به گزارش ایران اکونومیست؛ میلاد محمدی کارگردان مستند عشق شمعدانی ها درباره ساخت مستند جدیدش به نام «استوار ساقی» گفته است که این مستند درباره زندانبان مشهور زندان قزلقلعه در دهههای چهل و پنجاه است که با توجه به شخصیت خشک و خشن و سختگیرش در زندان قزل قلعه، اینبار جنبه های دیگری از شخصیت او به نمایش گذاشته می شود. ایوب ساقی چهره تکرار شونده در روایت خاطرات زندانیان سیاسی پیش از انقلاب است که با استفاده از همین خاطرات به روایت شخصیت پیچیده ساقی میپردازد.
محمدی گفته است: بررسی و دقیق شدن در زوایای پنهان و دور از چشم تاریخ معاصر مفاهیم مهمی را به ما میآموزد. گاهی آدمهای معمولی با جلوههایی کمرنگ در تاریخ حرفهای بزرگی برای گفتن دارند و ایوب ساقی از این دست افراد است. تکرار نام ساقی در خاطرات افراد مختلف از طیفهای متنوع سیاسی، توجه ما را برای تمرکز بر شخصیت او جلب کرد.
ایوب ساقی، معروف به استوار ساقی، به مدت ده سال (۱۳۵۲–۱۳۴۲) رئیس زندان قزلقلعه بود.
این کارگردان افزود: مستند «استوار ساقی» این روزها در مرحله پیشتولید قرار دارد و سرپرستی پژوهش آن را سوسن سیرجانی عهدهدار است.
«نخست وزیر پنج روزه»، «کفش پاراز»، «روز کودتا» و «عشق شمعدانیها» مستندهایی هستند که میلاد محمدی کارگردانیشان را برعهده داشته است.
ساقی کیست؟
ایوب ساقی متولد شهر اهر بود که پس از طی تحصیلات مقدماتی در ۱۳۱۳ به استخدام ارتش درآمد و با درجه گروهبان سومی در هنگ شش نادری، جمعی لشکر زرهی مرکز مشغول به خدمت شد. ساقی در ۱۳۳۱ با طی مدارج نظامی به درجه استواریکمی رسید. در کودتای ۲۸ مرداد نقش فعالی ایفا کرد و در تسخیر ساختمان بیسیم، فرماندهی یکی از دستهها را عهدهدار بود. در ۱۳۴۲ با سابقه خدمت بیش از بیست سال در لشکر زرهی مرکز، از ارتش منتقل و به عنوان زندانبان و رئیس زندان قزلقلعه منصوب شد.
استوار ساقی پس از مدتی کار و فعالیت در ریاست زندان قزلقلعه به ملایمت، نرمی و بیطرفی در بین زندانیان سیاسی معروف شد. در ۱۳۴۹ چند تن از اعضای گروه فلسطین برای طی دوره چریکی به صورت قاچاق وارد عراق شدند. اعضای گروه پس از اتمام دوره هنگام بازگشت به ایران با تیمور بختیار در بغداد دیدار کردند.
تیمور بختیار در دیدار با احمد صبوری، عضو ارشد گروه توصیه میکند که استوار ساقی را به فعالیتهای سیاسی جذب و از او در زمینه فعالیتهای مسلحانه استفاده کند. اعضای گروه فلسطین در بازگشت از عراق در مرز توسط ساواک دستگیر و صبوری در مراحل بازجویی صحبتهایی را که تیمور بختیار دربارهٔ ساقی گفته بود اعتراف میکند. اعترافات احمد صبوری، لو رفتن کارهای مثبت ساقی نسبت به زندانیان، و نیز درگیریهای او با بازجویان منجر به برکناری وی شد و سرانجام در ۱۳۵۲ ساقی را از ریاست زندان قزلقلعه برکنار کردند.
مدتی پس از برکناری ساقی، زندان قزلقلعه منحل و تخریب شد و کادر نظامی و اداری آن به زندان اوین منتقل شدند. ساقی با انتقال به زندان اوین در رسته اداری به کار پرداخت. در ۱۳۵۳ ساقی با توجه به برکناری از مسئولیت قبلی با درخواست بازنشستگی به کار خود در زندانها پایان داد.
ساقی پس از پیروزی انقلاب اسلامی دستگیر و زندانی شد اما عده زیادی از زندانیان سیاسی و در رأس آنها آیتالله طالقانی با ارسال نامهای به دادگاه انقلاب و توضیح ملایمت و مدارای ساقی نسبت به زندانیان در زندانهای شاه، باعث تبرئه و آزادی او شدند. ساقی چند سال بعد درگذشت.