به گزارش ایران اکونومیست، تعمیق و تشدید مشکلات شبکه بانکی و تداوم ناترازی صورت‌های مالی از یک طرف و فشار بودجه‌ای دولت‌ها بر سیستم بانکی از طرف دیگر سبب شد در دهه 1390 بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی با افزایش شدید مواجه شده و به یکی از مهمترین عوامل رشد پایه پولی تبدیل شود.
بر اساس آمارهای پولی، بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی از 27 هزار میلیارد تومان در پایان سال 1388 طی یک روند مستمر صعودی به 138 هزار میلیارد تومان در 1397 رسیده است، از سال 1397 به بعد نیز بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی خصوصا در سال 1401 با جهش ناگهانی همراه بوده و در نهایت در پایان بهمن 1401 به حدود 344 هزار میلیارد تومان رسید.
سهم بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی از پایه پولی در همین دوره از 27 درصد در سال 1388 به 44 درصد در سال 1401 افزایش پیدا کرده که نشان می دهد بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی به عامل اثرگذارتری در رشد پایه پولی تبدیل شده است.
همزمان با روند فزاینده بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی شاهد روند کاهنده نسبت تسهیلات به سپرده در سیستم بانکی بوده‌ایم، کاهش نسبت تسهیلات به سپرده یکی از مشکلاتی است که از ابتدای دهه 1390 مشاهده شده است، در مقاطعی تشدید ناترازی‌های موجود در صور ت‌های مالی بانک‌ها سبب شد توان تسهیلات دهی بانک‌ها محدود شود و در مقاطعی دیکر ریسک‌های موجود در اقتصاد کلان کشور سبب شد با وجود بهبود نسبی و کاهش ناترازی، بانک‌ها تمایل چندانی برای اعطای تسهیلات نداشته باشند.
در مجموع کاهش نسبت تسهیلات به سپرده از 108 درصد در اسفند 1388 به 85 درصد در اسفند 1401 نشان می‌دهد نقش شبکه بانکی در تأمین مالی اقتصاد در دوره مذکور کمرنگ شده است؛ با توجه به اینکه دوره کاهش نسبت تسهیلات به سپرده به خصوص در یک سال اخیر همزمان با دوره افزایش بیش از 135 درصدی بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی بوده و در عین حال انجام عملیات بازار باز توسط بانک مرکزی نیز افزایش داشته، گمان آن می‌رود که عرضه منابع توسط بانک‌ها به بازار بین‌بانکی کاهش پیدا کرده و این موپوع سبب شده بانک‌های دارای کسری نتوانند نیاز خود را در بازار بین‌بانکی تامین کنند و بنابراین به استقراض از بانک مرکزی روی بیاورند.
کسری منابع بانک‌ها و همزمان عدم میل برخی دیگر از بانک‌ها به عرضه منابع در بازار بین بانکی نشان می‌دهد که برخی از بانک‌های کشور در رده ناسالم قرار دارند و از طرفی احتمالا پایین بودن نرخ بهره بین بانکی موجب شده است بانک‌های سالم‌تر میلی به عرضه منابع نداشته باشند.
از همین رو رئیس کل بانک مرکزی در ماه‌های اخیر علاوه بر تاکید بر اصلاح نظام بانکی و ناترازی بانک‌های ناسالم در ابتدای کار خود اقدام به افزایش نرخ بانکی کرده و امکان اصلاح پیوسته آن وجود خواهد داشت.
پایان پیام/
