پیشروی کویت در میدان گازی مشترک آرش و عقب نشینی ایران

کشمکش بر سر میدان گازی آرش میان کویت، عربستان و ایران، بالا گرفته است. در همین زمینه وزیر نفت کویت روز پنج‌شنبه مدعی شد که کشورش بدون انتظار برای تعیین مرز با ایران، حفاری و تولید در میدان گازی آرش (الدره) را آغاز خواهد کرد.

 سعد البراک، وزیر نفت کویت، روز پنج‌شنبه در مصاحبه با «اسکای نیوز» مدعی شد که کشورش بدون انتظار برای تعیین مرز با ایران، حفاری و تولید در میدان گازی آرش (الدره) را آغاز خواهد کرد.

این درحالی است که پیش از این سالم عبدالله الجابر الصباح، وزیر خارجه کویت، مدعی مالکیت انحصاری کویت و عربستان بر میدان گازی الدره شده بود.

وی در نشستی در مجلس امت این کشور ادعا کرده بود که منابع میدان الدره، ثروت مشترک کویت و عربستان است ولاغیر. وزارت خارجه کویت بیانیه بسیار روشنی درخصوص میدان الدره صادر کرده است.

این در حالی است که ایران تا کنون واکنش جدی به پیشروی‌های کویت در میدان آرش، حتی در مرز ایران نداشته و به نظر می‌رسد از منابع گازی این میدان گذشته است.

چراکه این برای اولین بار نیست که کویتی‌ها در مورد میدان آرش چنین ادعایی را مطرح می‌کنند و این مناقشات به سال‌ها قبل بازمی‌گردد. بیش از 60 سال است که از کشف این میدان دریایی با ۵۷۰ میلیارد مترمکعب ذخایر گاز و ۳۱۰ میلیون بشکه نفت فوق سبک (میعانات گازی) می‌گذرد.

پس از خبر اکتشاف میدان گازی در این منطقه، تعیین مرزهای دقیق آبی برای ایران ضرورت پیدا کرد، اما کویت حاضر به مذاکره در این رابطه نشد.

در ابتدای دهه 80 شمسی که مرحوم اکبر هاشمی‌رفسنجانی، رئیس شورای عالی خلیج فارس بود، ایران تصمیم گرفت دکل حفاری خود را به میدان گازی آرش ببرد و شروع به حفاری در این منطقه کند، اما این اقدام ایران با واکنش شدید کویتی‌ها مواجه شد. با این حال ماجرا به همین جا ختم نشد و با فشار سفرای کویت و عربستان و تهدید ایران به شکایت در مجامع بین‌المللی در نهایت در دولت اصلاحات، ایران فعالیت‌های اکتشافی را متوقف و دکل را از میدان آرش خارج کرد.

تکرار بدعهدی کویتی‌ها در مورد میدان آرش

در مقابل ایران، کویت و عربستان که توافق کرده بودند تا تعیین مرزهای آبی، هیچ کشوری در میدان گازی آرش حفاری نکند به وعده خود عمل نکردند و کویت در طرحی مشترک با عربستان، فعالیت‌های اکتشافی و توسعه‌ای را بدون حضور و اطلاع ایران در میدان آرش آغاز کرد.

پیش‌روی کویت و عربستان در توسعه و بهره‌برداری از میدان آرش باعث شد ایران هم اعلام کند که مطالعات اولیه و لرزه‌نگاری میدان مشترک آرش انجام شده و برنامه توسعه آن اجرا خواهد شد؛ اما این وعده هم در حد شعار باقی ماند و هیچ اقدام توسعه‌ای در این زمینه صورت نگرفت.

چندی پیش هدایت‌ا… خادمی، رئیس هیئت‌مدیره انجمن شرکت‌های حفاری نفت و گاز ایران، به ایلنا گفته بود که «عربستان به میدان آرش ورود کرده و ما هم ساکت نشسته‌ایم؛ طوری‌که به نظر می‌رسد میادین مشترک را به همسایگان واگذار کرده‌ایم».

او توضیح داد که ایران میادین مختلفی از‌جمله فرزاد B و A، آرش و فروزان را با عربستان مشترک است؛ اما این کشور به طور جدی این میادین را توسعه داده و برداشت داشته است. این در حالی است که اولین چاه‌های اکتشافی را هم ایران حفر کرده است؛ اما امروز عربستان برداشت بیشتری دارد و ایران کاری نکرده‌ است.

هیچ کشوری حق برداشت از میادین گازی را ندارد

به گفته خادمی اگر ایران امسال برداشت از میادین آرش و فرزاد A و B را شروع نکند، این میادین دیگر قابل برداشت نیستند؛ چراکه توجیه اقتصادی خود را به دلیل اضافه‌برداشت عربستان از دست می‌دهند.

همین اظهار نظر می‌تواند گواه دیگری از گذشت ایران از منابع گازی خود در میدان آرش باشد. میدانی که حالا با شبیخون کویت و عربستان مواجه شده است.

درهمین رابطه محمدعلی خطیبی، نماینده سابق ایران در سازمان اوپک، به تجارت‌نیوز گفت: معمولاً در مورد میادینی که اختلافی هستند تا اختلافات برطرف نشده است، هیچ کدام از طرفین مبادرت به برداشت و توسعه نمی‌کنند. نمونه‌هایی از این موارد را در مورد دیگر همسایگان هم داشتیم. تا بحث اختلاف برطرف نشده نمی‌توانستند برداشت کنند و این از نظر عرف بین‌المللی درست نیست. تا زمانی که اختلافات حل نشده نباید کسی برداشت داشته باشد.

وی افزود: بهترین راه این است که اختلافات ابتدا از طریق مذاکرات برطرف شود و سپس توافقات حاصل شود. به عنوان مثال اپراتور مشترک بگیرند و یا توافق کنند که برداشت‌ها چگونه باشد.

خطیبی ادامه داد: اگر کویت توسعه بدون حضور ایران را ادامه بدهد، ایران هم باید بهره‌برداری را آغاز کند. این‌طور نیست که مذاکرات متوقف شده باشد. مذاکرات ادامه دارد و تا به نتیجه نرسیده نباید یکی از طرفین شروع به عملیات بهره‌برداری کند. چنین رفتاری ناقض مذاکرات خواهد بود.

با این تفاسیر و اظهارات اخیر وزیر نفت کویت انتظار می‌رود وزارت خارجه ایران در مورد توسعه میدان گازی آرش و پیش‌خور کردن آن توسط طرف های مشترک میدان اظهار نظر دقیق‌تر و محکم‌تری داشته باشد.