به گزارش ایران اکونومیست، بر اســاس گزارش بانک مرکزی، در ۸ ســال دولت گذشته مجموع ســرمایه‌گذاری خارجی در صنعت نفت و گاز در قالب بیــع متقابــل، ۵٫۵ میلیارد دلار بوده است؛ این در حالی اســت که در هشت ســال دولت‌های نهــم و دهــم ۱۶٫۷ میلیــارد دلار ســرمایه‌گذاری خارجــی در صنعــت نفــت و گاز در قالــب بیــع متقابــل، انجام شــده بــود، یعنــی ۳ برابــر رقــم جذب‌شده در دولت گذشته.
علاوه بر ایــن، در ســال ۱۳۹۹ دولت گذشــته فقط توانســت ۳۵ میلیــون دلار ســرمایه‌گذاری خارجی در صنعت نفت و گاز در قالــب بیع متقابل، جذب کند که ســقوط فاحشــی در ایــن زمینه محســوب می‌شــود.
در ســال ۱۴۰۰ و در دولــت ســیزدهم این رقــم بــا رشــد ۶۲ درصــدی بــه ۵۶.۷ میلیــون دلار رسید. بهترین رکــورد ســرمایه‌گذاری خارجــی در صنعت نفــت و گاز در قالب بیــع متقابل، به ســال ۱۳۹۱ در دولــت دهــم و در اوج تحریم‌هــا مربوط می‌شــود که دولــت موفق شــد نزدیک بــه ۳٫۵ میلیــارد دلار ســرمایه‌گذاری خارجــی را راهی صنعــت نفت و گاز کشور کند.
دولت دهم در ســه ســال پایانی خــود ۹٫۳ میلیارد دلار ســرمایه‌گذاری خارجی در صنعت نفت جذب کرد. نتیجه آن ســرمایه‌گذاری‌های عظیم را دولت گذشته در سال‌های بعد با افتتاح پروژه‌های نفت و گاز برداشــت کــرد و البتــه آن پروژه‌هــا را بــه نــام خودش زد. دولت گذشــته در ســه ســال پایانی عملکــرد خود فقط ۴۷۰ میلیون دلار سرمایه‌گذاری خارجی برای توســعه صنعــت نفت جــذب کــرد؛ یعنــی ۵ درصد عملکرد سه سال پایانی دولت دهم! فاجعه ســقوط ســرمایه‌گذاری خارجــی در صنعت نفت و گاز در قالب بیع متقابل در دولت گذشــته، گریبان دولــت آیت‌الله رئیســی را گرفته اســت که در همین ابتــدای کار با کمبــود گاز و پیامدهای آن همچون خاموشی‌های سراسری مواجه است.
در دولت سیزدهم تاکنون شــاهد توســعه میادین مشــترک نفت و گاز و انعقاد قرارداد و تفاهمنامه طرح‌های جدید به ارزش ۱۰۰ میلیارد دلار بوده‌ایم.
رشد تولید و صادرات نفت در دولت سیزدهم
دولــت گذشــته کشــور را با کمتریــن میــزان تولید و صــادرات نفــت به آیت‌الله رئیســی تحویــل داد. آمارهای اوپــک و ســازمان‌های بین‌المللی نشــان می‌دهد کــه تولید و صــادرات نفــت در مقایســه با سال گذشته افزایش داشته است. پــس از خــروج آمریــکا از برجــام در اردیبهشــت ســال ۱۳۹۷، صــادرات نفــت ایــران و به دنبــال آن درآمدهای این بخش با کاهش همراه شد؛ اگرچه صادرات نفت ایران هیچ‌گاه به صفر نرســید امــا کاهــشی چشــمگیر را تجربه کــرد.
بــا روی کار آمــدن دولــت ســیزدهم، اســتفاده از راهکارهــای مختلــف بــرای افزایش فــروش و صــادرات نفت با وجود تحریم‌ها مورد توجه قرار گرفت تا آنجا که به گواهی آمارهای اقتصادی، اکنون شــرایط صادرات نفــت بهتــر اســت. همچنین دسترســی بــه منابع مالــی ایــران در خــارج از کشــور نیــز بهبود داشــته است.
موفقیت ایران در فروش و صادرات نفت آنچنان چشــمگیر بوده که رئیس‌جمهور آمریکا را وادار به واکنش کــرد. در آبان مــاه ۱۴۰۰، رئیس‌جمهــور آمریکا در ســخنانی کــه در عمــل خلاف وعده‌هــای کاخ ســفید برای لغــو تحریم‌هــای ظالمانه علیــه ایران و بازگشــت واشــینگتن بــه برجام اســت، خواســتار کاهــش خریــد نفــت ایــران از ســوی کشــورهای واردکننده شد.
این اظهارنظرها نشان می‌دهد که ایران در فروش و صادرات نفت خود مســیر درســتی را رفته اســت. آمارهــای اقتصــادی نیــز نشــان می‌دهــد که رشــد اقتصادی کشــور بــا نفت بیشــتر از رشــد اقتصادی بدون نفت است که حکایت از افزایش درآمدهای نفتی ایران دارد. با خروج یکجانبــه آمریکا از برجام با شــعار به صفر رســاندن صــادرات نفــت ایــران، تولید نفــت روند کاهشــی به خــود گرفــت و درنهایت در ســال ۹۹ تا ۱٫۹ میلیون بشــکه در روز پایین آمد که پایین‌ترین رقم تولید نفت کشــور در ۲۵ سال اخیر محســوب می‌شــود.
بدیــن‌ترتیب دولــت آیت‌الله رئیسی در شــرایطی بر ســر کار آمد که میزان تولید نفت کشور در حداقل تاریخی خود قرار داشت.
اگرچه دولت قبل تحریم‌هــا را عامل کاهش تولید و صادرات نفت خــام و میعانــات گازی عنوان کرده بــود؛ امــا عملکــرد دولــت ســیزدهم در ماه‌هــای گذشــته نشــان می‌دهــد اگرچــه عامــل تحریــم هزینه‌هــای صنعــت نفــت را در همــه بخش‌هــا بالا می‌بــرد، اگــر اراده مدیران کشــور بــر تولید و صادرات نفت باشــد، تحریــم یارای مقابلــه با آن را ندارد؛ تا آنجــا که بــر اســاس آمارهــای اوپــک، هرچند تحریم‌هــا هنوز به قوت خــود باقی اســت، تولید نفت به ۲٫۸ میلیون بشــکه در روز رســیده است و آنگونه کــه وزیر نفت نیــز پیش از این اعــلام کرده بود، بخــش بزرگی از ذخایــر نفت خــام و میعانات گازی ایــران کــه در خشــکی یا بــر روی دریــا ذخیره شده بود، به دست مشتریان رسیده است.
افزایــش صــادرات نفــت خــام و میعانــات گازی از طریق انعقاد قراردادهای جدید فــروش، تمرکز بر بازارهای جدید صادراتــی و بهره‌گیری از روش‌های متنــوع فــروش از جملــه تهاتــر، سیاســت دولــت سیزدهم در صادرات نفت بوده است.
درنتیجه این سیاســت‌ها، شکســتن رکورد فروش نفــت و میعانــات گازی در ۳ ســال اخیــر و رشــد ۴۰ درصدی صادرات نفت خام و میعانات گازی در مقایسه با ماه آخر دولت قبل، محقق شده است. ۲/۵ برابــر شــدن وصــول درآمدهــای ارزی حاصل از صــادرات نفــت، میعانــات گازی، گاز طبیعــی، فرآورده‌های نفتی و محصولات پتروشیمی در سال ۱۴۰۰ ، در مقایسه با سال قبل آن، نتیجه سیاست‌های دولت سیزدهم بود.
همچنیــن در دولت ســیزدهم شــاهد وصــول ۱/۶ میلیارد دلار مطالبات معوق از عراق بابت صادرات گاز در دولت قبل و تســویه تمام صورتحســابهای جاری صــادرات گاز و ایفای کامل تعهــدات مالی در بودجه سال‌های ۱۴۰۰ بوده‌ایم.
جدیدترین آمــار تولید نفت ایران بــه نقل از منابع ثانویــه در گــزارش ماهانــه ســازمان کشــورهای صادرکننده نفت خام نشــان می‌دهــد، تولید نفت ایران در مــاه ژوئــن ۲۰۲۳ میلادی برابر با خــرداد ۱۴۰۲ به ۲ میلیون و ۷۵۴ هزار بشکه در روز رسیده که در مقایسه با مــاه پیــش از آن، ۵۶ هــزار بشــکه در روز افزایش یافته اســت. ایران در ماه مه (اردیبهشــت مــاه ۱۴۰۲) ۲ میلیون و ۶۹۸ هزار بشــکه نفت در روز تولید کرده بود.
بر اســاس گزارش‌های اوپــک، ایران در مــاه آوریل )فروردیــن مــاه ۱۴۰۲) ۲ میلیون و ۶۲۵ هزار بشــکه، در ماه مــارس (اســفند مــاه ۱۴۰۱) ۲ میلیــون و ۵۷۷ هزار بشــکه، در ماه فوریه (بهمــن ۱۴۰۱) ۲ میلیــون و ۵۷۴ هزار بشکه، در ماه ژانویه (دی ۱۴۰۱) ۲ میلیون و ۵۵۴ هزار بشکه نفت در روز تولید کرده است.
ایــران بــه طــور متوســط در ســال ۲۰۲۲ میلادی، روزانــه ۲ میلیون و ۵۵۴ هزار بشــکه نفت تولید کرده است، این رقــم بــه طــور متوســط در ســال ۲۰۲۱ میلادی، روزانه ۲ میلیــون و ۳۹۲ هزار بشــکه نفــت و در ســال ۲۰۲۰ میلادی روزانــه یــک میلیــون و ۹۹۱ هزار بشــکه نفــت بوده است.
به این ترتیب، ایران در ســال ۲۰۲۲ میلادی در مقایسه با سال ۲۰۲۱ میلادی، روزانــه ۱۶۲ هــزار بشــکه بیشــتر تولیــد نفــت داشته اســت. تولید نفت ایران در ۲۰۲۱ میلادی نیز در مقایسه با ســال ۲۰۲۰ میلادی نیــز ۴۰۱ هــزار بشــکه در روز افزایش یافته بود.
بر اساس گزارش صندوق بین‌المللی پول نیز در حالی که صادرات نفت کشــورمان در سه سال پایانی دولت قبل به زیر یــک میلیون بشــکه در روز و حتی کمتــر از ۵۰۰ هزار بشــکه در روز هم رســیده بود، در ســال ۲۰۲۲ میلادی که دولت رئیسی بر سر کار بوده از یک میلیون بشکه در روز عبور کرده است.
رشد تولید نفت به روایت بریتیش پترولیوم
شــرکت بریتیش پترولیوم نیــز از توقف رونــد نزولی تولید نفت ایران با روی کار آمدن دولت سیزدهم خبر داده و اعالم کرده تولید نفت خام و میعانات گازی ایران در ســال ۲۰۲۱ میلادی بــا رشــد ۱۶٫۱ درصدی بــه ۳٫۱۷ میلیون بشکه در روز رسید. شرکت انگلیسی بریتیش پترولیوم هفتاد و یکمین گزارش سالنامه خود موسوم به مرور آماری انرژی جهان ۲۰۲۲ میلادی را منتشر کرده اســت.
این گزارش از معتبرترین گزارش‌های بخش انرژی جهان است که از دهه ۱۹۶۰ میلادی و به طور سالانه از سوی این شرکت منتشر می‌شود.
بریتیش پترولیــوم در گــزارش خــود از افزایــش ۱۶٫۱ درصــدی تولید نفــت خــام و میعانــات گازی ایــران در سال ۲۰۲۱ میلادی با وجود تداوم تحریم‌های آمریکا خبر داده است.
این گــزارش تولید نفــت ایــران در ســال ۲۰۲۰ میلادی را ۲٫۷۳ میلیون بشــکه در روز اعلام کرده بود؛ اما در سال ۲۰۲۱ میلادی از تولید روزانه ۳٫۱۷ میلیون بشکهای نفت ایران خبر داده است که در مقایسه با سال قبل از آن ۴۴۰ هزار بشکه در روز افزایش داشته است.
از ســال ۲۰۱۸ میلادی تــا ســال ۲۰۲۰ میلادی درنتیجه خــروج آمریکا از توافق هسته‌ای، تولید نفت ایران همواره روندی نزولی را طــی کــرده و از ۴٫۴۹ میلیون بشــکه در روز در ســال ۲۰۱۷ میلادی به ۴٫۲۴ میلیون بشکه در روز در سال ۲۰۱۸ میلادی، ۳٫۰۲ میلیــون بشــکه در روز در ســال ۲۰۱۹ میلادی و ۲.۷۳ میلیون بشکه در روز طی سال ۲۰۲۰ میلادی کاهش یافته بود.
