به گزارش خبرنگار اجتماعی ایران اکونومیست، تغییر اقلیم نام پدیده‌ای است که منجر به افزایش میانگین دمای زمین و اقیانوس‌ها شده و به معنای گسترده‌تر شامل تغییرات بلندمدت در الگوی آب و هوای کره زمین است و بدون شک درحال حاضر تغییر اقلیم جدی‌ترین چالش محیط زیست سراسر جهان محسوب می‌شود که سازگاری و مقابله با آن به چالش اصلی کشورها تبدیل شده است.
پدیده‌های بسیاری ازجمله افزایش گرمایش جهانی، افزایش توفان‌های گرد و غبار، خشکی تالاب‌ها و رودخانه‌ها، کاهش پوشش گیاهی و به دنبال آن کاهش تنوع زیستی همه و همه ناشی از تغییر اقلیم است و این پدیده به ویژه در دهه‌های اخیر آسیب فراوانی را به محیط زیست جهان وارد کرده است.
مبارزه با تغییرات اقلیمی چند دهه‌ای است که در اولویت‌های جهان قرار گرفته و سازمان ملل متحد روز 24 اکتبر(2 آبان) را به عنوان روز جهانی مبارزه با تغییرات اقلیمی نام گذاری کرده است. این موضوع همواره مورد تأکید سازمان ملل متحد بوده و آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل نیز در پیام خود در کنفرانس بین‌المللی مقابله با توفان‌های ماسه و گرد و غبار که در تهران برگزار شد، به جهانیان گفت: از رهبران جهان می‌خواهم که برای سازگاری با تغییر اقلیم متحد شوند.
داریوش گل‌علیزاده؛ رئیس مرکزملی هوا و تغییر اقلیم با بیان اینکه تغییر اقلیم را می‌توان در نتیجه فعالیت‌های انسانی دانست به گفت: گازهای گلخانه‌ای که نقش مهمی در تغییرات اقلیمی دارند به صورت طبیعی در جو وجود دارند اما چیزی که باعث تشدید آنها شده و آنها را به یک مخاطره تبدیل کرده، فعالیت‌های انسانی است و در واقع انسان است که با دست بردن در طبیعت باعث تغییر در الگوهای پیش‌بینی شده جوی شده است.
وی با بیان اینکه عبارت سازگاری با تغییر اقلیم دقیق‌تر از استفاده از عبارت مبارزه با تغییرات اقلیمی است، بیان کرد: در مسئله تغییر اقلیم دو موضوع مطرح است که یکی بحث کنترل انتشار گازهای گلخانه‌ای است که با این کار ضمن کاهش اثرات تغییر اقلیم از تشدید آن نیز جلوگیری شده و این پدیده تا حدود زیادی مدیریت می‌شود. در کنار این موضوع، ما با پیامدهای تغییر اقلیم ازجمله سیل، توفان‌های گرد و غبار، خشکسالی و...روبه‌رو هستیم که برای مدیریت این پدیده‌ها باید افزایش سازگاری با اثرات تغییر اقلیم و درنتیجه کاهش آسیب‌پذیری در مقابل این پدیده‌ها در پیش بگیریم.
کشورهای توسعه یافته تولیدکننده 50 درصد گازهای گلخانه‌ای
رئیس مرکزملی هوا و تغییر اقلیم با اشاره به نقش کشورهای توسعه یافته در افزایش گازهای گلخانه‌ای و در نتیجه تشدید تغییرات اقلیمی توضیح داد: بسیاری از کشورهای پیشرفته و توسعه یافته در دهه‌های اخیر صنعت خود را ارتقا داده و به توسعه اقتصادی رسیده‌اند. این کشورها که از نظر فناوری نیز پیشرفت چشمگیری داشته‌اند، اکنون با فشار بر روی کشورهای درحال توسعه به دنبال این هستند که کاهش انتشار را انجام دهند چرا که خود به اهدافشان رسیدند.
وی افزود: قرار بود که این کشورها برای کشورهای در حال توسعه نیز حمایت‌های مالی، ظرفیت‌سازی و انتقال فناوری را انجام بدهند تا کشورهای درحال توسعه نیز بتوانند در عین پیشرفت و متناسب‌سازی ظرفیت‌ها، کاهش انتشار و افزایش سازگاری با تغییرات اقلیمی را داشته باشند اما متأسفانه این اتفاق نیفتاده است. در بحث انتشار گازهای گلخانه‌ای کشورهای چین، آمریکا، هندو روسیه با فاصله زیادی از سایر کشورها مثل ایران قرار دارند و حدوداً بیش از 50 درصد انتشار گازهای گلخانه‌ای از این کشورهاست.
رئیس مرکزملی هوا و تغییر اقلیم، ایران را از آسیب‌پذیرترین کشورها در مقابل اثرات تغییر اقلیم می‌داند و معتقد است که دلیل این آسیب‌پذیری قرار گرفتن ایران در پهنه‌های خشک و نیمه خشک است. پیامدهای این پدیده در کشور ما افزایش سیلاب‌ها به دلیل تغییر در زمان، مکان و شدت دوره بارش‌هاست.
وی با اشاره به نقش این سیلاب‌ها در فرسایش خاک و فرونشست زمین گفت: 94 درصد تولید غذای جهان وابسته به خاک است و با وجود مشهود بودن این موضوع متأسفانه خاک حاصل‌خیز ما به راحتی در حال از دست رفتن است. خاک ما توانایی جذب بارش‌ها را از دست می‌دهد و در نتیجه سیلاب‌ها نیز با قدرت بیشتری تخریب می‌کنند.
فرونشست و فرسایش خاک قابل بازگشت نیستند
گل‌علیزاده اضافه کرد: کشور ما به دلیل برداشت بیش از حد آب‌های زیرزمینی با موضوع فرسایش خاک و فرونشست زمین روبه‌رو است که به نظر من دو چالش اصلی محیط زیست کشور هستند چرا که فرسایش خاک و فرونشست زمین به هیچ وجه قابل برگشت نیستند. ممکن است که ما با کنترل منابع انتشار بتوانیم آلودگی هوا را برگردانیم و روند آن را اصلاح کنیم اما زمانی که فرسایش خاک و فرونشست اتفاق می‌افتد دیگر قابل بازگشت نخواهد بود.
وی با اشاره به فرسایش خاک در بالادست رودخانه‌ها و تالاب‌های کشور تصریح کرد: رودخانه‌ها به مثابه خونی که در رگ‌های ما جاری است و از آن آزمایش می‌گیرند تا شرایط بدن را چک کنند، هستند و به عنوان یک شاخص اصلی برای ارزیابی عملکرد در اکوسیستم‌های بالادست به خوبی می‌توانند ایرادات را نشان دهند. زمانی که رودخانه‌های کشور ما همگی گل‌آلود و خشک شدند و کمتر رودخانه زلالی می‌بینیم، نشان می‌دهد که در بالادست، فرسایش خاک شدیدی اتفاق افتاده، پوشش گیاهی درحال نابودی است و ما شاهد زوال تنوع زیستی در کشور هستیم.
رئیس مرکزملی هوا و تغییر اقلیم ادامه داد: وقتی پوشش گیاهی در زیستگاه‌های ما آسیب ببیند در کنار آن حیات جانوری نیز آسیب می‌بیند.
مساحت بیابانهای ایران به 14.5 میلیون هکتار رسیده
گل‌علیزاده بیابان‌زایی را دیگر اثر تغییر اقلیم در کشور معرفی کرده و گفت: ما الان پدیده تخریب سرزمین را به دلیل بیابان‌زایی شاهد هستیم. سطح بیابانهای ما در سال‌های اخیر افزایش یافته و الان سطح اراضی تخریب شده کشور ما نزدیک به 14.5 میلیون هکتار رسیده است که همه آنها کانون گرد و غبار هستند. ما افزایش دوره‌های خشکسالی را نیز با توجه به پیامدهای تغییر اقلیم داریم.
وی با اشاره به کاهش منابع آب در دسترس به واسطه تغییر اقلیم توضیح داد: سطح تبخیر با توجه به افزایش دما بالاتر رفته است و در 70 سال اخیر یک و نیم درجه افزایش دما در کشور داشته‌ایم که این موضوع آب‌های سطحی ما را به راحتی تبخیر می‌کند و استفاده از آب شیرین در دسترس را به حداقل می‌رساند.
رئیس مرکزملی هوا و تغییراقلیم تأکید کرد: با وجود این شرایط می‌بینیم که هنوز در کشور تغییر رویکردی در جهت سازگاری با تغییر اقلیم در برنامه‌ها، سیاست‌ها وطرح‌های کلان کشور ایجاد نشده است. زیرساخت‌های کشور ما بابت تغییر اقلیم و پیامدهای آن آسیب می‌بیند و سازگاری با این پدیده باید از اولویت‌های کشور باشد.
تغییر اقلیم باید در برنامه هفتم توسعه باشد
گل‌علیزاده ادامه داد: در همین راستا و به استناد بند هشت سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری که بحث توسعه اقتصاد سبز را در نظر دارد و در بند هفت آن هم به مدیریت تغییرات اقلیمی اشاره می‌کند، ما دو پیشنهاد را ارائه کرده‌ایم. یک پیشنهاد این است که سازمان حفاظت محیط زیست اقداماتی را در همکاری با دستگاه‌های ذی‌ربط در راستای افزایش سازگاری و تاب‌آوری کشور در مقابل تغییرات اقلیم، کاهش آسیب‌پذیری و برنامه جامع مدیریت تغییرات اقلیمی انجام دهند و این برنامه بتواند یک سند بالا دست باشد.
وی خاطرنشان کرد: موضوع تغییر اقلیم همزمان از طریق مجلس نیز درحال پیگیری است. این موضوع در کمیسیون تلفیق نیز مورد تأیید قرار گرفته و امیدواریم که در احکام برنامه هفتم توسعه نیز گنجانده شود. اگر هم به تصویب نرسد، ما پیشنهاد خود در دولت را داریم و پیگیری تغییر اقلیم مورد تأکید شخص رییس جمهور نیز بوده است.
