به گزارش خبرنگار فضا و نجوم ایران اکونومیست، امکان زیست انسان یا سایر موجودات زنده در خارج از کره زمین که با نام 'زیست فضا' شناخته می‌شود، موضوعی است که از سال‌ها پیش ذهن دانشمندان حوزه فضا را به خود مشغول کرده است.
پژوهشگران این حوزه، یافتن پاسخ این سؤال را زمینه امکان زندگی انسان در جایی خارج از کره زمین می‌دانند، در این راستا فرستادن انسان و موجودات زنده به فضا، سابقه‌ای حدود 80ساله در جهان دارد؛ نخستین بار ایالت متحده آمریکا در سال 1948 یک میمون رزوس به‌نام آلبرت اول را به فضا فرستاد که این پرتاب موفقیت‌آمیز نبود و نخستین میمون فضایی جهان، جان باخت!
تصویری از آبل، میمون فضانورد
آزمایشات آمریکایی‌ها برای فرستادن و بازیابی میمون‌ها به فضا ادامه داشت و پس از 6 شکست در این زمینه، نهایتاً در سال 1959، 2 میمون به‌نام‌های آبل و بیکر را به فضا فرستاد و موفق شد آنها را بازیابی کند.
تجربه فرستادن میمون به فضا که بعدها توسط روسیه، فرانسه، ایران، آرژانتین و... نیز ادامه پیدا کرد، زمینه‌ساز فرستادن انسان به فضا و محقق شدن یکی از بزرگترین رؤیاهای بشر شد. در سال 1961، یوری گاگارین؛ فضانورد اتحاد جماهیر شوروی (روسیه) موفق شد به فضا برود.
یوری گاگارین؛ فضانورد اتحاد جماهیر شوروی
اما 'زیست فضا' در کشورمان سابقه‌ای 13ساله دارد. در 3 فوریه سال 2010 میلادی یعنی 14 بهمن 1388، سازمان فضایی ایران کاوشگر3 را به‌همراه چند جانور شامل 'یک موش صحرایی، دو لاکپشت و 12 کرم و چند نمونه از سلول‌های انسانی' به فضای زیرمداری پرتاب کرد.
این اقدام به‌منظور بررسی وضعیت موجودات زنده در فضا با همکاری وزارت دفاع و وزارت ارتباطات انجام شد.
کاوشگر3 که پس از پرتاب‌های کاوشگر 1 و 2 آماده پرتاب شده بود، از زیرسامانه‌های سازه، محفظه زیستی تغذیه و ارسال داده‌های تله‌متری، تصویربرداری و ارسال همزمان، رایانه پرواز و سنجش محیطی تشکیل شده بود که توانست این محموله را تا ارتفاع 135کیلومتری فضا بفرستد.
تصویر کاوشگر3 لحظاتی قبل از پرتاب محموله زیستی
تله‌متری فعالیت‌ها و عملکرد کاوشگر در فرآیند پرتاب، ارسال تصاویر همزمان به ایستگاه زمینی متحرک، کنترل رایانه پرواز در کل فرآیند، کنترل عملیات فرامین و جدایش، نمایش کپسول زیستی و موجودات زنده درون آن به‌صورت بهنگام، دستیابی به مجموعه امکانات آزمایشگاهی برای داده‌برداری از فضای جو رقیق و خارج از جو و آزمایش زیرسیستم فضایی از دیگر دستاوردهای پرتاب کاوشگر3 به فضا به‌شمار می‌رفت.
از این پرتاب در آن زمان به‌عنوان موفقیت حیرت‌انگیز صنعت فضایی ایران یاد شد و کمتر رسانه خارجی بود که به پوشش گسترده و بازتاب این خبر نپردازد، این اقدام ایران همچنین با تبریک مدیرعامل وقت ناسا نیز روبه‌رو شد.
اگرچه پرتاب این محموله زیستی توسط کاوشگر3 انتظار دانشمندان ایرانی را تأمین نکرد اما در سال‌های 91 و 92 و پیش از آغاز دولت حسن روحانی این مسیر با 'پرتاب موفق میمون' به فضا ادامه پیدا کرد و گام‌های بزرگی برای توسعه زیست فضا و در جهت ارسال انسان به فضا برداشته شد؛ در نهایت با روی کار آمدن دولت حسن روحانی، به‌مدت 8 سال تمام فعالیت‌‌های کشورمان در حوزه 'زیست فضا' فریز شد.
در گزارش‌های بعدی به سایر پرتاب‌های موفق کشورمان در حوزه زیست فضا و ارسال موجودات زنده به فضا تا سال 92 خواهیم پرداخت.
+
