به گفتهی او در این قاب ممکن بود رضا رشیدپور، مرتضی حیدری یا محمدرضا شهیدیفرد بنشینند که نسبت به هر کدام امکان داشت یک برداشت دیگر صورت بگیرد.
او در عین حال دربارهی برداشتهای برخی از ساخت این برنامه میگوید: عنوان میکنند «جام جم» آمده است تنور انتخابات را گرم کند، «جام جم» کجا، تنور انتخابات کجا! دو مقوله متفاوتاند. خیلیها هم میگویند شما آمدید بحران کمبود مخاطب را حل کنید! در حالی که «جام جم» یک ماموریت مشخص دارد و بر روی همان سیاست طراحی شده در حال حرکت است.
به گزارش ایران اکونومیست، مجری «جام جم» با حضور در محل خبرگزاری دانشجویان ایران (ایران اکونومیست) دربارهی جزییات و حواشی این برنامه تلویزیونی که به سفارش رئیس سازمان صداوسیما ساخته شد و زیر نظر او به روی آنتن میرود، به گفتوگو پرداخت.
سیداحمد موسوی در این گفتوگو درباره دلایل انتخابش در «جام جم» به عنوان مجری و ماجرای اتاق پرمهره «جام جم» تاکید میکند، «صندلی «جام جم» متعلق به جناح یا گروه خاصی نیست.» او دربارهی دلایل اینکه چرا «جام جم» رفته رفته از تپش افتاد و ماجرای شروع چالشی این برنامه به واسطه مهمانانش نکاتی را بیان میکند.
او که از مسئولان صداوسیما توقع ندارد در مقام مجری در آنتن رسانه بماند، در پاسخ به اینکه آیا صداوسیما در آوردن ستارههای جدیدش موفق عمل کرده یا نه؟ معتقد است: برای اینکه بتوانیم ارزیابی داشته باشیم حداقل باید در یک بازه زمانی ۳، ۵ و ۱۰ ساله به مجری اعتماد شود. تعداد بالای مجریان گمنامی را داریم که روی آنتن میآیند و میروند و امروز در سازمان صداوسیما در این مورد ضعف داریم.
سردبیر «جام جم» از چالش دعوت مهمانان برنامه هم میگوید و با این حال معتقد است کسی نیست که دعوت آنها را نپذیرد و مخالفت کند. او میگوید تاکنون در «جام جم» درگیر حواشی نشدهاند و برنامه فعلا ادامه خواهد داشت.
در ادامه مشروح این گفتوگو را میخوانید:
مجری «جام جم» از کجا آمد؟
سیداحمد موسوی صمدی که پیش از این او را با عنوان مدیر گروه اجتماعی شبکه چهار تلویزیون میشناختیم و تحصیلات دکترای خود را در رشته سیاستگذاری فرهنگی گذرانده است، به گفتهی خود پیشتر سابقه اجرا را هم در تلویزیون داشته و حالا این روزها او را در برنامه «جام جم» میبینیم.
او که استاد دانشگاه امام صادق(ع) هم است، در ابتدای گفتوگوی خود با اشاره به ضرورت نقد و اینکه برنامه «جام جم» با هدف نقد خود برنامههای سازمان صداوسیما روی آنتن آمده، اشاره میکند که نقد زمانی مهم است که امکان مفاهمه و گفتوگو در آن فراهم شود و در این زمینه میگوید: اینکه بتوانیم با یکدیگر درباره یک موضع مشترک به گفتوگو بپردازیم خیلی مهم است. از سویی نباید فضای نقد را با سیاهنمایی اشتباه بگیریم، خط قرمزی را تعیین کنیم مبنی بر اینکه میخواهیم رو به جلو حرکت کنیم. لذا فضا در این برنامه هم سیاهنمایی نیست و میتوانیم نقد کنیم حتی برنده و کوبنده، حتی ناراحتکننده باشد اما خوب است که فضا، فضای انتقاد و نقد باشد. و نکتهای که میبایست به آنتوجه کنیم این است که باید راهبردی برای نقد داشته باشیم.
برنامههایی از جنس «جام جم» امضای خود رئیس صداوسیما را میخواهد
موسوی صمدی دربارهی ساخت برنامهای با هدف نقد صداوسیما که پیشینهی فکری طولانی داشته است اما عملیاتی نشده بود، میگوید: از زمان آقای لاریجانی برنامه نقد صداوسیما مطرح بوده و به طور کلی این جنس برنامهها امضای خود رئیس سازمان را میخواهد و شخص رئیس سازمان صداوسیما تصمیم میگیرد که وارد چنین حوزههایی بشویم یا خیر. یادم است حتی در زمان آقای علیعسکری بعضی از دوستان تهیهکننده دکور زدند یا حتی در دوره مسئولیت آقای ضرغامی گامهایی برداشتند. در دورههای متفاوتی در سازمان چنین تلاشهایی صورت گرفت ولی در هیچ دورهای به آنتن نرسید.
او با اعتقاد بر اینکه یکیاز اقدامات ویژه در دوره تحول در تولیدات، ساخت همین برنامه «جام جم» بوده است، دربارهی فلسفهی راهاندازی برنامه «جام جم» میگوید: آقای جبلی دو سال پیش در دانشگاه صداوسیما وعدهای میدهند که سازمان صداوسیما نقد را از خود شروع میکند که آن اتفاق افتاد. حتی شفاف بگویم تیم ما آمادگی برای شروع برنامه به صورت کامل نداشت، پیش تولید کامل نشده بود، نقصهایی داشتیم اما آقای جبلی تاکید کردند که میخواهند برنامه روی آنتن برود و تاخیر در تولید این برنامه درست نیست. خود این نقدپذیری و نشان دادن این نقدها در آنتن رسانه ملی بهخصوص شبکه یک سیما که رسمیترین شبکه سازمان است ظرفیت بالایی میخواهد و شاید بتوان اذعان کرد که یکی از اقدامات ویژه در دوره تحول در تولیدات همین برنامه بوده است.
در این قاب ممکن بود رشیدپور، مرتضی حیدری یا شهیدیفرد بنشینند
موسوی صمدی پخش برنامه «جام جم» را مرهون حمایت ویژه شخص رئیس سازمان صداوسیما میداند و در این زمینه که چطور رئیس صداوسیما نسبت به او این اعتماد را داشته و به طور خاص این برنامه به دست او سپرده و از دیگر مجریان استفاده نکرده است؟ میگوید: البته دوستان معاونت سیما و مرکز سیمرغ همه به این برنامه کمک و آن را حمایت میکنند، اما شخص رئیس سازمان صداوسیماست که حمایت اصلی از این برنامه را انجام میدهند ... «جام جم» با مجریان دیگری هم ضبط شده بود ولی خب مسئولیت میزبانی بر عهده من قرار داده شد. اینکه چرا آقای جبلی به من اعتماد کردند، به این دلیل بود که یک عقبهی مدیریتی در صداوسیما داشتم و مدیر گروه اجتماعی شبکه چهار بودم و برنامههایی چون «شوکران»، «مسیر» و برنامههای دیگر در آن دوره روی آنتن رفتند.
او دربارهی دلایل رفتنش از شبکه چهار سیما نیز میگوید: من چهار سال در شبکه چهار سیما بودم و به دنبال این بودم که بعد از گذشت این سالها ایده جدیدی را تجربه کنم. رشته تخصصی من فرهنگ و ارتباطات بوده است و آقای جبلی استاد من در دانشگاه هم بودند. پایاننامه و تز من هم در حوزه سیاستگذاری فرهنگی بود و مجموعه مقالاتی را هم در حوزه سیاستگذاری رسانه ترجمه کردم؛ شاید این عقبهی دانشی به این انتخاب رییس سازمان صداوسیما کمککننده بوده است. در این قاب ممکن بود آقای رضا رشیدپور، آقای مرتضی حیدری یا آقای شهیدیفرد بنشینند که نسبت به هر کدام یک برداشت دیگر امکان داشت صورت بگیرد و قطعا تمام این دوستان بهتر و قویتر برنامه را اجرا میکردند ولی احتمال میدهم که یکیاز دلایل انتخاب من این بوده است که شخصیت جدیدی به مخاطب معرفی شود تا مخاطبان عقبهی ذهنی در مورد او نداشته باشند.
ماجرای اتاق پُرمهره «جام جم» چیست؟
موسوی صمدی با تاکید بر اینکه برنامه «جام جم» محصول صرف او به عنوان مجری و مصطفی هیودی ـ تهیهکننده نیست، از اتاق فکر پرمهره برنامه میگوید و توضیح میدهد: این برنامه محصول یک کار تیمی کامل است. ما جلسات منظمی با رئیس سازمان صداوسیما داریم. البته این خیلی متداول نیست که رئیس سازمان صداوسیما شخصا در مورد یک برنامه خاص وقت بگذارد، اما ایشان با این اهتمام ویژه به راهاندازی و تثبیت برنامه جام جم کمک کردند. در همهی جلسات ما آقای غفوری، قائم مقام سیما حضور دارند. در زمان راهاندازی برنامه خیلی از جلسات با حضور آقای برمهانی، معاون محترم سیما برگزار شده است و همچنین رئیس مرکز سیمرغ و یک ترکیب از اتاق فکر شامل آقای مهندس جعفری جلوه، آقای دکتر احسانی، آقای شریعت پناهی مدیر گروه مرکز سیمرغ و آقای محمدی قائم مقام شبکه یک در اتاق فکر حضور دارند.
وی از اتاق فکر پرمهره برنامه «جام جم» میگوید که به حضور افرادی چون محمد احسانی و محمدرضا جعفری جلوه از مدیران باسابقه تلویزیون برمیگردد. او درباره این اتفاق فکر توضیح می دهد: در این اتاق فکر جایگاه من دبیری و سردبیری است، آقای هیودی تهیه کننده، آقای اکبرشاهی رئیس مرکز سیمرغ که برنامه در این مرکز تولید میشود و آقای شریعت پناهی مدیر گروه هستند. ترکیب ما معمولا در هر برنامهای رایج است. اما آقای احسانی و آقای جعفری جلوه و همچنین آقای احسان کاوه قائم مقام معاونت برون مرزی در برخی برنامهها به ما کمک می کنند. ضمن اینکه آقای سلیم غفوری قائم مقام سیما کاملا در جریان برنامه هستند. آقای محمدی قائممقام شبکه یک هم حضور دارند.
تاکید بر این بود «جام جم» زنده باشد
مجری جام جم درباره زنده بودن این برنامه و چالشهای احتمالی، اظهار می کند: به لحاظ تخصصی برنامه ضبطی مناسب تر است، نه به خاطر حذف و یا سانسور قسمت هایی از برنامه، به این دلیل که الگوی برنامه های هارد تاک در دنیا زنده نیست. اما اینجا تصور سانسور می شود. تیمتولید و شخصتهیه کننده آقای مصطفی هیودی برای این برنامه هارد تاک های زیادی را مطالعه و بررسی کردیم و هارد تاک را در دنیا به طور معمول به صورت زنده اجرا نمی کنند، چرا که لایه ای از عقلانیت در آن از بین می رود معمولا بحث ها احساسی و هیجانی پیش می رود و در سوی دیگر به مصاحبه شونده حق اصلاح می دهند.
صندلی جام جم متعلق به جناح یا گروه خاصی نیست
این مجری معتقد است صندلی «جام جم» متعلق به جناح یا گروه خاصی نیست و میگوید: میزبان در جامجم با مهمان همنوایی نمیکند، من به عنوان مجری وکیل مدافع مردم هستم و وظیفه میزبان در جام جم مطالبهگری از سوی مردم است؛ به عنوان مثال وقتی از آقای قدسی (قائم مقام خبرگزاری صداوسیما) سوال میکنم چرا در مورد فیلترینگ برنامه نمیسازید، خیلیها ممکن است به مذاقشان خوش نیاید اما خب بخشی از مردم سوال دارند که وضعیت فیلترینگ چطور است. از آقای کواکبیان هم سوال میکنم که چقدر در روزنامه مردم سالاری به نفع مردم بوده است. اعتماد آقای دکتر جبلی به بنده هم فکر میکنم به این دلیل بوده است. نمیخواستند برنامه و مجری از قبل یک موضع و تفکری داشته باشد و آدمها درباره آن قضاوت کنند و مخاطبان با یک کاراکتر جدید آشنا شوند.
چرا «جام جم» رفته رفته از تپش افتاد؟
پخش برنامه «جام جم» در ابتدا با حضور مهمانانی چون صادق کوشکی و ابراهیم داروغهزاده و ... سر و صدای زیادی به پا کرد و در ادامه رفته رفته برنامه تخصصیتر و از سوی برخی به محافظهکاری مرسوم اغلب برنامههای تلویزیونی متهم شد. موسوی درباره ترکیب مهمانان، توضیح میدهد: ما در ابتدا میخواستیم برنامه با یک اتفاق شروع شود و این در برنامهسازی این نوع شروع روالی طبیعی است. این شیوه هم در ارتباط با برنامه «جام جم» از کنترل ما خارج نبود. اما نکتهای که وجود دارد این است که جنس برنامههای نقد، آن هم فرهنگ و هنر و رسانه برای ما اهالی رسانه است و مخاطب خیلی علاقهای ندارد که بداند پشت برنامه چه خبر است. مخاطب دوست دارد سرگرمی ببیند. به همین دلیل برنامه «جام جم» به سمت تخصصی شدن می رود. مسلما سلبریتیسم موضوعی است که به حوزه گفتمان عمومی و فضای مردم نزدیک است، ولی برنامهای در خصوص سیاست گذاری تولیدات کودک و نوجوان قطعا برای مخاطب جذاب نیست. پس احساس نکنیم برنامه افت کرده یا کم فروغ شده است. برنامه در مدار مشخصی در حرکت است و طراحی شده است. اما اینکه چرا این اتفاق می افتد به این دلیل است که سالهاست بعضی از دوستان از آنتن فاصله گرفتهاند که البته نمی دانیم خودخواسته یا ناخواسته است. یکسری کمتر تمایل دارند با صدا و سیما همکاری کنند، در حالی که در صداوسیمای ملی باید تلاش کنیم همه طیفها را پوشش دهیم.
در دعوت از مهمانان چالش داریم
موسوی صمدی دربارهی انتخاب و دعوت از مهمانان برنامه «جام جم» نیز میگوید: حضور این مهمانان و اظهارات آنها کاملا طبیعی بوده است؛ از این جهت که به هر حال چیزی جدا از فضای خودشان که صحبت نمیکنند. به هر حال ما عقبهای از مهمانان داریم و افراد بینام و نشانی نیستند. این را هم بگویم که در دعوت از مهمانان چالش داریم اما با این حال کسی نیست که دعوت ما را نپذیرد و نخواهد بیاید، ممکن است درگیر کار دیگر باشد یا بگوید الان وقت آن نیست؛ به عنوان مثال از دو سه تهیهکننده دعوت کردیم اما اکران فیلم داشتند و توانستند بپذیرند، و یا آقای طهماسب را دعوت کردیم که در آستانهی سفر بودند.
از مواجهه با مهمان قبل از برنامه پرهیز دارم
وی درباره مهمانان برنامه و اینکه آیا در چهارچوب از پیش تعیینشدهای صحبت میکنند؟ توضیح میدهد: من در گفتوگوهایی که مناظره نیست و قرار است به عنوان مجری گفت و گو کنم از مواجهه با مهمان قبل از برنامه پرهیز دارم. چراکه اگر این اتفاق بیفتد گرهها توسط مهمان از من مجری گرفته می شود و امکان گفت و گوی چالشی فراهم نمی شود. به عنوان مثال من آقای داروغهزاده و آقای کوشکی را تا آنتن ندیدم و نخواستم اینگونه احساس شود که برنامه مهندسی شده است. البته مروری بر مواضع مهمانان و شخصیت ها داریم و فکر میکنم در مورد بعضی شخصیت ها مثل آقای کواکبیان دوسال از روزنامه مردمسالاری را تورق کردم.
«جام جم» اتاق فرمان ندارد/کسی گفتگو را مدیریت نمیکند
مجری برنامه چالشی «جام جم» درباره اتاق فرمان این برنامه و در پاسخ به اینکه چه کسی یا کسانی برنامه را حین پخش کنترل و هدایت میکند؟ نیز میگوید: چنین چیزی وجود ندارد و فقط سردبیر برنامه همان میزبان است که گفت و گو را طراحی می کند. از ابتدا هم برنامه طبق همین الگو پیش رفت که سردبیر گفتگو را طراحی کند و در حالت بهینه میزبان و سردبیر در تیم برنامه یک نفر هستند؛ بنابراین کسی گفتگو را مدیریت نمی کند. جدای از مباحث فنی در برنامه «جام جم» چیزی تحت عنوان اتاق فرمان به میزبان اعلام نمیشود. ما تمام تغییرات محتواییمان بر روی لب تاب است که تیم سردبیری در مورد گزارهای که به عنوان مثال مهمان برنامه مطرح می کند در همان لحظه راستی آزمایشی میشود و به مجری منتقل میکنند.
تعداد بالای مجریان گمنامی را دارید که روی آنتن میآیند و می روند
موسوی صمدی در بخش دیگری از گفتوگوی خود دربارهی حضورش در این برنامه و سرنوشت احتمالی «جام جم»، بیان میکند: رسانه چیزی جز تعاملات در لحظه نیست. ممکن است برنامه تغییر کند، بله حتما همین طور است. اقتضای آنتن را تجربه کردهایم. اینکه به مجری اعتماد کنی، به او وجاهت و استمرار بدهی، امروز در سازمان صداوسیما در این مورد ضعف داریم شما تعداد بالای مجریان گمنامی را دارید که روی آنتن میآیند و می روند. یعنی مخاطب آن را پیدا نمی کند که بخواهد گمش کند.
وی در پاسخ به اینکه عنوان میشود پرهیز از ستارهسازی از سیاستهایی است که برخی آن را به سازمان صدا و سیما نسبت میدهند، اظهار میکند: تصور من این نیست؛ چرا که شما مؤیدات دیگر ستارهسازی را در سازمان صداوسیما دارید که چهره جدید مطرح کرده و از آن حمایت میکند؛ البته بهرهگیری از چهرههای سابق صداوسیما هم ضروری و مهم است و بعید است کسی در رسانه ملی با این رویکرد مخالف باشد.
توقع ندارم در آنتن رسانه بمانم
استاد دانشگاه امام صادق(ع) در پاسخ به اینکه آیا صدا و سیما در معرفی ستارههای جدیدش موفق عمل کرده یا خیر؟ بیان میکند: شما برای اینکه بتوانید ارزیابی داشته باشید حداقل باید بازه زمانی ۳، ۵ و ۱۰ ساله را به مجری اعتماد کنید. آقای بیگدلی از مجریانی بودند که در دوره مسئولیت بنده در گروه اجتماعی شبکه چهار سیما، به رسانه ملحق شدند. ایشان آمدند و برنامه «مسیر» را اجرا کردند، بعد «زاویه» را تولید کردند و سپس برنامه «شیوه» را اجرا کردند؛ یک فرآیند است. الان مخاطب از آقای بیگدلی یک تصویر دارد؛ خوب و بد آن را کاری ندارم، تصویر این است که ایشان مجری است. ولی آن اقتضاء مدیریتی هم باید دیده شود. در دورههایی مجریانی آمدهاند که سیستم، مدیر گروه و مدیر شبکه و رئیس سازمان صداوسیما تصمیم گرفتهاند از آنها کمتر استفاده کنند و دوباره به آنها اقبال شده است؛ میخواهم بگویم این مدیریت رسانه در لحظه مهم است که آن را درست فهم کنیم. میگویید من توقع دارم در آنتن رسانه بمانم، میگویم نه. امیدوارم رسانه به این بلوغ برسد که اعتماد کند یک بستر درست در حوزه نقد فرهنگ به راه بیندازد.
او با تاکید بر اینکه در نهایت مخاطب مهم است، در عین حال عنوان میکند: اگر فضای تولیدات ما باکیفیت نشود، اگر فضای تولیدات ما امکان جذب و سرگرمی و زیبایی بصری و ارزش محتوایی و... نداشته باشد، تلویزیون مخاطبش را از دست می دهد.
واکنش ها به «جام جم»
مجری «جام جم» درباره واکنشها به شرو ع این برنامه نیز یادآور می شود: شما هر برنامه ای را که بسازید موافقان و مخالفانی دارد. نباید از این ترسید. «جام جم» نیز مخالفانی در سازمان داشت، موافقان زیادی هم دارد. اینکه این شیوه نقد مخالف دارد، بله خیلی از افراد مخالفاند. ما چندین طراحی داشتیم که هنوز اجرا نشده و ما به سمت رصد، پالایش، ارزیابی محتوای تولید شده داریم.
تندترین برنامه «جام جم» از نگاه مجریاش
او در میان برنامههایی که تاکنون پخش شده برنامه ای با حضور حسین انتظامی را جزو تندترین برنامهها تلقی میکند و در این زمینه می گوید: از این جهت برنامه آقای انتظامی تند است چون نقد مبناست و سوژه نیست. ایشان مفهوم محوری تحت عنوان خالص سازی دارند، ایشان وقتی این موضوع را مطرح می کنند، مشخص است که میدانیم با چه عقبهای میخواهد گفت و گو کند. بعضی مدیران سازمان را نقد می کند، بعضی دوستان ارشاد را نقد میکند و تازه برنامه ما اینجاست که شکل می گیرد. آیا مخاطب عمومی دوست دارد؟ نمیدانیم اما کسی که اهل رسانه است، اهل فرهنگ و سیاست است می فهمد که عیار برنامه چیست. اما به هر حال پرداختِ سوژهای به موضوعات هم خوب است که با بعضی از دوستان آن را تجربه کردیم.
«جام جم» کجا، تنور انتخابات کجا!
موسوی صمدی در پاسخ به اینکه آیا از نگاه او برنامه «جام جم» را میتواند برنامهای تلقی کند که برای نجات سازمان صدا و سیما از وضعیتی که درگیرش بوده و نقدهایی که به مدیران رسانه وارد بوده، آمده؟ اظهار می کند: نه اینطور نیست، خیلی ها هم عنوان می کنند «جام جم» آمده است تنور انتخابات را گرم کند، «جام جم» کجا، تنور انتخابات کجا، دو مقوله متفاوت اند. خیلی ها می گویند شما آمدید بحران کمبود مخاطب را حل کنید! یک برنامه با پخش در ساعت ۲۳ و ۱۵ دقیقه آن هم بدون بازپخش چگونه می تواند چنین تعریفی داشته باشد؟ جام جم یک ماموریت مشخص دارد و بر روی همان سیاست طراحی شده در حال حرکت است.
چالش زندهکننده هر رسانه ای است
این مجری دربارهی تولید برنامهای از جنس «جام جم» که به نقد خود رسانه ملی میپردازد و اینکه آیا بهتر نیست برنامههایی از این دست در تلویزیون ادامهدار باشد و به حوزههای دیگر (سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و ...) هم تسری پیدا کند؟ میگوید: نسبت به این وضعیتی که صداوسیما دارد قضاوت نمی کنم و نمی گویم خوب است یا بد است، اما معتقدم چالش زندهکننده هر رسانه ای است. شفافیت عامل برگ برنده هر رسانه ای است. سرعت خیلی مهم است. بنابراین ما جام جم های زیادی لازم داریم.
تاکنون در «جام جم» درگیر حواشی نشدهایم
وی درباره پیشبینی اش از برنامه «جام جم» که تا چه زمانی ادامه خواهد داشت؟ اظهار می کند: قرار بر این بوده که ادامه داشته باشد و تاکنون هم کسی برای کم کردن میزان چالش آن یا موارد دیگر آن با من تماس نگرفته است و تیم برنامه ساز تاکنون درگیر این حواشی نشده اند. جام جم هم از آن دست برنامه هایی است که صرفا گفت و گوی هاردتاک یا مناظره نیست ما تجربه گفت و گوهای چهارنفره هم خواهیم داشت به جهت اینکه مسئله چندی بعدی و گسترده است.
موسوی در پایان در پایخ به اینکه آیا تاکنون فردی برای حضور در این برنامه ابراز مخالفت کرده است؟ بیان می کند: تاکنون کسی مخالف برنامه نبوده اما معذوریت هایی برای نیامدن داشتند و این به معنای مخالفت نبوده؛ چرا که با اصل موضوع برنامه مخالفتی نداشتند. ما باید سعی کنیم بهترین های هر حوزه را دعوت کنیم و اولویت کیفیت است و نه صرفا دیده شدن. امیدوارم اصحاب قلم و فرهنگ و دوستان رسانه با نقد جام جم کمک کنند تیم تولید هر قسمت برنامه بهتری نسبت به برنامه های قبل روانه آنتن کنند.