بازتاب جهانی محکومیت حبس برای سینماگر ایرانی

 ماجرای محکومیت سعید روستایی کارگردان فیلم پرحاشیه «برادران لیلا» واکنش‌های قابل‌توجهی را به‌دنبال داشته‌است. طبق گزارش‌های رسانه‌ای، براساس حکم صادره در شعبه ۲۶ دادگاه انقلاب اسلامی تهران سعید روستایی کارگردان فیلم «برادران لیلا» و جواد نوروزبیگی تهیه‌کننده این فیلم به ۶ ماه حبس تعزیری و تعلیقی محکوم شدند.

همچنین سعید روستایی به خودداری از ارتباط و معاشرت با اشخاص فعال در عرصه فیلمسازی در ایام تعلیق و گذراندن دوره فیلمسازی با حفظ منافع ملی و اخلاقی در دانشکده صدا و سیمای قم به میزان ۲۴ساعت، محکوم شده‌است. حکم او با توجه به برخی محدودیت‌های بی‌سابقه یا کم‌سابقه، ‌بسیار مورد‌توجه رسانه‌ها و سینماگران قرارگرفته‌است. در مهم‌ترین واکنش مارتین اسکورسیزی کارگردان جریان‌ساز سینما در یک پست اینستاگرامی از این فیلمساز حمایت کرده و برای جلب حمایت دیگران از او، یک کارزار جمع‌آوری امضا را هم به‌راه‌انداخته است. برهمین اساس، ‌فرانچسکا اسکورسیزی، بازیگر سینما و دختر مارتین اسکورسیزی، دادخواستی تهیه کرده و با جمع‌آوری امضا خواستار لغو محکومیت این دو فیلم‌ساز از دستگاه قضایی ایران شده‌است.

به گزارش تابناک مارتین اسکورسیزی نیز این پست را در صفحه اینستاگرامی خود بازنشر کرده‌است. برخی سینماگران شناخته‌شده نیز از این کارزار حمایت کرده و از قوه‌قضائیه کشور خواستار لغو این محکومیت شده‌اند، از جمله مهم‌ترین آنان، ‌فرانسیس فوردکاپولا است که در صفحه اینستاگرام خود متن طومار آقای اسکورسیزی را قرارداده و به این کارزار پیوسته است. کاپولا؛ کارگردان و تهیه کننده آمریکایی ایتالیایی تبار سینمای هالیوود است که بیشترین دلیل معروفیت وی ساخت سه‌گانه پدرخوانده است. افزون بر این برگزار‌کنندگان جشنواره سینمایی کن نیز در بیانیه‌ای حمایت خود از سعید روستایی را اعلام کردند. برادران لیلا برای نخستین‌بار در این جشنواره انتشار یافته بود.

واکنش صنفی

در همین رابطه کانون کارگردانان سینمای ایران نیز در بیانیه‌ای اینستاگرامی نوشت: حکمی که برای سعید روستایی، کارگردان فیلم «برادران لیلا» از سوی قوه‌قضائیه صادرشده عجیب‌ترین حکم قضائی در تاریخ سینمای ایران است. فیلمی با مجوز ساخته‌شده و به فستیوال معتبر جهانی کن رفته، فستیوالی که سال‌هاست سینمای خصوصی و دولتی ایران در آن شرکت می‌کنند. فیلم از این جشنواره جایزه معتبری گرفته و پخش‌کننده خارجی فیلم را منتشر کرده و مردم هم در ایران این فیلم را دیدند و به‌رغم نظرات متفاوت ارتباط بسیار خوبی با آن برقرار کردند. صدور چنین حکم عجیبی تلاش بیهوده در جهت تحقیر این سینماگر جوان و خوشفکر سینمای ایران است.

کانون کارگردانان سینمای ایران صدور حکم زندان، پنج سال‌ممنوعیت از ملاقات با اهالی سینما و آموزش اجباری در دانشکده صداوسیمای قم را محکوم می‌کند.کانون کارگردانان سینمای ایران از مدیریت سینمای ایران می‌خواهد در این لحظه حساس کنار سعید روستایی بایستد و مانع اجرای چنین حکمی شود تا بیش از این فضای یأس و ناامیدی در سینمای ایران ایجاد نشود.» همچنین خانه سینما هم در بیانیه‌ای، نوشته است: اینکه درخصوص همکاران‌مان چنین احکامی صادر می‌شود، برایمان مهم است. خطاب به مسوولان مرتبط اعلام می‌کنیم؛ اگر گمان می‌کنید با صدور چنین احکام تحقیرآمیزی به حل مشکلات، نزدیک‌شدن دل‌ها، ایجاد نشاط و امید و تقویت امنیت ملی کمک می‌کنید، این گوی و این میدان.

ماجرا از چه قرار است؟

سعید روستایی بیش از یک سال‌پیش فیلم «برادران لیلا» را در جشنواره کن به نمایش گذاشت. اکران فیلم «برادران لیلا» در این جشنواره حاشیه‌های زیادی ایجاد کرد. از همان ابتدا گفته شد که فیلم بدون کسب مجوز اکران داخلی، راهی جشنواره خارجی شده و این موضوع، با استناد به ماده‌۵ آیین‌نامه نظارت بر نمایش فیلم، اسلاید، ویدئو و صدور پروانه نمایش آنها برخلاف قوانین سازمان سینمایی و وزارت ارشاد ارزیابی شده‌بود. چندی پس از این اتفاق، یعنی در اواخر خردادماه خبر رسید‌که وزارت ارشاد، فیلم را توقیف کرده و اجازه نمایش‌آن را در ایران نخواهد داد. این در حالی بود که پیش‌تر و در جشنواره کن گفته بود اجازه اصلاحیه در فیلمش را نمی‌دهد. این در حالی بود که گفته می‌شد در فیلم برادران لیلا، برخی سکانس‌ها قابل‌انتشار نیست.

سازندگان فیلم تلاش بسیاری کردند تا موانع اکران را بردارند اما توفیقی حاصل نشد تا اینکه اواخر سال‌گذشته، نسخه قاچاق فیلم در شبکه‌های اجتماعی منتشر و دست به‌دست شد. چندی بعد، یعنی در فروردین سال‌۱۴۰۲ جواد نوروز بیگی، تهیه‌کننده برادران لیلا، از محدودیت‌های حرفه‌ای خود و سعید روستایی خبر داد. در همان زمان هم شنیده شد که پرونده سعید روستایی و جواد نوروزبیگی در دادگاه در دست بررسی است. در نهایت دوشنبه ۲۳ مرداد، سعید روستایی به اتهام فعالیت تبلیغی علیه نظام و ساخت و پخش فیلم برادران لیلا در جشنواره کن مجرم شناخته شد.