جایی‌که زندگی کردن برای‌شان رویا می‌شود روی اقبال خودشان حساب باز می‌کنند، اگر برنده شوند ممکن است بتوانند رویای زندگی در کشورشان را با واقعیت زندگی در کشور دیگر عوض کنند، اگر برنده هم نشوند که شرط ریسک کردن باختن است، گاهی هم باختن‌شان آنقدر سنگین است که جبران نمی‌شود، قربانی می‌شوند و پایان حیات‌شان با آخرین سفر گره می‌خورد، شاید همه خانواده ایران‌نژاد را به‌خاطر داشته باشند، مرگ اعضای این خانواده در کانال مانش و انتشار تصاویر آرتین ایران‌نژاد موجی از افسوس به‌جای گذاشت، خانواده‌ای که برای رویای زندگی با همه اعضای خود تصمیم گرفت مهاجرت کند، اما با طعم پناهجویی، تصمیمی که ممکن است خیلی‌ها بگیرند و به سرنوشت این خانواده دچار شوند، همین روز‌های گذشته اخبار متعددی از واژگون شدن قایق پناهجویان منتشر شده است، رسانه‌ها فقط در یک مورد مرگ بیش از ۳۰۰ نفر تبعه پاکستانی در آب‌های یونان را گزارش کردند، اتفاق غم‌انگیزی که بار‌ها و بار‌ها تکرار می‌شود.
این روز‌ها خیلی‌ها مهاجرت می‌کنند، اخبار متعدد آن دیده و شنیده می‌شود، پزشک، پرستار، ورزشکار، دانشگاهی، سرمایه‌دار، نیروی کار ماهر، خیلی‌های‌شان بعد از حساب و کتاب اولیه به‌شکل رسمی و قانونی کشور زندگی خود را عوض می‌کنند، به مدد تحصیل، کار، سرمایه‌گذاری اقامت موقت خود را اقامت دائم می‌کنند و برای همیشه در دیار دیگری می‌مانند.
اما خیلی‌ها هم هستند که کارشان برای مهاجرت ساده نیست، آن‌ها احتمالاً پول کافی یا شرایط مناسب برای پذیرش توسط کشور میزبان را ندارند، برای همین تصمیم می‌گیرند پناهجو شوند، خیلی از مواقع جنگ و ویرانی، تهدید، نا امنی، مسائل سیاسی و اقتصادی آن‌ها را به این تصمیم نزدیک می‌کند، اما هرچه هست آن‌ها می‌خواهند کوله‌بار خود را ببندند.
در آخرین گزارش رصدخانه مهاجرت ایران (سال ۱۴۰۱) نوشته شده: «براسـاس آمار‌های کمیسـاریا در سال ۲۰۲۱ میلادی، چهار میلیـون و ۶۲۳ هزار و ۲۵۳ نفر در وضعیت پناهجویـی در جهـان بـه سـر می‌برنـد کـه در انتظـار دریافت پاسـخ درخواسـت پناهندگی خود از سـوی کشـور میزبـان هسـتند. اتبـاع کشـور‌های ونزوئلا، افغانسـتان و عـراق بالاتریـن سـهم را در ایـن میـان به خـود اختصاص داده‌اند.»
در این گزارش آمده که «مهاجرت‌هـای پناهجویـی اتبـاع ایرانـی در جهـان، بیشـتر بـا هـدف اقتصـادی صورت می‌گیـرد تا اهداف سیاسـی- امنیتی؛ به عبـارت دیگر مهاجـران پناهجویـی ایرانی اغلـب مهاجران اقتصـادی هسـتند کـه بـا امیـد کسـب درآمـد بیشـتر و داشـتن زندگـی بهتـر در آینـده راهـی کشـور‌های دیگـر می‌شـوند.» از این روی در سال ۲۰۲۱، چیزی حدود ۶۸ هزار پناهجوی ایرانی در انتظار پاسخ پناهندگی خود بودند، بنابراین براساس آخرین گزارش این موسسه ایران از این نظر بیستمین کشور جهان است.
همچنین کشور‌های ایالات متحده آمریکا، پرو، ترکیه، آلمان و برزیل، ۵ کشور اول جهان برای مقصد پناهجو‌ها هستند و ایرانی‌ها برای کشور‌های ترکیه، آلمان، بریتانیا، عراق و ایالات متحده بیشترین درخواست پناهجویی را دارند.
با وجود درخواست پناهجویی ممکن است بسیاری از درخواست‌ها رد یا در وضعیت انتظار قرار بگیرد، اما در این میان گروهی از پناهجو‌ها هستند که موفق به پناهندگی در کشور‌های مختلف شده‌اند.
آخرین گزارش مرکز رصدخانه مهاجرت ایران نشان می‌دهد: «بـر اسـاس آمـار کمیسـاریای ملـل متحـد در امـور پناهنـدگان، تعـداد افـراد در وضعیت پناهندگـی در جهان در سـال ۲۰۲۱ میلادی، ۲۱ میلیـون و ۳۲۶ هـزار و ۹۰۹ نفر اسـت. حـدود ۶۵ درصـد از افـراد در وضعیـت پناهندگـی در جهـان را مـردان و حـدود ۳۵ درصـد را زنـان تشـکیل می‌دهنـد. جمعیت پناهندگان سـوری، همچنان بزرگترین جمعیت پناهنـده در جهـان اسـت کـه ۶.۸ میلیـون پناهنـده ایـن کشـور توسـط ۱۲۹ کشـور میزبانـی می‌شـوند.»
براساس این گزارش ایران با حدود ۱۴۳هزار پناهنده در رتبه بیستم وضعیت پناهندگی جهان ایستاده است و به ترتیب کشور‌های آلمان، بریتانیا، استرالیا، سوئد و اتریش بیشترین پناهنده ایرانی را در خود جای داده‌اند.
در سال‌های اخیر خاورمیانه همواره کانون جنگ و تحریم بوده است، همین مسئله سبب شده این منطقه تبدیل به اصلی‌ترین منطقه پناهجوفرست شود. به گزارش مرکز رصدخانه مهاجرت ایران «کشـور‌هایی همچـون سـوریه، افغانسـتان و عـراق بـه عنـوان یکـی از کانونهـای اصلـی پناهجوفرسـتی در جهـان بوده‌انـد. همچنین اتبـاع کشـور‌های ترکیـه، ایـران، پاکسـتان نیـز در سـال‌های گذشـته بـه عنـوان کشـور‌های پناهجوفرسـت ایـن منطقـه مطـرح شـده‌اند.»
خطر مرگ همواره در مسیر پناهجویی وجود دارد، گذر از مسیر‌های سخت سبب می‌شود تعداد زیادی از مهاجران جهان قبل از رسیدن به رویای زندگی جان خود را از دست بدهند، آن‌طورکه رصدخانه مهاجرت ایران گزارش داده «از سـال ۲۰۱۴ تا ژوئن ۲۰۲۲ میلادی، ۴۹ هزار و ۱۸۵ مهاجـر در فرآینـد مهاجـرت جان خـود را از دسـت داده یا مفقـود شـده‌اند کـه بقایای ۱۹ هـزار و ۹۳۱ مهاجـر تاکنون پیـدا نشـده اسـت، بیشـترین تلفـات مهاجـران مربـوط بـه غرق شـدن در دریـا اسـت که طبق بـرآورد سـازمان بین‌المللـی مهاجرت، از سـال ۲۰۱۴ تاکنـون، ۲۷ هـزار و ۹۳۵ مهاجـر بـه علـت غرق شـدن در دریاهـا جـان خـود را از دسـت داده‌انـد.»
یکی از مسیر‌های پر تردد برای عبور غیرقانونی مهاجران کانال مانش در شمال فرانسه و جنوب انگلیس است، در آخرین گزارش رصدخانه مهاجرت آمده که در سال‌های اخیر (۲۰۱۸ - ۲۰۲۳) ایران با ۱۸ هزارو ۳۱۸ مهاجر غیرقانونی اولین کشور در عبور غیرقانونی با قایق در کانال مانش است.
