بهرام صلواتی، مدیر رصدخانه مهاجرت ایران در یادداشتی نوشت: کارکرد سالنامه‌های مهاجرتی در جهان، نمایش آخرین شواهد و آمار‌های مهاجرتی برای اطلاع و آگاهی عموم از آخرین وضعیت روند‌های مهاجرتی و پیشنهاد راهکار‌های عملی برای شناخت و مدیریت بهتر پدیده جهانی مهاجرت است. در همین راستا، در ادامه مهمترین نکات مربوط به سالنامه مهاجرتی کشورهای حوزه OECD (ویرایش ۴۷ ام) در ارتباط با کشور ایران که طی چند روز گذشته منتشر شده است بصورت خلاصه ارائه می‌شود.
نکته‌ای که مایه فخر و بالندگی است، اکثر آمار و نکات مربوط به ایران در سالنامه جدید OECD در سال ۲۰۲۳ پیش از این در سالنامه مهاجرتی ایران ۱۴۰۱ که توسط رصدخانه مهاجرت ایران در آذر ماه سال گذشته منتشر شده بود، مورد اشاره و تاکید قرار گرفته بود و لذا در اینجا صرفا به برخی از نکات جدید سالنامه OECD اکتفا می‌شود:
۱. رتبه اول مهاجرفرستی ایران در منطقه OECD بر اساس نرخ رشد مهاجران جدید
منطقه OECD به عنوان قطب اصلی جذب مهاجران در جهان، سالیانه تعداد زیادی مهاجران جدید را جذب می‌کند. درسال ۲۰۲۰ تعداد مهاجران جدید ورودی ایرانی به کشورهای این منطقه ۴۸ هزار نفر بود که طبق آخرین آمار این سالنامه در سال ۲۰۲۱ با ۱۴۱ درصد افزایش به ۱۱۵ هزار ورودی جدید در سال رسیده است؛ و به این ترتیب رتبه اول مهاجرفرستی بر اساس نرخ رشد مهاجر جدید را ثبت کرده است. لازم به ذکر است، از نظر قدر مطلق تعداد مهاجران جدید، ایران در جایگاه ۱۲ ام قرار دارد. کشور هند با اعزام ۴۰۷ هزار مهاجر جدید به این منطقه در جایگاه نخست از نظر قدرمطلق تعداد مهاجران جدید قرار دارد که نسبت به سال گذشته نرخ رشد ۸۶ درصدی را نشان می‌دهد.
۲. رتبه دوم مهاجرفرستی ایران به کشور ترکیه
کشور ترکیه در سال ۲۰۲۱، ۶۱۵ هزار مهاجر جدید را از کشورهای مختلف جذب کرده است که نسبت به سال گذشته رشد ۲۵۰ درصدی را (۲۴۲ هزار مهاجر جدید) ثبت کرده است. کشور عراق با ۷۴ هزار مهاجر جدید در رتبه نخست و ایران با ۶۷ هزار مهاجر جدید در رتبه دوم و کشور ازبکستان ۴۰ هزار مهاجر جدید در رتبه سوم در ترکیه قرار دارد. نکته حائز توجه این است که ۵۰ درصد از مهاجران جدید ایرانی در کشور ترکیه را زنان تشکیل می‌دهند.
۳. ایرانیان دومین ملیت تشکیل دهنده دانشجویان بین المللی در کشور ایتالیا
هر ساله بسیاری از کشورهای منطقه OECD نسبت به جذب دانشجویان بین المللی اقدام میکنند. در سال ۲۰۲۱ در کشور ایتالیا در مجموع ۷۲ هزار دانشجوی بین المللی ثبت نام کرده اند، که دانشجویان ایرانی بعد از دانشجویان چینی، دومین ملیت تشکیل دهنده دانشجویان خارجی هستند و در جایگاه سوم دانشجویان کشور هند قرار دارند. در مجموع ۴ میلیون و ۳۲۴ هزار دانشجوی بین المللی در منطقه OECD مشغول به تحصیل هستند که دانشجویان چینی، هندی و ویتنام جایگاه‌های اول تا سوم را در اختیار دارند.
۴. تشدید کانال مهاجرت پناهجوئی برای ایرانیان
در کنار کانال‌های مهاجرتی تحصیلی، کاری و خانوادگی، کانال مهاجرت پناهجوئی یکی از راه‌های رایج در میان مهاجران در جهان است. نکته قابل توجه در سالنامه مهاجرتی OECD در سال ۲۰۲۳، حضور چشمگیر مهاجران ایرانی در فهرست ۱۵ کشور برتر ثبت درخواست پناهجوئی در کشورهای میزبان است که علاوه بر تنوع کشورهائی که درخواست پناهجوئی جدید در آن‌ها به ثبت رسیده است، این درخواست‌ها بعضا افزایش چشمگیری نیز داشته اند. برای مثال، ایرانیان رتبه اول را در میان ملیت‌های ثبت کننده درخواست جدید پناهجوئی در کشور استرالیا با ۱۹۱۶ درخواست در سال ۲۰۲۲ کسب کرده اند که نسبت به سال گذشته (۲۰۲۱) رشد ۲۲۶ درصدی (۸۴۶ ثبت درخواست جدید پناهجوئی) را نشان می‌دهد.
ایرانیان با ثبت ۶۳۲۰ درخواست جدید در کشور آلمان در سال ۲۰۲۲ نسبت به سال گذشته (۲۶۹۵ درخواست) رشد ۲۳۴ درصدی را تجربه کرده اند.
جایگاه ایران در میان ۱۵ ملیت برتر ثبت درخواست جدید پناهجوئی در کشورهای میزبان به صورت زیر است:
استرالیا (رتبه ۱)، مجارستان (رتبه ۲)، بریتانیا (رتبه ۳)، ترکیه (رتبه ۴)، لتونی (رتبه ۴)، کانادا (رتبه ۵)، دانمارک (رتبه ۵)، آلمان (رتبه ۶)، لوکزامبورگ (رتبه ۶)، فنلاند (رتبه ۸)، نروژ (رتبه ۹)، سوئیس (رتبه ۹)، سوئد (رتبه ۱۰)، لهستان (رتبه ۱۰)، ایسلند (رتبه ۱۰)، لیتوانی (رتبه ۱۱)، هلند (رتبه ۱۱)، اسلونی (رتبه ۱۱)، ژاپن (رتبه ۱۲)، اتریش (رتبه ۱۳)، بلژیک (رتبه ۱۴)
با توجه به نکات بالا و اهمیت روزافزون و گسترده‌ی مهاجرت در جامعه‌ی امروز ایران، بدیهی است نورپراکنی و آگاهی بخشی عمومی در این حوزه و ادامه‌ی انتشار سالنامه‌های مهاجرتی در کشور که همگام و مطابق با استاندارد‌های بین المللی است تا چه میزان برای کشور ضروری و کمک کننده بشمار می‌آید.
