فرهنگ‌سازی؛ موضوع مغفول مانده در بازار سرمایه

«میثم فدایی» در گفت‌وگو با ایران اکونومیست، در مورد درباره روند فعلی معاملات بورس، اظهار داشت: برای ارزیابی وضعیت فعلی بازار سهام باید به این سوال پاسخ داد که آیا امکان تکرار دوباره سال ۹۹ وجود دارد یا خیر که پاسخ به این سوال را باید از سه جنبه مورد بررسی قرارداد.

وی افزود: در ابتدا اینکه در معاملات سال ۹۹، از یک زمانی به بعد حبابی در بازار ایجاد شد و به تبع آن شاهد شکل‌گیری ریزش سنگین بازار برای خروج حباب از شاخص بورس بودیم.

این فعال بازار سرمایه با تاکید بر اینکه اکنون سه مساله در بازار وجود دارد که زمینه ایجاد حباب در بازار را بسیار کم کرده است، گفت: نخست اینکه در سال ۹۹ ابزار و زیرساخت سرمایه‌گذاری مستقیم در بازار فراهم نشده بود، در برهه زمانی بسیار کوتاهی بازار رشد زیادی را تجربه کرد و در این میان سیستم معاملات آنلاین صندوق‌های سرمایه‌گذاری و سبدگردان‌ها هم شکل نگرفته بود.

مدیر سابق فرابورس ایران خاطرنشان کرد: در ۲ سال گذشته و تحت تاثیر ریزش شدیدی که بازار از مدت‌ها قبل تجربه کرد، همه نهادهای مالی حاضر در بازار سرمایه خود را مجهز به ابزارهای کامل سرمایه‌گذاری مستقیم و غیرمستقیم در بازار کردند.

وی با اعلام اینکه در سه ماه اخیر صندوق‌هایی که عملکرد خوبی داشتند و از ظرفیت لازم برخوردار بودند با رشد همراه شدند، گفت: تجربه افزایش ارزش صندوق سهامی در ۲ ماه اخیر را در هیچ دوره‌ای نداشتیم، سازمان بورس هم کمک زیادی را به صندوق‌هایی داشت که عملکرد خوبی را از خود نشان دادند.

به گفته فدایی، واقعیت این است که بازار ثانویه کمک‌کننده به بازار اولیه است، اما این بازار نباید محدود به بازار نقدی باشد.

افزایش عمق ابزار مشتقات و آپشن‌ها در بازار

مدیر سابق فرابورس ایران با بیان اینکه در سال ۹۹، بازاری به غیر از بازار نقدی در بورس فعال نبود اما اکنون در این بازار، ابزار مشتقات و آپشن‌ها عمق خوبی پیدا کردند، اظهار داشت: بازار سرمایه اکنون به صورت ۲ طرفه فعال است، در ۲ هفته گذشته حجم معاملات بازار آپشن‌ها بیش از ۱۵۰ میلیارد تومان بود که این رقم را در سال ۹۹ شاهد بودیم اما اعلام شده بود که بازار آپشن وجود ندارد.

وی با بیان اینکه همچنین در سال ۹۹ در یک نشستی بحثی از سوی «علی صالح‌آبادی» و ـسید احسان خاندوزی مطرح شد مبنی بر اینکه به چه دلیل افزایش سرمایه به روش سلب انجام نمی‌شود، گفت: در ادامه چنین صحبتی اکنون دیگر در بازار سرمایه روش افزایش سرمایه به روش سلب و حق تقدم و عرضه اولیه به روش صرف سهام یک روش تجربه شده است که اثرات مثبتی را با خود به همراه داشته است.

فدایی با بیان اینکه در سال گذشته در عرضه اولیه فرود، تپسی و گلدیران این روش را تجربه کردیم که از این طریق منابع وارد تولید شد، افزود: در سال ۹۹ با چنین روشی برای عرضه اولیه همراه نبودیم و مسوولان هم شناختی نسبت به آن نداشتند، اکنون وضعیت به گونه‌ای است که شرکت‌ها و نیز سهامداران معتقدند عرضه اولیه در بازار باید به روش صرف سهام انجام شود.

مدیر سابق فرابورس ایران اظهار داشت: این عوامل باعث شده تا دیگر در بازار روند سال ۹۹ تکرار نشود و زیرساخت‌های بازار سرمایه ظرفیت جذب منابع بالاتری را نسبت به سال ۹۹ داشته باشند.

عدم ترویج سرمایه‌گذاری در بورس؛ سیاست درست اعمال شده از سوی دولت

وی به حمایت از اقدامات انجام شده از سوی دولت پرداخت و گفت: یکی از اتفاقات خوبی که در این دولت رخ داد بحث عدم ترویج سرمایه‌گذاری در بورس بود که می‌توان از آن به عنوان اقدامی مثبت یاد کرد، سال ۹۹ را نباید برای خود اتفاقی ترسناک برداشت کنیم و از ترس مرگ خودکشی کنیم.

فدایی ادامه داد: اکثر فعالان بازار از اواخر خرداد ماه ۹۹ هشدار به ریزش بازار داده بودند اما رشدی که در سال جاری انجام شد؛ هیچ‌گونه نگرانی را در بین فعالان بازار ایجاد نکرده است.

مدیر سابق فرابورس ایران با بیان اینکه اقدامات خوبی در دولت سیزدهم انجام شد و بخشی از آن مربوط به تلاش متولیان امر بود، افزود: در این زمینه قوانین خوبی مانند روش افزایش سرمایه اعمال و قفل آن شکسته شد که در این زمینه دیگر شرکت‌ها نمی‌توانند بهانه‌ای برای استفاده از آن داشته باشند.

وی تاکید کرد: صندوق املاک و مستغلات؛ دیگر اقدام دولت جدید بود که تا حدودی تورم بخش مسکن را کاهش داد و همچنین راه‌اندازی شرکت پروژه هم‌اکنون در دولت در حال انجام است.

فدایی با بیان اینکه در ادامه مسیر بازار باید ۲ موضوع مورد توجه قرار بگیرد، سهامداران نباید از ترس تکرار بازار سال ۹۹ واکنش شدیدی را از خود نشان دهند، گفت: سال ۹۹ با آن شدت دیگر نمی‌تواند تکرار شود، علت آن آگاهی مردم، توسعه ابزار صندوق سرمایه‌گذاری و عرضه اولیه است که در سال ۹۹ شاهد وجود این ابزارها در بازار نبودیم.

مدیر سابق فرابورس ایران با بیان اینکه باید اجازه دهیم کشف قیمت در فرآیند عرضه اولیه از طریق بازار تعیین شود، افزود: به هیچ عنوان نباید در فرآیند عرضه اولیه نهادهای رگولاتور ورود کنند، باید در بازار سرمایه یاد بگیریم که به جای همه فکر نکنیم بلکه اجازه داده شود تا کشف قیمت از طریق مکانیسم بازار صورت بگیرد، زیرا در این صورت می‌توان شاهد روند بهتری در بازار باشیم.

وی با تاکید بر اینکه سیاست‌گذار باید ذهن خود را از این مساله پاک کند که سهامدار ضرر نمی‌کند، اعلام کرد: چنین موضوعی در بازار سرمایه وجود ندارد و نمی‌توان با قاطعیت به مردم اعلام کرد که در بازار سرمایه ضرر نمی‌کنند بلکه بهتر است در این راستا زمینه افزایش شفافیت و اعتماد را فراهم کنیم.

اقدام موثری برای فرهنگ سرمایه‌گذاری صورت نگرفته است

در ادامه فدایی ضمن انتقاد به روش فرهنگ‌سازی در بازار سرمایه ایران اعلام کرد: در سال ۹۹ یک سرمایه‌گذار حدود یک میلیارد تومان سرمایه وارد بازار کرد اما به دلیل رفتارهای هیجانی خود حدود ۲۰۰ میلیون تومان کارمزد معاملات پرداخت کرد، زیرا به محض ایجاد صعود و نزول در بازار اقدام به خرید و فروش سهام در بازار می‌کرد.

مدیرعامل سابق فرابورس ایران با اعتقاد بر اینکه تاکنون اقدام موثری برای فرهنگ سرمایه‌گذاری صورت نگرفته است، گفت: زمانی که بازار در حال صعود بود افراد هر سهمی را برای خرید انتخاب می‌کردند که این امر باعث شد تا بخش زیادی از پرتفوی سهامداران در ضرر باشد.

وی اعلام کرد: بارها این پیشنهاد را به سهامداران داده‌ایم که به منظور کاهش ضرر و زیان اقدام به سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در بورس و خرید صندوق کنند.

فدایی با بیان اینکه مردم هنوز به دنبال سرمایه‌گذاری مستقیم سهام در بازار هستند و این روند هم پابرجا است، اظهار داشت: این موضوع نشان می‌دهد که بعد از تجربه تلخ سال ۹۹، اقدام خوبی در حوزه فرهنگ‌سازی و سرمایه‌گذاری غیرمستقیم صورت نگرفته و عملکرد چشمگیری را در این زمینه از خود بر جای نگذاشتیم.

مدیرعامل سابق فرابورس ایران اعلام کرد: سهامداران حاضر در بازار سهام با احتساب مشمولان سهام عدالت حدود ۵۰ میلیون سهامدار می‌شوند، آمار سهامداری در بورس آمریکا نشان می‌دهد که بیش از ۸۰ درصد مردم صندوق خریداری می‌کنند و به صورت مستقیم وارد بازار ورود نمی‌شوند.

وی فرهنگ‌سازی را نقطه مغفول مانده در بازار سرمایه ایران دانست و گفت: تا چند وقت گذشته دسترسی به صندوق‌ها کم بود اما اکنون دسترسی به صندوق ETF و صدور ابطالی در همه پلتفرم‌ها فراهم شده است، همچنین در برهه‌ای از زمان تنوع صندوق‌ها کم بود اما اکنون به شدت تنوع صندوق‌ها افزایش یافته و سهامداران می‌توانند مطابق نگاه خود به بازار اقدام به سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها کنند.

فدایی خاطرنشان کرد: اکنون موضوع مهم بازار، مساله مربوط به نهادسازی است که در این زمینه نهادهای مالی و نهادهای حاکمیتی عملکرد خوبی نداشتند.