، گازمایع برای استفاده به عنوان سوخت خودروها نیست بلکه باید برای مصارف پخت و پز مورداستفاده قرار گیرد.
مدیرعامل اسبق شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ادامه داد: بدین ترتیب برای توزیع هوشمند گاز مایع سامانه سدف را راه‌اندازی کردیم.
مجلس نیز در قانون بودجه سال ۱۴۰۲ کل کشور به این موضوع اشاره کرد و طبق بند (ب) تبصره ۱۴ قانون بودجه، "وزارت نفت از طریق شرکت‌های تابعه موظف است نسبت به توزیع گاز مایع و نفت سفید به مصرف کنندگانی که به شبکه سراسری گاز طبیعی دسترسی ندارند و یا در مقاطعی از سال با تشخیص وزارت نفت امکان تحویل گاز طبیعی به آنها وجود ندارد و مجبور به استفاده از سوخت مایع هستند، از طریق سامانه سدف یا کارت الکترونیک اقدام نماید."
در همین راستا دولت نیز در آیین نامه اجرایی تبصره ۱۴ ماده واحده قانون بودجه سال ۱۴۰۲ کل کشور مورخ ۲۸ مرداد ۱۴۰۲ ابلاغی معاون اول رئیس جمهور، نرخ گاز مایع مازاد بر سهمیه مذکور را قیمت فوب خلیج فارس در نظر گرفته شد، طبق این آیین نامه اجرایی، "نرخ گاز مایع و نرخ نفت سفید مازاد بر سهمیه‌های مذکور (صرفاً با تخصیص از طریق سامانه سدف)، معادل نرخ تحویل روی کشتی (فوب) خلیج فارس که ماهانه توسط وزارت نفت اعلام می‌شود، خواهد بود."
علاوه بر آن هادی بیگی نژاد عضو هیات رییسه کمیسیون انرژی نیز در گفتگو با ایران اکونومیست گفت: مجلس و دولت کار منطقی و عقلانی برای تعیین قیمت گاز مایع انجام دادند و طبق بند (ب) تبصره (۱۴) قانون بودجه ۱۴۰۲، وزارت نفت موظف شد نسبت به توزیع گاز مایع و نفت سفید به مصرف کنندگانی که به شبکه سراسری گاز طبیعی دسترسی ندارند یا امکان تحویل گاز طبیعی به آنها وجود ندارد و مجبور به استفاده از سوخت مایع هستند، از طریق سامانه سدف اقدام کنند.
فریدون عباسی، عضو کمیسیون انرژی مجلس نیز گفت: مجلس در راستای جلوگیری از قاچاق و یا استفاده‌های بی‌رویه از حامل‌های انرژی تصمیمات کلی می‌گیرد و اجرای قانون نیز بر عهده دولت است. مجلس در همین راستا و در بند ب تبصره ۱۴ لایحه بودجه ۱۴۰۲ در مورد گاز مایع مصوب کرد که فقط کسانی که لوله‌کشی گاز ندارند، به‌صورت یارانه‌ای به آنها ۵۰ کیلوگرم گاز مایع با قیمت ۲۷ هزار و نهصد تومان در ماه داده شود که افراد با ثبت‌نام در سامانه سدف می‌توانند این گاز را با این قیمت یارانه‌ای دریافت کنند.
بازگشت از قیمت آزاد گاز مایع به ۱۰ درصد بالاتر از قیمت یارانه‌ای
با این حال دولت پس از دریافت گزارشات مبنی بر اینکه برخی از متقاضیان دریافت گاز مایع موفق به ثبت نام در سامانه سدف نشده‌اند، تصمیم بر این گرفت که قیمت مازاد سهمیه را از «فوب خلیج فارس» به «۱۰ درصد گران‌تر از نرخ یارانه‌ای» توزیع کند. به طوری که علیرضا سلیمی در جلسه علنی روز یکشنبه (۱۲ آذرماه) مجلس شورای اسلامی در تذکری گفت: افزایش یکباره قیمت گاز مایع مردم را نگران کرده است و به قشر ضعیف جامعه فشار وارد می‌کند.
در همین راستا محسن شاهرخی در گفت وگو با خبرگزاری ایران اکونومیست گفت: تغییری در مصوبه مجلس پیرامون سامانه سدف ایجاد نشده و هم اکنون نیز توزیع گاز مایع به صورت یارانه از طریق سامانه سدف صورت می‌گیرد. لذا برای جامعه یارانه‌بگیر، هیچگونه تغییر قیمت و تغییر عملکردی نداریم.
وی افزود: اما قیمت گاز مایع غیریارانه‌ای تغییر کرد. بر اساس دستور روز گذشته معاون اول رئیس جمهور، به دلیل اینکه برخی از افراد از ثبت نام در این سامانه بازماندند و مستحق دریافت گاز مایع هستند، توزیع گاز مایع غیریارانه‌ای به جای قیمت فوب خلیج فارس، با ۱۰ درصد بالاتر از قیمت یارانه‌ای انجام می‌شود.
معاون نظارت بر عملیات بهره‌برداری شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی گفت: این تغییر به نفع مردم انجام شده تا دسترسی آنها به گاز مایع آسان‌تر شود.
بنابراین روز گذشته پس از کش و قوس‌های فراوان، دولت مصوبه خود را تغییر داد و جلیل سالاری مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی اعلام کرد: قیمت گاز مایع یارانه‌ای در سامانه سدف هر کیلوگرم ۲۳۰ تومان تعیین شده است که با احتساب نرخ خدمات توسط شرکت‌های گاز مایع به قیمت هر کیلوگرم ۲ هزار و ۵۳۶ تومان (هر کپسول ۱۱ کیلویی ۲۷ هزار و ۹۰۰ تومان) عرضه می‌شود. بنابراین قیمت گاز مایع غیریارانه‌ای برای هر کپسول ۱۱ کیلویی با قیمت غیریارانه‌ای با احتساب ۱۰ درصد افزایش قیمت، هر کپسول ۳۰ هزار و ۶۹۰ تومان خواهد بود.
طبق گزارش شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران، روزانه ۳۴۰۰ تن گاز مایع در سامانه سدف توزیع می‌شود. با این حال، محدودیتی برای عرضه گاز مایع چه به صورت یارانه‌ای و چه با نرخ دوم وجود ندارد؛ بلکه به منظور جلوگیری از انحراف سوخت به سمت قاچاق و مصارف غیرضروری با قیمت ۱۰ درصد بیشتر از نرخ گاز مایع یارانه‌ای عرضه می‌شود.
در ادامه این گزارش ذکر شده که توزیع فرآورده گاز مایع توسط عاملین و نمایندگی‌ها فقط از طریق سامانه سدف با زیرساخت الکترونیکی و استفاده از کارت بانکی امکان پذیر خواهد بود. موضوعی که در دو ماه گذشته همواره به خانوارهایی که به شبکه سراسری گاز نیستند اطلاع رسانی شده است تا در زمان مناسب در سامانه سدف برای دریافت گاز مایع با قیمت یارانه‌ای ثبت نام کنند.
