مشاغل بیشتر از پیش‌بینی دولت مالیات دادند

 عملکرد مالیاتی دولت در ۴ ماهه ابتدایی سال ۱۴۰۲ قابل دفاع نبوده است. آمارها نشان می‌دهد کل مالیات‌ها و هریک از مالیات‌های مستقیم و غیرمستقیم تقریبا حدود ۱۵ درصد کمتر از میزان برآورد شده محقق شده است.

نرخ تحقق کل مالیات مستقیم و غیرمستقیم در ۴ ماهه ابتدایی سال ۸۲ درصد بوده است. این آمار نشان می‌دهد دولت به طور کلی عملکرد مالیات‌ستانی مناسبی نداشته است. در میان انواع مالیات‌های مستقیم، عملکرد دولت تنها در اخذ مالیات بر درآمد قابل دفاع بوده به طوریکه این مالیات‌ و زیرمجموعه‌های مهم آن بیشتر از میزان تخمین زده شده، محقق شده است. این در حالی است که نرخ تحقق مالیات بر اشخاص حقوقی و مالیات بر ثروت حدود ۲۰ درصد کمتر از برآورد دولت در قانون بودجه بوده است. سه بخش واحدهای مسکونی گران قیمت، خودروهای گران قیمت و واحدهای خالی از سکنه از اجزای مالیات بر ثروت هستند که با بیش‌برآورد در قانون بودجه سال جاری مواجه شده است. دولت به دلیل خوش‌بینی در تحقق این مالیات‌ها، به ضروریات مورد نیاز برای اخذ این مالیات‌ها توجه نکرده است لذا عملکرد دولت در این سه مالیات ناامیدکننده تلقی می شود.

پیش‌درآمدی بر مالیات

یکی از راه‌های کسب درآمد دولت‌ها، مالیات‌ستانی است. مالیات‌ها دو نوع هستند؛ مالیات بر کالا و خدمات و مالیات‌های مستقیم. مالیات‌هایی که به طور مستقیم از دارایی افراد اخذ می‌شود مانند مالیات بر حقوق کارکنان در دسته مالیات‌های مستقیم قرار می‌گیرد. از طرف دیگر دولت مالیات‌هایی را مانند مالیات بر ارزش افزوده از کالا و خدمات به طور غیرمستقیم اخذ می‌کند که این درآمدها در دسته مالیات غیر مستقیم (کالا و خدمات) قرار می‌گیرد.

مالیات‌های مستقیم شامل سه دسته مالیات بر ثروت، مالیات بر درآمدها و مالیات بر اشخاص حقوقی است. مهمترین زیرمجموعه مالیاتی در مالیات بر ثروت، مالیاتی است که بر نقل و انتقال ملک و سهام گرفته می‌شود. مالیات بر حقوق کارکنان و مالیات بر مشاغل از مهمترین انواع مالیات بر درآمدهاست. آخرین دسته مالیات‌ها مالیات بر اشخاص حقوقی است که بیشترین سهم را در این بخش، اشخاص حقوقی غیردولتی به خود اختصاص داده‌اند.

دولت موظف است میزان مالیاتی را که قصد دارد در سال پیش روی خود کسب کند در قانون بودجه پیش‌بینی و تصویب کند. پس از تصویب قانون بودجه، نظارت بر حسن انجام آن و میزان تحقق پیش‌بینی‌های دولت اهمیت می‌یابد.

تحقق انواع مالیات‌ها به ۹۰ درصد نرسید

بر اساس آمار منتشر شده از سازمان امور مالیاتی کشور از میزان تحقق مالیات‌ها در تیرماه سال ۱۴۰۲،‌ پیش‌بینی ۴ ماهه دولت، از مالیات‌های مستقیم و غیرمستقیم ۲۵۱ همت بوده که ۲۱۶ همت آن وصول شده است. به بیان دیگر حدود ۸۶ درصد مالیات‌های پیش‌بینی شده در قانون بودجه برای ۴ ماه ابتدایی سال محقق شده است. آمارها نشان می‌دهد هرکدام از مالیات‌های مستقیم و غیر مستقیم به ترتیب ۸۹ درصد و ۸۲ درصد تحقق یافته است.

عملکرد ضعیف مالیات ستانی دولت از شرکت‌های دولتی

مالیات‌های مستقیم در قانون بودجه ۱۴۰۲ برای ۴ ماهه نخست سال، ۱۴۹ هزار میلیارد تومان برآورد شده است. بخش اعظم این مالیات مربوط به مالیات بر اشخاص حقوقی بوده که ۸۲ درصد آن وصول شده است. به عبارتی تنها ۸۱ همت از ۹۸ همت پیش‌بینی شده در قانون تحقق یافته است. در میان انواع مالیات‌ بر اشخاص حقوقی، مالیاتی که برای اشخاص حقوقی غیردولتی در قانون بودجه برآورد شده ۸۶ همت بوده که ۸۷ درصد آن توسط سازمان امور مالیاتی اخذ شده است. از میان اشخاص حقوقی، مالیاتی که دولت برای شرکت‌های دولتی پیش‌بینی کرده حدود ۷ هزار میلیارد تومان بوده و تنها ۲۱ درصد آن را دریافت کرده است.

عملکرد دولت در اخذ مالیات بر درآمد در ۴ ماهه نخست سال جاری از دیگر انواع مالیات بهتر بوده است. تخمین دولت از این مالیات ۳۸ همت بوده است که ۸ درصد بیشتر از میزان تخمین وصول کرده است. از مهمترین انواع مالیات بر درآمدها، مالیات بر حقوق کارکنان بخش عمومی و خصوصی و مالیات مشاغل است. عملکرد مالیات ستانی سازمان امور مالیاتی کشور نشان می‌دهد نرخ تحقق مالیات تخمین زده شده از حقوق کارکنان بخش عمومی بیش از ۹۰ درصد بوده است. از طرفی مالیات بر حقوق کارکنان بخش خصوصی ۱۷ درصد بیشتر و مالیات مشاغل ۱۹ درصد بیشتر از میزان تعیین شده در قانون بودجه برای ۴ ماهه ابتدایی سال ۱۴۰۲محقق شده است.

خوش‌بینی‌ای که به ضرر عملکرد تمام شد

سازمان امور مالیاتی کشور میزان اخذ مالیات بر ثروت را ۱۰ همت اعلام کرده که نشان از تحقق ۸۰ درصدی این مالیات نسبت به قانون بودجه دارد. مالیات بر نقل و انتقال سهام، یکی از انواع مالیات بر ثروت است که ۵۰ درصد بیشتر از میزان برآورد شده توسط دولت در قانون بودجه تحقق یافته است. سه نوع مالیات در دسته مالیات بر ثروت قرار گرفته که تصور دولت از وصول آن‌ها بسیار خوشبینانه بوده است. یکی از این مالیات‌ها، مالیات بر واحدهای مسکونی گران قیمت است که حدود ۲۳۰ میلیارد تومان برای ۴ ماهه ابتدایی سال تخمین زده شده اما تنها حدود ۷ میلیارد تومان آن دریافت شده است. عملکرد دولت در تحقق مالیات بر انواع خودروهای گران قیمت نیز در سطح پایینی رقم خورده است. به طوریکه از ۲ همت برآورد انجام شده در قانون، حدود ۷۰۰ میلیارد تومان دریافتی سازمان امور مالیاتی بوده است. از طرف دیگر در قانون بودجه مبلغی معادل ۶۷۰ میلیارد تومان برای مالیات بر واحدهای مسکونی خالی از سکنه پیش‌بینی شده است که دولت توانسته تنها ۲ میلیارد تومان از آن را وصول کند. بررسی‌ها گویای آن است که تحقق تخمین‌های دولت از اخذ این سه مالیات مستلزم ضروریاتی بوده که محقق نشده و دولت در اخذ این مالیات‌ها خوش‌بینی زیادی نشان داده است.

منبع: اکوایران