«امیرعلی ابوالفتح» در گفت‌وگو با ایران اکونومیست درباره سیاست خارجی دولت سیزدهم، با بیان اینکه موفقیت‌ها و دستاوردها و ناکامی‌ها و شکست‌هایی هم در عملکرد دستگاه دیپلماسی بوده است، گفت: از موفقیت‌هایی که شاهد بودیم، این است که روابط ایران و عربستان بعد از سال‌ها برقرار شد و متعاقب آن رابط با کشورهای حوزه خلیج فارس نیز روی آرامش گرفته است. هم‌چنین با برخی کشورهای غرب آسیا روابط و همکاری‌های خوبی شکل گرفت و تنش‌ها فروکش کرد. اکنون شاهد گفت‌وگوی غیرمستقیم با مصر هستیم که امیدوارکننده است.
او ادامه داد: توافقی که اخیرا با آمریکا حاصل شد که تعدادی زندانی مبادله شدند و مبالغی آزاد شد نیز از موفقیت‌ها بود. علاوه بر این در عرصه روابط با آفریقا و آمریکای لاتین شاهد گشایش‌هایی بودیم و مهم‌تر عضویت در پیمان شانگهای و زمینه‌سازی عضویت در بریکس است که اقدامی بسیار قابل توجه و مهم در پیشبرد سیاست خارجی کشور است.
این کارشناس مسائل بین‌الملل در ادامه خاطرنشان کرد: عملکرد دستگاه دیپلماسی در یک سال گذشته در رابطه با بهبود روابط و مناسبات با اروپا و آمریکا و نیز با افغانستان قابل توجه است. در ارتباط با افغانستان باید بگویم تنش‌هایی به وجود آمد و طالبان حق‌آبه ایران را همچنان نمی‌دهد و این فشار بر دستگاه دیپلماسی است که این حق را اعمال کند. هم‌چنین در بهبود مناسبات ایران و کشورهای اروپایی و آمریکا موفقیتی به دست نیامده است. گرچه غربی‌ها در وخیم‌شدن روابط دو طرف، بیشتر از ایران مقصر هستند اما از دستگاه دیپلماسی انتظار می‌رفت از این وخامت جلوگیری کند.
ابوالفتح با بیان این اعتقاد که در دیپلماسی عمومی موفقیت زیادی نداشتیم، گفت: در موضوع فروش پهپادها به روسیه و متهم شدن ایران در جنگ اوکراین جا داشت تا دیپلماسی عمومی دستگاه سیاست خارجی فعال‌تر برخورد کند و نسبت به رفع چنین اتهامی از ایران اقدامات موثرتری انجام دهد.
او در پاسخ به اینکه برخی بر این نظر بودند که بهبود روابط با عربستان می‌تواند به بهبود روابط ایران و آمریکا در بحث برجام بینجامد، اما بعد از ۶ ماه هنوز نشانه‌ای از این مسئله نمی‌بینیم، اظهار کرد: با این موضوع موافق نیستم. در حال حاضر برجام حیات دارد و بخشی از قطعنامه ۲۲۳۱ است و تا وقتی قطعنامه معتبر است، برجام هم معتبر است، فارغ از اینکه آمریکا در آن باشد یا نباشد.
این کارشناس مسائل بین‌الملل تصریح کرد: ما باید اول تکلیف خود را روشن کنیم که معتقدیم اسراییل و عربستان تابع آمریکا هستند یا آمریکا تابع آنها. من معتقدم همه کشورهای متحد آمریکا، تابع آمریکا هستند و اگر آمریکا منافعش اقتضا کند، آنها و مواضع‌شان را کاملا نادیده می‌گیرد. در برجام آمریکا دنباله رو عربستان نبود که بگویید چون عربستان مخالف برجام است از آن خارج می‌شوم و روشن است که تابع ماجرا، عربستان است.
ابوالفتح گفت: اگر مشکلات تهران و واشنگتن حل شود طبعا اثر آن در کاهش تنش ایران با برخی از متحدان غربی آمریکا دیده می‌شود، اما نمی‌شود انتظار داشت که با بهبود روابط تهران و ریاض شاهد بهبود روابط تهران ـ واشنگتن باشیم. نه عربستان و نه اسراییل عامل خروج آمریکا از برجام نبودند بلکه منافع ملی آمریکا در دولت ترامپ موجب خروج این کشور از برجام شد. از این رو الان که روابط تهران و ریاض خوب شده، الزامی ندارد که آمریکا بخواهد روابطش با ایران را بهبود دهد.
ابوالفتح درباره موضوعات مهمی که دستگاه دیپلماسی باید برای پیشبرد اهداف سیاست خارجی کشور در اولویت قرار دهد؟ گفت: به نظرم تلاش برای قانع کردن آمریکا برای بازگشت به برجام هنوز از مهمترین پرونده‌هاست که دستگاه دیپلماسی باید به طور جدی در دستور کار داشته باشد.
وی تصریح کرد: اما در دو مسیر دیگر که شاید چندان به وزارت خارجه مرتبط نباشد معتقدم باید تلاش‌های خود را گسترش دهیم یا بهتر است بگویم امیدوارم گسترش دهیم. اول ترمیم وجهه بین‌المللی ایران و دوم تقویت اقتصاد ملی با این هدف که اثرگذاری فشارهای وارده غرب بر ایران کاهش یابد. البته این‌ها جزو وظایف ذاتی دستگاه دیپلماسی نیست اما اثراتش بر دیپلماسی و سیاست خارجی ایران ملموس خواهد بود. اگر اقتصاد ایران تقویت شود فشار کمتر می‌شود و فضا برای بهبود و تسهیل روابط فراهم می‌شود.
