لایحه بودجه ۱۴۰۳ که هفته پیش توسط دولت منتشر شد، نشان داد دولت سیزدهم قصد دارد در سال آینده بخش زیادی از خزانه خود را از محلی غیر از درآمدهای نفتی تامین کند که این مسئله قابل تامل فشارهای زیادی را به خصوص از ناحیه مالیات به مردم وارد خواهد کرد.
ایران برای دهه‌ها، وابسته به اقتصاد نفتی بود و همچنان درآمدهای حاصل از فروش نفت و مشتقات آن، در روند تامین منابع مالی کشور نقشی جدی را ایفا می‌کند.
تشدید تحریم‌ها علیه ایران در سال‌های اخیر، نه‌تنها فروش نفت بلکه بازگشت درآمدهای صادراتی را نیز با موانع و چالش‌های زیادی روبه‌رو کرده است. با این وجود، دولت‌ها در این مدت نگاه جدی خود به درآمدهای نفتی را حفظ کرده و به دنبال راهکاری برای افزایش عایدی از این منبع بودند.
لایحه بودجه ۱۴۰۳ که هفته پیش توسط دولت منتشر شد، نشان داد دولت سیزدهم قصد دارد در سال آینده بخش زیادی از خزانه خود را از محلی غیر از درآمدهای نفتی تامین کند، درآمدهایی که طی سال‌های اخیر به خاطر تحریم‌ها هیچگاه محقق نشد و قرار است مردم با فشار مضاعفی که تحمل می‌کنند خرج دولت را با دخلش یکی کنند!
کاهش حدود ۲۰ درصدی پیش‌بینی درآمدهای نفتی در سال آتی نسبت به امسال و رشد تحقق درآمد‌ها از محل مالیات، بحثی نیست که به سادگی بتوان از کنار آن عبور کرد. برخی عقیده دارند دشوارتر شدن بازگشت منابع ارزی حاصل از فروش نفت به دلیل وجود شرایط التهابات دیپلماتیک جهانی فعلی، یکی از دلایل جدیست که دولت امیدی به فروش نفت در سال آینده ندارد.
اما بعضی دیگر، موارد مهم‌تر دیگری را به عنوان دلیل این رویکرد دولت عنوان می‌کنند.
قیمت‌ها در بودجه ۱۴۰۲ غلط بود
محمدعلی خطیبی، سفیر اسبق ایران در اوپک، ابتدا به درآمدهای نفتی کشور در سال ۱۴۰۲ اشاره کرد و گفت: چندی پیش مصاحبه‌ای از رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور منتشر شد و تعجب بسیاری از کارشناسان را برانگیخت. براساس اظهارات این مقام مسئول، طی ۶ ماه اخیر درآمدهای نفتی پیش‌بینی شده، محقق نشده‌اند و شرایط مناسبی از این لحاظ وجود ندارد. این مسئله درحالیست که براساس آمار، میزان صادرات نفت ایران، رشد چشم‌گیری داشته و در روند صعودی صادرات نفت قرار داریم.
به گفته خطیبی، میزان صادرات فعلی به حجم صادرات نفت در زمان پیش از تحریم نزدیک است و انتظار می‌رفت ورود درآمدهای زیادی را از این محل شاهد باشیم.
وی ادامه داد: محقق نشدن درآمدهای نفتی آن هم در شرایطی که صادرات نفت شیب تند صعودی دارد، امریست که باید دلایل آن را بررسی کرد. نخستین دلیل این اتفاق، بالا در نظر گرفتن قیمت هر بشکه نفت در بودجه ۱۴۰۲ بود.
سفیر اسبق ایران در اوپک تصریح کرد: در سال گذشته جهان نوسانات قیمتی زیادی را در بازار‌های مختلف اقتصادی تجربه کرد. بازار نفت نیز به دلایل مختلفی همچون کمبود عرضه، رشد قیمتی بالایی داشت. به این دلیل دولت تصور کرد که در امسال نیز شرایط پیشین حاکم بوده و قیمت نفت با همان سرعت و شیب افزایش خواهد یافت درحالی که چنین نشد.
خطیبی در پایان خاطرنشان کرد: در حال حاضر بازار عرضه و تقاضای نفت برابر بوده و ماه‌هاست که باثبات است. به این دلیل رشد قیمتی رخ نداد و ایران توانست از نظر حجمی، میزان بشکه نفتی که در نظر داشت را بفروشد، اما از نظر رقمی، نتوانست آن‌طور که پیش‌بینی کرده بود، درآمدزایی داشته باشد.
