مطابق با اسنادی که توسط فایننشال‌تایمز و سه عضو درگیر در این قراردادها کشف شده، نیروگاه رومیلا به هلدینگ شامارا، مستقر در اردن تعلق دارد؛ اما این نیروگاه توسط گروه مپنا مستقر در تهران ساخته شده و بدین ترتیب مستحق دریافت ۷۸ درصد درآمد حاصل از فروش برق آن است...
سرمایه‌گذاری مشترک عراقیِ گروه بریتانیا، انرژی را از نیروگاهی تأمین می‌کند که درآمد آن بیشتر به شرکت مستقر در تهران سرازیر می‌شود.
فاینشنال تایمز در گزارشی تحقیقی نوشت: ماجرا این است که یک شرکت ایرانی، بزرگ‌ترین ذی‌نفع نیروگاهی است که قرار است پروژه گازی تحت حمایت شرکت «شل» در عراق را تأمین کند؛ موضوعی که نشان از حضور فراگیر منافع تجاری تهران در دل همسایه‌ی خود دارد.
شرکت گاز بصره، که ۴۴ درصد آن متعلق به شرکت بزرگ انرژی لندن است، در زمانِ آغاز به کار تأسیسات جدید شرکت گاز در ماه ژوئن، به مصرف‌کننده اصلی نیروگاه مستقل رومیلا در جنوب عراق تبدیل خواهد شد.
مطابق با اسنادی که توسط فایننشال‌تایمز و سه عضو درگیر در این قراردادها کشف شده، نیروگاه رومیلا به هلدینگ شامارا، مستقر در اردن تعلق دارد؛ اما این نیروگاه توسط گروه مپنا مستقر در تهران ساخته شده و بدین ترتیب مستحق دریافت ۷۸ درصد درآمد حاصل از فروش برق آن است.
سرمایه‌گذاری مشترک شل، که بودجه بانک جهانی را نیز دریافت کرده، به سبب نقش آن در استخراج گازی که پیش‌تر در میادین نفتی عراق شعله‌ور می‌شده و فناوری‌اش برای استفاده در تولید برق محلی و پخت‌و‌پز و صادرات استفاده می‌شد، مورد تمجید قرار گرفته است.
شرکت دولتی گاز جنوب عراق، ۵۱ درصد پروژه را در اختیار دارند و شرکت تجاری ژاپنی میتسوبیشی مالک ۵ درصد آن هستند.
شل و گاز بصره هر دو اذعان کرده‌اند که هیچ معامله‌ای با مپنا نداشته‌اند. هیچ نشانه‌ای هم دال بر آنکه پرداخت‌های گاز بصره به نیروگاه رومیلا (که از طریق وزارت برق عراق انجام می‌گیرد) وجود ندارد که تحریم‌های امریکا یا اروپا را در رابطه با ایران نقض کرده باشد.
با این وجود نقش مپنا در این نیروگاه نشان می‌دهد که شرکت‌های نزدیک به حکومت ایران، تا چه اندازه در بافت اقتصاد عراق جا افتاده‌اند.
رناد منصور، مدیر ابتکار عراق در چتم‌هاوس، گفت: «منافع و نفوذ ایران به داخل کشور عراق و وزارت‌خانه‌های آن تسری یافته است. سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت این کشور و شبکه‌هایش تضمین می‌کند که این کشور به عنوان تأثیرگذارترین قدرت خارجی باقی خواهد ماند.»
ایران به ویژه در حوزه انرژی به شدت ریشه دوانده است... جایی که ۲۰ سال پس از تهاجمی که به رهبری ایالات‌متحده اتفاق افتاد، کمبود سرمایه و فساد موجب گردید که عراق شدیداً به واردات گاز و برق ایران وابسته شود (ایران بیش از یک‌سوم این مقدار را تأمین می‌کند).
این موضوع تنها به شل محدود نمی‌شود. چندین شرکت بین‌المللی از جمله بریتیش پترولیوم و اکسون‌موبیل، میادین نفتی‌ای در عراق را اداره می‌کنند که برق خود را از شبکه ملی عراق می‌گیرند.
ساخت نیروگاه رومیلا توسط مپنا شاید بهترین مصداق از نفوذ ایران در این زمینه باشد. ضمن آنکه این موضوع نشان می‌دهد که غرب چگونه در قوانین تحریمی خویش با تهران در یک‌دهه‌ی گذشته دچار تزلزل شده و به تبع آن، عملیات سرمایه‌گذاری خارجی در عراق نیز پیچیدگی بیشتری یافته است.
وقتی مپنا در سال ۲۰۱۵ برای کمک به ساخت نیروگاه رومیلا برگزیده شد، ایران در آستانه امضای توافق هسته‌ای با قدرت‌های غربی بود و روابط رو به بهبود می‌رفت. اما سه سال بعد، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور وقت امریکا از این توافق خارج شده و تحریم‌ها بازگشتند.
قرارداد توسعه نیروگاه ۳۰۰۰ مگاواتی رومیلا، در سال ۲۰۱۴، به پشتیبانی قرارداد خرید برق توسط وزارت برق عراق، به شامارا واگذار شد.
به گفته افرادی که از آغاز با مراحل ابتدایی پروژه آشنایی داشت: «این شرکت ابتدا امیدوار بود که با شریکی اروپایی یا آمریکایی وارد همکاری شود؛ اما با توجه به حمله گاه‌و‌گاه جنگجویان داعش در تابستان آن سال، و درنوردیده‌شدن بخش‌هایی از عراق و سوریه، علاقه سرمایه‌گذاران غربی تا حد زیادی کاهش یافته بود.»
همین شخص گفت: «در عین‌حال دو سال مذاکره میان قدرت‌های غربی و ایران بر سر توافق هسته‌ای، امکان تعامل مجدد با شرکت‌های ایران را فراهم ساخته بود.»
مپنا در نهایت توانسته بود قراردادی به ارزش ۲.۰۵ میلیارد دلار را برای ساخت و تحویل فناوری کلیدی نیروگاه رومیلا به امضا برساند. قراردادی که با حمایتِ ضمانتِ پرداخت دولت عراق در نهم جولای ۲۰۱۵ به امضا رسیده بود.
گروه برق و زیرساخت مپنا، که در سال ۱۹۹۳ تأسیس شده است، یکی از موفق‌ترین شرکت‌های ایران است و سرمایه‌گذاری‌های رومیلا نیز توسط حکومت ایران حمایت می‌شود. این نیروگاه تحت حمایت صندوق ضمانت صادرات ایران است. این حمایت در یک بیمه‌نامه ریسک سیاسیِ ۳۰۰ میلیون‌دلاری قرار داشته و در سایت مپنا به عنوان «بزرگ‌ترین پروژه بین‌المللی انرژی» این شرکت معرفی شده است.
براساس اسنادی که توسط یک گروه روزنامه‌نگاری تحقیقی با فایننشال‌تایمز به اشتراک گذاشته شده است، سرمایه‌گذاری مشترک شل موافقت کرده در سال ۲۰۱۹ از نیروگاه رومیلا برق بگیرد و قراردادی به ارزش ۳۵ میلیون دلار برای ساخت یک خط‌برق ۱۸ کیلومتری به تأسیسات مایعات گاز طبیعی در مجاورت آن، امضا کرده است.
نیروگاه بصره NGL قرار است در ماه ژوئن آغاز به کار کرده و تا ۷۰ مگاوات برق را در رومیلا تولید نماید... که این مقدار با بزرگ‌شدن تأسیسات ان‌جی‌ال می‌تواند به ۲۰۰ مگاوات هم افزایش پیدا کند.
نیروگاه رومیلا از سال ۲۰۲۰ در مجموع ۱۵۰۰ مگاوات برق تولید می‌کند. وزارت برق تنها تأمین‌کننده برق در عراق است؛ بدین‌معنا که به عنوان یک واسطه در نیروگاه رومیلا عمل می‌کند [پرداخت برق تولیدی به شمارا و فروش آن به مشتریانی نظیر بصره گس (گاز بصره؛ Basrah Gas)...].
شامارا ۲۲ درصد از درآمدها را به جیب می‌زند و مابقی (براساس اسناد و مدارک و سه‌عضو درگیر در قراردادگاه) به عنوان بازپرداخت کار در پروژه به مپنا سرازیر می‌شود. شامارا از اظهارنظر در این مورد خودداری کرده است.
شل تأکید کرده که هیچ معامله‌ای با مپنا یا هیچ نهادی ایرانی ندارد. این شرکت افزوده که نمی‌تواند در مورد وزارت برق «زیرساخت‌ها، جریان وجوه، یا ترتیبات تجاری آنها با تأمین‌کنندگان شخص ثالث یا متصدیان قدرت» اظهارنظر کند.
شل همچنان از مشارکت خود در سرمایه‌گذاری مشترک گاز بصره دفاع کرده و گفته است: «به عنوان بخشی از راه‌حل برای افزایش خودکفایی انرژی عراق و کاهش وابستگی به واردات گازی تأسیس شده است.»
نه مپنا، نه شرکت گاز جنوب و نه وزارت برق عراق، هیچ‌یک به درخواست‌های اظهارنظر پاسخی نداده‌اند. میتسوبیشی هم پرسش‌های طرح‌شده را به بصره‌گس ارجاع داده است.
بصره‌گس هم گفته که تنها به وزارت برق پول پرداخت کرده و هیچ معامله‌ای با مپنا و هیچ قراردادی با شمارا (به جز توافق سال ۲۰۱۹ برای ساخت خط برق) نداشته است.
اما نقش مپنا در این پروژه بحث‌برانگیز است. یکی از مشاوران اسبق نخست‌وزیر و یکی دیگر از افراد آشنا به موضوع گفت که عراق از سال ۲۰۲۱ تحت فشار ایالات‌متحده، حساب عراقی را که مپنا از آن وجه دریافت می‌کرده، مسدود کرده است.
و در نتیجه مپنا تکمیل نیروگاهی را که برای تولید ۳۰۰۰ مگاوات طراحی شده بود، به تأخیر انداخته است.
افرادی بر این باورند که ایالات‌متحده نگران نقشی است که حسن دانایی‌فر، سفیر سابق ایران در بغداد و عضو سابق سپاه پاسداران این کشور در لابی‌گری بغداد به نمایندگی از مپنا داشته است. دانایی‌فر برای اظهارنظر در دسترس نبود.
وزارت خارجه آمریکا در پاسخ به سؤالاتی در مورد مپنا گفت: «آمریکا و عراق برای مدرن‌سازی سیستم مالی عراق، مبارزه با فساد و جلوگیری از دست‌کاری در سیستم مالی با یکدیگر همکاری می‌کنند.»
در این بیانیه افزوده شده است که ایالات‌متحده با حمایت ازین کشور، برای پیشبرد پروژه‌های جذب گازی، کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و تولید برق، ایجاد اتصالات منطقه‌ای و نیز نوسازی زیرساخت‌های برقی، تمرکز خود را بر «تقویت امنیت انرژی عراق» متمرکز کرده است.
حواله‌هایی که به حساب مپنا واریز می‌شوند تنها پرداخت‌های مربوط به انرژی میان عراق و ایران نیستند که با مشکل مواجه شده‌اند. معافیت‌های تحریمی آمریکا به عراق اجازه می‌دهد که گاز و برق را مستقیماً از ایران وارد کند. اما تهران تنها می‌تواند از پرداخت‌های بغداد برای تأمین مالی جهت خرید غذا و دارو و سایر نقل‌و‌انتقالات مجاز بین‌الملل استفاده نماید.
این ترتیب مخفیانه اغلب به عراق کمک می‌کند که تقاضای برق داخلی را برآورده سازد؛ اما در عین‌حال باعث می‌شود که پرداخت‌های عراق به ایران اغلب با تأخیراتی مواجه شده و تهران را وادار کنند که گه‌گاه عرضه را متوقف نماید.
یسار المالکی، تحلیل‌گر حوزه خلیج در بررسی اقتصادی خاورمیانه گفت: «تحریم‌ها موقعیت دشواری را برای عراق ایجاد کرده است. واشنگتن می‌داند که [واردات گاز و برق ایران] برای ثبات سیاسی و اقتصادی کشور بسیار مهم است و به همین سبب معافیت‌های مالیاتی کماکان وجود دارند. اما در عین‌حال محدودیت‌هایی که در انتقال این پرداخت‌ها به ایران وجود دارد، به معنای انباشت سرمایه در عراق است.»
منبع: روزنامه اینترنتی فراز
