به گزارش ایران اکونومیست، دکتر محمد حسن‌زاده، دبیر علمی هفتمین کنگره متخصصان علوم اطلاعات با موضوع «کارآفرینی، اشتغال و کسب و کارهای حرفه‌ای دانش بنیان» با بیان اینکه این کنگره با موضوع محوری «کارآفرینی دانش‌بنیان» یک نقطه عطف است، اظهار امیدواری کرد که این موضوع نویدبخش تغییری اساسی در جهت‌گیری‌ها در عرصه برنامه‌ریزی، آموزش و پژوهش در رشته‌های مختلف به‌ویژه علوم اطلاعات باشد.
وی با اشاره به تغییرات و سیر تکاملی نظام دانشگاهی برای همگام شدن با نیازهای بنیادین و روزمره جوامع، گفت: دانشگاه‌های نسل اول آموزش‌محور به دانشگاه‌های نسل دوم پژوهش‌گرا تغییر رویکرد داده و با گذشت زمان با مفهوم کارآفرینی آشنا شدند. این دانشگاه‌ها به دانشگاه‌های نسل سوم معروف هستند.
حسن‌زاده دانشگاه کارآفرین را میانجی و نقطه اتصال دو نسل پیشین و دو نسل بعدی دانشگاه‌ها یعنی دانشگاه‌های اجتماعی و دانشگاه‌های فراجهانی (متاورسیتی) دانست و ادامه داد: دانشگاه‌های کارآفرین بیشتر از آن‌که به محفوظات و برنامه‌های گذشته‌نگر توجه کنند، به نوآوری و پرورش نیروی انسانی خلاّق گرایش دارند.
وی خاطر نشان کرد: نسل جدید قرار است در عصر جدید و آینده‌ای متحول ایفای نقش کنند و با چالش‌های نوین عصر هوش مصنوعی، جهان به هم پیوسته و تغییرات شتابان ارتباط برقرار کنند. همین موضوع مسئولیت دانشگاه‌ها را سنگین‌تر از قبل کرده و برنامه‌ریزی و اجرا برای همگامی با تحولاتِ نوین را بسیار دشوار کرده است.
رییس پژوهشگاه ایرانداک ضمن بیان اینکه آموختن آموخته‌ها که سالیان متمادی در دانشگاه‌ها رایج بوده است، تنها بخشی از برنامه‌های دانشگاه‌های نسل نوین خواهد بود، گفت: آموختنِ آموختن، ساختن و تعالی مهمترین سرخط برنامه‌های دانشگاه کارآفرین است.
وی ادامه داد: در دانشگاه کارآفرین همگامی با تحولات وظیفه‌ای سنگین اما ضروری است که مدیران، مدرسان و فراگیران موظف به انجام آن هستند. دانشگاه کارآفرین، نقطه اتصال نیازمندی‌های صنعت ۵.۰ و جامعه ۵.۰ به فضاهای دانش‌اندوزی و دانش‌ورزی است. (صنعت ۵.۰ اشاره به انقلاب صنعتی پنجم دارد)
دبیر علمی هفتمین کنگره متخصصان علوم اطلاعات، اظهار کرد: مفاهیمی مانند کارگزاران دانش، پارک‌های علم و فناوری، مراکز رشد، کارآفرینی و نوآوری، هسته‌های فناوری، ناحیه‌های نوآوری و نظایر آن کلیدواژه‌هایی برای تولید ادبیاتی متفاوت هستند که پیش از نسل سوم در دانشگاه‌ها مسبوق به سابقه نبوده است. اینکه برنامه‌های آموزشی دانشگاه‌ها در جهان و همچنین در ایران تا چه اندازه با این ادبیات همخوان و همگام شده‌اند، پرسشی است که پاسخ دقیق به آن نیازمند بررسی دقیق میدانی است. اما پاسخ اجمالی احتمالا حکایت از ناهمگامی و نیاز به تلاش فوری دارد تا از همگامی دانشگاه نسل پنجم با جامعه و صنعت ۵.۰ اطمینان حاصل شود.
حسن‌زاده با اشاره به تغییرات نسلی دانشگاه‌ها، گفت: همزمان با تغییرات نسلی در دانشگاه‌ها، صنعت و جامعه دو تغییر اساسی رخ داده است. نخست، فرصت‌های شغلی فراتر از مشاغل سنتی (استخدام-محور) به سرعت افزایش یافته است. دوم، پروفایل شایستگی مورد نیاز برای ایجاد مشاغل یا اختیار کردن آن‌ها به شدت تغییر کرده است.
وی تاکید کرد: در این شرایط دیگر، مدارک دانشگاهی تنها تضمین‌کننده اشتغال نیست. از درهمکرد تغییرات اساسی در «بازار کار» و «شایستگی‌های نیروی انسانی»، مفهوم کارآفرینی دانش‌بنیان شکل گرفته است.
حسن‌زاده، کارآفرینی دانش‌بنیان را نقطه اتصال فرصت‌های گوناگون برای تبدیل دارایی‌های دانشی به ثروت دانست و ادامه داد: چنانچه تاکنون آموخته‌ها و گواهی‌های دانشگاهی تضمین‌کننده اشتغال و درآمد بوده است؛ از این پس، شایستگی نوآوری و کاربست عملی دانش تعیین‌کننده موفقیت دانش‌آموختگان و نیروی انسانی در حضور موفق در بازار کار و جامعه در نظر گرفته می‌شود.
رییس پژوهشگاه ایرانداک تاکید کرد: آماده کردن دانشجویان، دانش‌آموختگان و نسل جوان و توانمندسازی مناسب آنان در نهایت به ارتقای جایگاه کشور در اقتصاد دانش‌بنیان خواهند انجامید. این امر نیازمند توجه جدی و تحولی به ساختار نهادی، محتوای پیشران‌ها و جهت‌گیری‌های ارزیابی و مشوق‌ها است.
وی به شاخص‌های مرتبط با نوآوری اشاره کرد و ادامه داد: تحلیل جایگاه کشور در رتبه‌بندی‌های جهانی مانند «شاخص جهانی نوآوری»، «رقابت‌پذیری جهانی استعداد»، «آمادگی دیجیتال» و نظایر آن نشان‌دهنده وضعیت مناسب کشورمان در شاخص‌های مربوط به دانش و دارایی‌های دانشی است، اما در بخش مربوط به نهادسازی، تقنین و تجاری‌سازی به‌ویژه در شاخص‌هایی مانند سهولت و پیشرفتگی کسب و کار با چالش‌های جدی روبه رو هستیم.
حسن‌زاده با بیان اینکه تحلیل دقیق این وضعیت به صورت مستمر توسط پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایرانداک) انجام و به مراجع مربوطه عرضه می‌شود، گفت: یافته مختصر و مفید این تحلیل‌ها این است که برای ارتقای کارآفرینی دانش‌بنیان لازم است تغییراتی عاجل در بخش آموزش و توانمندسازی نیروی انسانی، تسهیل قوانین و مقررات کسب‌وکار، محافظت از دارایی‌های دانشی، تسهیل جریان دانش و نوآوری، حمایت از سازوکارهای جمع‌سپاری، تقویت خوشه‌های نوآوری معطوف به کسب و کار، بازتعریف رسالت آموزش عالی و نظایر آن انجام شود.
وی ادامه داد: اکنون که برنامه هفتم توسعه فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی کشور در حال نهایی‌سازی است، توجه به این سرفصل‌ها می‌تواند زمینه را برای متناسب‌سازی جایگاه کشور و شکوفایی اقتصادی و فناوری فراهم آورد. برای ترویج کارآفرینی دانش‌بنیان لازم است که پیگیری این مفهوم از دانشگاه به مدارس تعمیم داده شود.
دبیر علمی کنگره با بیان اینکه دوره دانشگاه به دلیل مشغله‌های مختلف دانشجویان و دانش‌آموختگان برای فهم، پیاده‌سازی و اقدام در زمینه کارآفرینی بسیار دیر است، گفت: تغییر در ارزیابی‌های ورود به دانشگاه از کنکور و پرسش‌های تستی به استعدادیابی‌های کیفی کارآفرینانه می‌تواند خانواده‌ها را برای سرمایه‌گذاری در کارآفرینی دانش‌بنیان تشویق کند؛ همان کاری که امروز برای موفقیت در کنکور انجام می‌شود.
رییس پژوهشگاه ایرانداک با بیان اینکه ورودی‌های کارساز برای دانشگاه کارآفرین نمی‌تواند از کلاس‌های کنکور بیرون بیاید، تاکید کرد: برای برترین‌های کنکور امکان انتخاب اختیاری دانشگاه محل تحصیل وجود دارد، اما سازوکاری برای امتیازدهی به استعدادهای کارآفرینی تعریف نشده است. لذا لازم است با همکاری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری؛ وزارت آموزش و پرورش؛ معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری و سایر نهادهای مرتبط همکاری‌های ملی برای پیوند آموزش‌های عمومی با آموزش‌های دانشگاهی و حرفه‌ای در قالب «امتیاز ملی استعدادهای کارآفرینی» شکل بگیرد.
وی خاطر نشان کرد: چنین امتیازی موجب می‌شود، سرمایه‌گذاری در زمینه کارآفرینی عمومی‌سازی شده و به خانواده‌ها تعمیم یابد و خودِ این اقدام، بخشی از اقدامات مربوط به جمع‌سپاری برای کارآفرینی دانش بنیان است.
حسن‌زاده به موضوعات نوین پیش روی سیاستگذاران اشاره کرد و گفت: امروزه مسائلی کلان مانند اشتغال مولد دانش‌آموختگان دانشگاهی و بسترسازی برای نسل نوین نوآور، جانمایی فرهنگ کارآفرینی فناورانه در عصر شبکه‌های اجتماعی، سازوکارهای ارزیابی و ارزشیابی علم و فناوری در عصر نوین، تامین پیشرفته مالی پژوهش، فناوری و نوآوری در عرصه کارآفرینی دانش‌بنیان، ارزش‌آفرینی از دارایی‌های علمی و فرهنگی، هم‌آفرینیِ خلاق بر بستر فناوری‌های نوظهور و غیره پیش روی سیاستگذاران و برنامه‌ریزان علم، فناوری و نوآوری قرار دارد.
وی افزود: اینکه چگونه با این مسائل روبرو شویم، چگونه از سرمایه‌های انسانی، ساختاری، ارتباطی و فرهنگی برای ترویج و تقویت کارآفرینی دانش بنیان استفاده کنیم؛ چه شکلی از تقسیم کار و همکاری فرابخشی برای تسریع و تسهیل روند رشد و پیشرفت کشور مناسب است؛ چگونه پتانسیل‌های نهفته و آشکار دانشکارانی مانند متخصصان علم اطلاعات و دانش‌شناسی، مراکز اطلاعات و کتابخانه‌ها می‌تواند فعالسازی شود؟ این مسائل به‌عنوان پرسش‌های اساسی پیش روی اتاق فکر کنگره هفتم متخصصان علوم اطلاعات قرار گرفته است.
دبیره علمی هفتمین کنگره متخصصان علوم اطلاعات خاطر نشان مرد: هرچند این کنگره به مدت دو روز در روزهای ۳۰ و ۳۱ اردیبهشت برگزار می‌شود؛ اما در طول یک سال گذشته ده‌ها پیش‌نشست با هماهنگی دبیران و با حضور اندیشمندان و مخاطبان به صورت برخط برگزار شده است.
وی افزود: در روزهای کنگره نیز علاوه بر افتتاحیه با حضور مقامات و صاحبنظران، ۱۷ پنل تخصصی با حضور اندیشمندان، دست اندرکاران و صاحبان تجربیات عملی در حوزه کارآفرینی دانش‌بنیان برنامه‌ریزی شده است. علاوه بر آن برگزاری سخنرانی‌های انگیزشی و نشست‌های تحلیل و بررسی مسائل نیز زمینه را برای آغازی بی‌پایان برای ایفای نقش مؤثر در کارآفرینی دانش‌بنیان فراهم آورده است.
