به گزارش ایران اکونومیست، نمایش میدانی ساختاری متفاوت نسبت به فیلم، سریال و تئاتر صحنه ای دارد و مخاطب با تماشای آن تجربه‌ای خاص از سر می گذراند. در این گونه نمایشی، جلوه‌های ویژه نقشی بسزا دارد و سهم آن در ایجاد فضای باورپذیر در کنار نور، موسیقی، دکور و ... بالا است. به مناسبت اجرای فصل دوم نمایش میدانی «جهان بانو» با یاسر یارمحمدی، طراح جلوه‌های ویژه میدانی این اثر گفت و گو کردیم.
*آقای یارمحمدی ابتدا کمی از سابقه کاری‌تان بگویید
فعالیت حرفه‌ای من از سال ۱۳۸۲ و در فیلم سینمایی «دوئل» آغاز شد. در آن زمان دستیار محسن روزبهانی بودم. ایشان برای همین فیلم برنده دریافت سیمرغ بلورین بهترین جلوه‌های ویژه از بیست و دومین جشنواره فیلم فجر شد. بعد از آن بود که کارهای دیگرم را به صورت حرفه‌ای ادامه دادم و به جز کارهایی که در ایران داشتم ،چند پروژه خارجی نیز در سوریه و لبنان انجام دادم. تجربه کار در نمایش‌های میدانی نیز به نخستین کار بهزاد بهزادپور با نام نمایش «شب آفتابی» در سال ۱۳۸۳ برمی‌گردد که در این پروژه کنار آقای روزبهانی به عنوان دستیار حضور داشتم. در کارهای دیگر آقای بهزادپور نیز به عنوان دستیار در کنار آقای روزبهانی بودم تا اینکه بالاخره توانستم بعد از سال‌ها کسب تجربه به عنوان طراح جلوه‌های ویژه به صورت مستقل پروژه‌هایی را انجام دهم و در این شب‌ها نیز در نمایش میدانی «جهان بانو» به عنوان طراح جلوه‌های ویژه میدانی مشغول به کاریم.
*با توجه به تجربیاتی که در مدیوم های مختلف داشته‌اید، آیا تفاوتی بین کارهای تصویری و نمایش میدانی وجود دارد؟
تفاوت بسیار زیاد است. در کارهای تصویری این فرصت وجود دارد که در صورت اشتباه، یک پلان ۱۰ بار تکرار شود؛ اما در نمایش میدانی و اجرای زنده امکان تکرار و هرگونه اشتباهی وجود ندارد و اولین اشتباه آخرین اشتباه است. برای همین مدیریت و انجام کار در نمایش‌های میدانی بسیار سخت‌تر است. همچنین در آثار سینمایی و تلویزیونی می‌توان در تدوین، تغییرات مورد نیاز را انجام داد که این کار در اجرای زنده ممکن نیست. ضمن اینکه در کارهای تصویری می‌توان طراحی جلوه‌های ویژه میدانی را به صورتی انجام داد که آدم‌ها را بر اساس نیاز و موقعیت نسبت به انفجاری که در نظر دارید قرار دهید؛ اما در نمایش میدانی امکان و موقعیت این چنینی وجود ندارد. در نمایش میدانی یک موقعیت جغرافیایی را در اختیار شما قرار می‌دهند و می‌گویند در چنین فضایی می‌توانید انفجار انجام دهید. طراح جلوه‌های ویژه میدانی در نمایش میدانی باید با توجه به بازیگر و تماشاچی کار را مدیریت کند. به این صورت که انفجارها باید نسبت به آدم‌ها جا به جا شود و نمی‌شود آدم‌ها را نسبت به انفجار جا به جا کرد. این تفاوت در کار تصویر و کار میدانی بسیار زیاد و مهم است. این موضوع برای کارهای دیگری مانند دود و آتش نیز صدق می‌کند و لازم است در اجرای زنده، دقت بسیار بالا باشد. چون به عنوان مثال اگر زمان اجرا، دود به موقع وارد صحنه نشود، رنگ درنمی‌آید. از طرف دیگر طراحی جلوه‌های ویژه در نمایش‌های میدانی بسیار وابسته به وضعیت و عوامل جوی و موقعیت جغرافیایی است. به طوری که زمان کار، ما بسیار تابع موقعیت باد و باران هستیم. زمانی که در اجرا، باد شدید باشد بسیاری از محاسبات به هم می‌خورد. از این رو هر شب در هر نمایش باید هر دقیقه آن مراقب وضعیت جوی بود؛ چون ممکن است در لحظه تغییر کند. شب‌هایی که باد می‌وزد انفجارها خطرناک‌تر می‌شود. چون ممکن است حجم آتش و هرم آن به سمت تماشاگران یا بازیگران برود. برای همین هم چیدمان مکان‌های انفجار در روزهای باد و بارانی متفاوت است. برای نمایش میدانی «جهان بانو» عوامل پشت صحنه طراحی جلوه‌های ویژه میدانی ۱۲ نفر هستند. من هر شب در اتاق فرمان به بچه‌ها می‌گویم چه کار کنند و با توجه به وضعیت جوی و آب و هوایی آن شب، چطور موقعیت‌ها را تغییر دهند و دود و آتش و انفجار را به چه صورت مدیریت کنند تا به بهترین شکل ممکن نمایش به اجرا درآید.
*انفجارهایی که در نمایش میدانی «جهان بانو» انجام می‌شود زیاد است و در فاصله کمی از تماشاگران و بازیگران رخ می‌دهد. صدای آن هم زیاد است به طوری در خانه‌های اطراف بوستان ولایت نیز شنیده می‌شود. آیا این انفجارها خطرناک نیستند؟ آیا سلامت بازیگران، عوامل نمایش و تماشاگران تضمین شده است؟
جای نگرانی وجود ندارد و نکات ایمنی به صورت صد در صد رعایت می‌شود و انفجارها با کم‌ترین خطر به اجرا درمی‌آید. حتی می‌توانیم انفجارها را به تماشاچی نزدیک‌تر کنیم؛ اما محدودیت‌هایی نیز وجود دارد و انفجارها را نمی‌شود خیلی به تماشاچی نزدیک کرد. برای حفظ ایمنی بیشتر نیز هر شب قبل از آنکه کار شروع و تماشاچی وارد شود؛ چندین بار انفجارها و محل آنها تست شده است. حتی بچه‌های خودمان نزدیک انفجارها قرار انفجارها می‌گیرند و شرایط را بررسی می‌کنند تا نزدیک‌ترین نقطه‌های انفجار توسط خودمان تست شود و ببینم آیا صدمه می‌زند یا خیر و بعد موقعیت مکانی انفجارها را برای آن اجرا تثبیت می‌کنیم. از این رو اصلا جای نگرانی در این زمینه وجود ندارد.
*جلوه‌های ویژه میدانی که در آثار نمایش میدانی به کار برده می‌شود کاری می‌کند تا این آثار در کنار نور، موسیقی، بازیگرها، روایت‌ها و... جذابیت کار را دو چندان کند و خلا نبود آن در کیفیت آثار نمایش میدانی کاملا محسوس است. برای آنکه جلوه‌های ویژه میدانی بتواند بیشتر در خدمت قصه و روایت قرار گیرد چقدر فکر می‌شود و چقدر تلاش می‌شود تا در هر اجرا طراحی‌هایی بهتری صورت گیرد؟
برای جذاب‌تر شدن کار، ابتدا یکسری هماهنگی‌ها با کارگردان انجام می‌شود و کارگردان هم در تلاش است تا دست طراح جلوه‌های ویژه میدانی را باز بگذارد. مثلا در برخی مواقع اگر موقعیت‌های دود نسبت به دیالوگ‌هایی که گفته می‌شود کم و زیاد شوند؛ بر روی صحنه بسیار اثر می‌گذارد. به عنوان مثال در سکانسی از نمایش «جهان بانو» حضرت هاجر به دنبال آب می‌گردد. نسبت به موقعیت دویدن ایشان سمت چپ که نور می‌دهند دود را زیاد می‌کنیم و سمت راست که نور می‌دهند دود آنجا را زیاد می‌کنیم. این کار باعث می‌شود موقعیت بسیار زیباتر شود. کارگردان دست ما را باز گذاشته تا بعضی وقت‌ها نسبت به موقعیت صحنه و دیالوگی که گفته می‌شود دود بدهیم یا حتی انفجار بگذاریم. چون جبهه در «جهان بانو» سهم دارد انفجارها را با توجه به دیالوگ‌ها جانمایی و طراحی می‌کنیم که تاثیر آن را بر روی تماشاچی‌ها بیشتر می‌کند.
* به واکنش‌ها و بازخوردهای تماشاچی بعد از هر اجرا توجه داشته‌اید؟ واکنش‌ها چگونه است و اصلا مخاطب امروز و نسل امروز از تماشای چنین صحنه‌هایی به وجد می‌آید و به آن علاقه نشان می‌دهد؟
اتفاقا یکی از بخش‌هایی که جوان‌ها دوست دارند دقیقا بخش جلوه‌های ویژه است. خیلی وقت‌ها نمی‌دانند من مسئول جلوه‌های ویژه هستم؛ اما چون در اتاق فرمانم به من می‌گویند نمی‌شود انفجارها را بیشتر کنید؟ جوان‌ها به دلیل هیجانی که در انفجارها وجود دارد آن را دوست دارند. بسیاری از تماشاگران اصلا برای جلوه‌های ویژه میدانی به تماشای نمایش می‌آیند. چون مردم تجربه اینکه بغل گوش‌شان انفجاری رخ بدهد یا شلیکی صورت گیرد را نداشته‌اند. وقتی انفجار کنارشان رخ می‌دهد بدون آنکه صدمه‌ای به آنها وارد شود برای‌شان جذاب است. چون تا قبل از آن تنها در قاب سینما و تلویزیون این انفجارها را دیده‌اند. برای همین وقتی چنین صحنه‌هایی را نزدیک می‌بینند برای‌شان تازگی دارد و به وجد می‌آیند.
*از آنجایی که چند سال می‌شود نمایش‌های میدانی در تهران و شهرهای دیگر باب شده و در یکی دو سال اخیر هم میزان آن افزایش داشته؛ بالا رفتن توقع تماشاچی از سطح کیفی نمایش‌های میدانی، امری طبیعی است که بخش جلوه‌های ویژه میدانی را نیز شامل می‌شود. شما به عنوان کسی که سال‌هاست در این عرصه فعالیت می‌کنید برای آینده بخش جلوه‌های ویژه میدانی در آثار نمایش میدانی چه تصمیم‌ها و برنامه‌هایی دارید؟ آیا ایده‌آلی در نظرتان وجود دارد که هنوز به آن نرسیده باشید؟ چه کارهای دیگری می‌شود در زمان نمایش میدانی انجام داد که تماشاچی از دیدن آن شگفت‌زده شود؟
جلوه‌های ویژه میدانی مانند ریاضی انتها ندارد. اگر بخواهیم ایده پردازی کنیم تا هیجان و جذابیت کار بالاتر برود می‌شود کارهای زیادی انجام داد. اما یکسری محدودیت‌ها وجود دارد. چون این نمایش‌ها در شهر انجام می‌شود باید ملاحظاتی را در نظر گرفت. هم شکل انفجارها و هم صدای آنها باید کنترل شده باشد. معمولا نمایش‌های میدانی در وسط شهر انجام می‌شود و اطراف خانه و محل‌های مسکونی است. برای همین امکان فعالیت زیاد نداریم. در صورتی که شرایط برای اجرا فراهم باشد ایده‌ها می‌تواند بیشتر و کارها خلاقانه‌تر شود.
*آیا برای بهتر شدن کیفیت جلوه‌های ویژه میدانی به امکانات خاصی نیاز است که در اختیار فعالان این حوزه وجود نداشته باشد؟
خوشبختانه از این نظر مشکلی وجود ندارد و تمام امکانات برای اجرای جلوه‌های ویژه میدانی در نمایش‌های میدانی وجود دارد. البته در بخش سینمایی و تصویر فرق می‌کند. در این شرایط تنها موقعیت جغرافیایی است که محدودیت‌های ما را تعیین می‌کند.
فصل دوم نمایش بزرگ میدانی «جهان بانو» به تهیه‌کنندگی علی اسماعیلی و کارگردانی حسن بزرا از روز یکشنبه ۱۷ اردیبهشت ماه در بوستان ولایت اجرای خود را آغاز کرده است و تا ۱۳ خرداد نیز ادامه خواهد داشت.
«جهان بانو» محصول سازمان هنری رسانه ای اوج است که با مشارکت اداره کل فرهنگی شهرداری تهران و به همت موسسه سیمای ققنوس روی صحنه می‌رود.
علاقه‌مندان می‌توانند برای تهیه و رزرو بلیت این نمایش به سامانه namaticket.ir مراجعه کنند.
سایر عوامل این نمایش عبارتند از تهیه کننده: علی اسماعیلی، کارگردان: حسن بزرا، جانشین تهیه: امیرحسین طهرانی، مجری طرح: نادر قنبری ،طراح نور: عباس رحمانی‌پور، طراح صحنه و دکور: مرتضی پورحیدر، مدیر تولید: داود طامهری، طراح صدا: عرفان حسن زاده، طراح جلوه‌های ویژه میدانی: یاسر یارمحمد، مجری صدا: علی بیرنگ، مدیر تدارکات: تورج سلیمانی، طراح گریم: هاشم جوری.
