وضعیت خشکسالی در ایران چگونه است؟

احد وظیفه در گفت و گو با ایران اکونومیست با بیان اینکه طی یک سال گذشته اکثر مناطق کشور سهم بارشی خود را دریافت نکرده‌اند و آثار کم‌بارشی‌ها و کمبودها در طبیعت باقی می‌ماند، اظهارکرد: بارش‌هایی که کشور دریافت می‌کرد، وارد طبیعت می‌شد، چرخه آب تجدیدپذیر را ایجاد می‌کرد و موجب تقویب آب‌های زیر زمینی می‌شد اما در سه سال اخیر بر اثر خشکسالی هیچکدام از این جریانات رخ نداد.

رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور درباره بارش‌های یکساله نیز اظهار کرد: بارش‌هایی که کشور طی یکسال گذشته دریافت کرده است در مقایسه با میانگین ۳۰ سال گذشته نشان‌دهنده این است که برخی استان‌ها همچون بخش‌های مرکزی تا شمال فارس، بوشهر، استان یزد، مرکز تا غرب استان اصفهان، چهارمحال و بختیاری، خوزستان، ایلام، کرمانشاه، کردستان، جنوب آذربایجان غربی و لرستان تا حدود زیادی بارش‌های میانگین بلندمدت را دریافت کرده‌اند.

وی تاکید کرد: در برخی استان‌ها همچون کهگیلویه و بویر احمد و بوشهر طی یک سال و سه سال گذشته حتی بارش‌هایی بیش از میانگین سالانه ثبت شده است. جنوب سیستان و بلوچستان و شرق هرمزگان نیز وضعیت مطلوبی دارند و دلیل آن نیز محاسبه یکساله و همراه با بارش‌های سیل‌آسای تیر و مرداد است که در آن محدوده رخ داد اما در سال آبی جاری بارندگی‌ها حتی در این مناطق نیز در حد مطلوب نبوده است و استان‌های کرمان، هرمزگان، جنوب فارس، سیستان و بلوچستان و جنوب تا جنوب شرق کشور دچار خشکسالی متوسط تا شدید هستند. 

وضعیت مساعد بارش در یک ششم از مساحت کشور

وظیفه ادامه داد: تنها در حوزه غرب و جنوب غرب کشور، بارش‌های مناسبی ثبت شده است و در سایر مناطق و استان‌ها میزان بارش‌ها به‌شدت نامطلوب است. تنها مساحتی حدود یک ششم کشور شرایط مساعدی از نظر بارش دارند اما غالب نقاط کشور وضعیت مناسبی ندارند. طی بازه زمانی ۳ تا ۹ ماه گذشته نیزاستان سمنان، خراسان جنوبی، خراسان شمالی، خراسان رضوی، سواحل دریای خزر، قسمت اعظم آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی، اردبیل و همینطور استان‌های قزوین، همدان، قم، مرکزی، بخش اعظم اصفهان، نقاط بسیاری از یزد، کرمان، هرمزگان، نیمه جنوبی فارس و سیستان و بلوچستان و ضعیت خشکسالی متوسط تا بسیار شدید و در بسیاری از مناطق، خشکسالی استثنایی را تجربه می کنند.

وی تصریح کرد: در یک بازه زمانی ۱۰ ساله نسبت به نرمال بلندمدت بارش لازم دریافت نشده این درحالیست که دما نیز بالاتر از حد نرمال و یا کمتر از حد نرمال بود. طی سال ۹۸ تا ۹۹ بارندگی‌های کشور در حد نرمال و یا حتی فراتر از نرمال بود ولی این بارندگی‌ها مقطعی بودند چراکه در غالب این بازه زمانی ۱۰ ساله، کشور شرایط خشکسالی داشته است.

وظیفه درباره وضعیت خشکسالی طی سه ماه گذشته اظهارکرد: طی سه ماه گذشته در حوزه زاگرس، مناطق شرقی زاگرس، شمال شرق کشور همچنین جنوب، شرق و دامنه‌های البرز خشکسالی متوسط، شدید تا بسیار شدید را تجربه کرده‌اند.

وی درباره «خشکسالی در بازه زمانی شش ماهه» گفت: طی شش ماه گذشته نیز نیمه‌شرقی کشور، جنوب، شمال شرق و مناطق مرکزی تا سواحل گیلان، مناطق شمالی آذربایجان غربی و آذربایجان شرقی خشکسالی شدید تا بسیار شدید تجربه کرده‌اند. 

رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور ادامه داد: اگر در یک دوره ۹ ماهه نیز میزان خشکسالی را بررسی کنیم همین وضعیت را می‌بینیم و به جز استان‌هایی که در دامنه‌های زاگرس واقع شدند همچون غرب اصفهان، چهارمحال و بختیاری، کهگیلویه و بویراحمد، خوزستان، کرمانشاه، لرستان، کردستان و جنوب آذربایجان غربی و بوشهر که بارش را تا حدی نرمال و بیش از نرمال دریافت کردند، بخش‌های جنوبی، نیمه‌شرقی و  تمام استان‌های واقع شده در دامنه‌های شمالی و جنوبی البرز همچون خراسان رضوی، شمال آذربایجان غربی، مرکز تا شمال آذربایجان غربی،  اردبیل و آذربایجان شرقی همه دچارخشکسالی متوسط، شدید تا بسیار شدید بوده‌اند.

وی افزود: بارش در ۲۴ ماه اخیر در مقایسه با بارش‌های ۲۴ ماهه در ۳۰ سال گذشته، نشانگر این است که هیچ یک از استان‌ها و مناطق کشور، بارش‌های لازم را دریافت نکرده‌اند و تنها مناطق محدودی از کشور همچون چهارمحال بختیاری، کهگیلویه و بویر احمد، بوشهر و غرب اصفهان شرایط نسبتا مطلوبی داشته‌اند.

وظیفه ادامه داد: در بررسی یک دوره سه‌ساله و ۳۶ ماهه متوجه خشکسالی گسترده‌ متوجه می‌شویم و همه نقاط کشور خشکسالی را تجربه کردند و در مقایسه این بازه زمانی سه ساله با میانگین ۳۰ ساله متوجه می‌شویم که خشکسالی متوسط و در غالب نقاط خشکسالی شدید تا بسیار شدید بر اکثر مناطق کشور حاکم است.

گرمایش هوا عامل نگرانی جهانی

رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور با بیان اینکه در میزان بارش‌ها، رطوبت و دما مهم‌ترین عوامل تاثیرگذارهستند، گفت: معمولا هرگاه بارندگی‌ها در منطقه‌ای کم می‌شود، دما نیز افزایش می‌یابد و در نتیجه رطوبت خاک کاهش می‌یابد، در صورت طولانی شدن بازه زمانی کم‌بارشی‌ها تاثیرات آن را در آب‌های زیرزمینی و حتی آب‌های سطحی می‌بینیم. در این شرایط بیابان‌زایی رخ می‌دهد و درختان کهنسال خشک می‌شوند. سفره‌های زیرزمینی به‌شدت افت می‌کنند و ریشه درختان دیگر به آب دسترسی پیدا نمی‌کند این درحالیست که ایران به‌طور کلی یک کشور گرم و خشک محسوب می‌شود و تنها مناطق محدودی از آن در شرایط معتدل و نرمال قرار دارد.

وظیفه در پایان تصریح کرد: از نظر کلی هوای کشور گرم‌تر شده است و این گرمایش در تمام دنیا همچنان ادامه دارد و حتی تمام جهان را نیز نگران کرده است.