به گزارش ایران اکونومیست، دکتر غلامرضا ذاکرصالحی در چهاردهمین نشست از سلسله نشست‌های تخصصی نخستین همایش ملی مرجعیت علمی که امروز با عنوان «کیفیت آموزش عالی و نقش آن در مرجعیت علمی» در مؤسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی برگزار شد، گفت: موضوع مرجعیت علمی موضوع سهل و ممتنع است. سهل از این نظر که هر مجموعه‌ای می‌تواند ادعا کند به مرجعیت علمی رسیدیم و ممتنع است از این نظر که رسیدن به مرجعیت علمی زیر ساخت‌های فرهنگی، حقوقی، فنی، مدیریتی و مالی و همچنین پشتکار و خون دل خوردن نیاز دارد.
وی به تاریخچه مواجهه ایرانیان با علم پرداخت و توضیح داد: مواجهه ایرانیان با علم شیفتگی و گاهی نفرت بوده است. راه میانه این است که از رئالیسم انتقادی کمک بگیریم.
عضو هیات علمی مؤسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی خاطر نشان کرد: در حال حاضر علم به سمت چندقطبی شدن و بعد به سمت بی‌قطبی رفته است. الان علم در دست همه است و باید مشخص کرد منظور از مرجعیت علمی، مرجعیت علمی در چه چیزی است.
وی تاکید کرد: در بیان شرایط باید تصویر بزرگ‌تر را نشان داد. اگر رتبه تولید علم و مقالات کشور گفته می‌شود، باید شاخص ثبت اختراعات بین‌المللی را هم بگوییم.
ذاکر صالحی با بیان اینکه مرجعیت علمی از باغچه توسعه علمی بیرون می‌آیند؛ گفت: توسعه علمی نیازمند توسعه همه‌جانبه اقتصادی، سیاسی و ... است؛ نه توسعه علمی گلخانه‌ای.
وی با تشریح توسعه علمی گلخانه‌ای، گفت: در توسعه علمی گلخانه‌ای تعدادی نخبه را در یک اتاق شیشه‌ای می‌نشانند و آنها را رشد می‌دهند؛ این به نخبه گرایی افراطی می‌انجامد. حتی اگر نهالی قدش بالاتر از دیگران باشد، قدش را کوتاه می‌کنند تا در گلخانه جای بگیرد. در ادامه نیز باید شیشه گلخانه را برداشت تا نخبگان به محیط طبیعی وارد شوند. محیط طبیعی وحشی است؛ در محیط طبیعی مشکلات مختلف وجود دارد و آن روز نخبگان دچار مشکل می‌شوند.
عضو هیات علمی مؤسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی، تاکید کرد: در مقابل توسعه علمی گلخانه‌ای، توسعه علمی مردم‌پایه و دموکراتیک قرار دارد که این امکان را ایجاد می‌کند تا هر جوانی بتواند نخبه باشد.
وی به آمار بالای مرگ و میر استارتاپ‌ها در ایران اشاره کرد و گفت: آمار مرگ و میر استارتاپ‌ها و مراکز تحقیق و توسعه در ایران بسیار زیاد است و ریشه آن در نخبه‌گرایی افراطی است. همچنین این نخبه‌گرایی افراطی موجب الیگارشی علمی شده است. برای جلوگیری از این موضوع، بابد کل زیست‌بوم تقویت شود.
ذاکر صالحی به ضرورت توجه به رقبا تاکید کرد و گفت: در مرجعیت علمی رقبای ما هم در حال تلاش هستند. برای مثال امارات از ۲۰ سال پیش «شهر دانش» دارد. قطر در این زمینه سرمایه‌گذاری کرده و عربستان نیز «پروژه نئوم» را در دست دارد. شبکه‌ای به نام «شبکه تضمین کیفیت آموزش» در کشورهای عربی و در مورد کیفیت آموزش با یکدیگر همکاری دارند. ما برای رسیدن به مرجعیت علمی باید دائم دنیا را رصد کنیم و تحولات را به صورت مطالعات تطبیقی رصد کنیم.
وی به اهمیت سرمایه‌گذاری بر روی علم و دانش اشاره کرد و گفت: ما برای علم و دانش سرمایه‌گذاری نکردیم. در یک مطالعه در ۱۳۰ کشور بررسی شده، عنوان شده که افزایش هزینه‌کرد برای آموزش باعث دسترسی باکیفیت عادلانه به آموزش می‌شود. این نتایج حتی در کشورهایی که دولت ناکارآمد دارند نیز دیده شده است.
وی افزود: بهبود بخشیدن تبار علمی آموزش در کشور، نیاز به هزینه دارد. جذب هیات علمی جدید، آموزش اساتید، تبدیل کلاس فعلی به کلاس‌های مولتی مدیا و ... نیازمند هزینه است.
ذاکر صالحی در مورد مسیر پیشبرد پروژه مرجعیت علمی، گفت: ما باید در سه مرحله پروژه مرجعیت علمی را پیش ببریم؛ اول در رشته‌هایی که بی‌رقیب هستیم، مثل نگارنگری، سرمایه‌گذاری ویژه کنیم. در ادامه بر روی رشته‌هایی که دارای مزیت رقابتی هستیم و بعد برای سایر رشته‌ها سرمایه‌گذاری کنیم.
وی به اهمیت وجود استانداردهای بین‌المللی برای رشته‌های مختلف دانشگاهی پرداخت و گفت: غیر از یک رشته علوم پزشکی، هیچ رشته‌ای در ایران موفق به کسب استاندارد ایزو نشده است. باید به استانداردهای بین‌المللی برای رشته‌های مختلف توجه داشت. یکی از پیشنهادها این است که در هر دانشکده‌ای تیم تسهیل‌گر کیفیت وجود داشته باشد و به اساتید در افزایش کیفیت آموزش کمک کند.
