آغاز پایان هدررفت گازهای مشعل؟

به گزارش ایران اکونومیست، شرکت بریتیش پترولیوم در هفتاد و دومین گزارش «مرور آماری انرژی جهان ۲۰۲۳» میزان فلرینگ گاز در کشورهای مختلف را اعلام کرد که روسیه، ایران، عراق، ونزوئلا و آمریکا به ترتیب با فلرینگ سالیانه ۲۶، ۱۸.۴، ۱۷.۸، ۹.۸ و ۸.۸ میلیارد متر مکعب جزو پنج کشور دارای بیشترین هدررفت گاز در مشعل هستند.

در واقع فلر، گازهایی است که در فرآیند استخراج نفت به دست می‌آید و به دلیل نبود تأسیسات لازم برای استفاده، باید سوزانده شوند. این گازها در ایران به میزان زیادی سوزانده می‌شوند و علاوه بر هدررفت ثروت ملی، میزان زیادی نیز آلایندگی تولید می‌کنند که خطری جدی برای محیط زیست محسوب می‌شود.

زمانی که نفت خام استخراج می‌شود، گاز طبیعی خام همراه با نفت نیز استخراج می‌شود. در مناطقی از جهان که فاقد خطوط لوله و دیگر زیرساخت‌های حمل گاز هستند، معمولا مقادیر زیادی از این گاز همراه به عنوان گازهای زائد یا غیر قابل استفاده فلر می‌شوند.

کشورهای همسایه مانند قطر و عربستان، با وجود دارا بودن ذخایر حجیم گازی، گازهای مشعل خود را تا حد ممکن جمع‌آوری کرده و از آن استفاده می‌کنند، اما ایران در زمره کشورهایی است که تا سال‌های اخیر به این گازها توجهی نشان نداده است، این در حالی است می‌توان از این گازها که اتفاقاً حجم قابل توجهی را شامل می‌شوند در صنایع استفاده کرد و خوراک قابل توجهی برای صنایعی نظیر پتروشیمی‌ها، فولاد، سیمان و غیره فراهم کرد. حتی اگر این گازها جمع‌آوری و به شکل خام نیز صادر شوند، می‌توانند ارزآوری خوبی برای کشور داشته باشند که تاکنون فقط سوزانده شده، از بین رفته و به محیط زیست آسیب وارد کرده‌ است.

در سال‌های اخیر، اگرچه کمی دیر اما جمع‌آوری گازهای مشعل در دستور کار دولت قرار گرفته است. یکی از شعارهای دولت سیزدهم در حوزه‌ صنعت نفت، جمع‌آوری کامل گازهای همراه نفت بود که درباره آن پروژه‌ها و طرح‌هایی نیز تعریف و اجرایی شد.

اگرچه نمی‌توان به جمع‌آوری همه‌ این گازها تا پایان دولت سیزدهم امیدوار بود، اما این پروژه‌ها با توجه به تحریم‌ها، عدم سرمایه‌گذاری و کمبود امکانات، تا حدی پیش‌روی کرده‌اند که جای امیدواری است.

اگرچه تا امروز پروژه‌ فلرینگ در کشور پیشرفت‌هایی داشته اما آنچنان محسوس نبوده است. به‌تازگی وزیر نفت از جمع‌آوری گازهای ۲۱ مشعل در میادین شرق کارون خبر داد که به پالایشگاه بیدبلند خلیج فارس ارسال می‌شوند. به گفته‌ وزیر نفت، با جمع‌آوری این مقدار گاز همراه، معادل نزدیک به تولید گاز یک فار در پارس جنوبی به مقدار ۲۰ میلیون مترمکعب به حجم گاز کشور اضافه خواهد شد که هم به شبکه‌ سراسری گاز و هم به تأمین خوراک پتروشیمی‌ها کمک می‌کند.

پروژه‌های دیگری در خصوص فلرینگ در دستور کار وزارت نفت قرار دارد که امید می‌رود تا پایان دولت، به نتایج مطلوبی دست پیدا کنند. سرمایه‌گذاری در جمع‌آوری گازهای مشعل، یکی از موارد اساسی است که توجه مطلوب به آن می‌تواند هم در رفع ناترازی گاز تأثیرگذار باشد و هم موجب ارزآوری شود.

کل سرمایه‌گذاری لازم برای جمع‌آوری این گازها کمتر از پنج میلیارد دلار برآورد می‌شود که معادل ارزش یک سال سوزانده شدن آنها است. این در حالی است که می‌توان از محل فروش این گازها به صورت خام هم، سرمایه‌ لازم برای جمع‌آوری را فراهم کرد.

مسأله‌ اساسی عدم توجه دولت‌ها به گازهای مشعل بوده است، امری که دولت سیزدهم به آن نظر کرده است و می‌توان امیدوار بود که با پروژه‌های تعریف شده از سوی دولت، در دولت‌های بعد شاهد جمع‌آوری کامل این گازها و استفاده‌ بهینه‌ آنها در صنعت، مصارف خانگی و صادرات باشیم.