بازار سهام به سمت درستی در حال حرکت است

به گزارش ایران اکونومیست، پس از رکوردشکنی‌های شاخص بورس در سال ۹۹ و عبور از ارتفاع ۲ میلیون واحد شاهد عقب‌نشینی شدید شاخص بورس از این کانال و تداوم روند نزولی آن در این بازار بودیم که این امر زمینه‌ساز ترس سهامداران از سرمایه‌گذاری در بورس و خروج گسترده پول از این بازار بود.

به دنبال فراز و نشیب‌های شدیدی که معاملات بورس در ۲ سال و نیم گذشته تجربه کرد، سرانجام این بازار از بهمن سال گذشته با کمک تلاش گسترده مسوولان دولت سیزدهم و نیز سازمان بورس به ثبات دست پیدا کرد و ضمن کاهش نوسانات شدید در این بازار، شاهد بازگشت رونق به معاملات این بازار بودیم.

بازار سهام از نخستین روز سال ۱۴۰۲ معاملات خود را پررونق آغاز کرد و طبق پیش‌بینی اکثر کارشناسان این بازار در سال جدید، چهره‌ای متفاوت از خود را به سهامداران نشان داد؛ به گونه‌ای که شاخص بورس پس از گذشت ۳۱ ماه بار دیگر در نخستین روز معاملاتی سال جدید قله ۲ میلیون واحد را فتح کرد تا بتواند با تکرار این اتفاق پس از گذشت بیش از ۲ سال، نویدبخش سالی پررونق برای سهامداران باشد.

پرونده معاملات بازار سهام و شاخص بورس در آخرین روز معاملاتی سال ۱۴۰۱ در یک قدمی کانال ۲ میلیون واحد و با عدد یک میلیون و ۹۶۰ هزار واحد بسته شد و پس از عبور از کانال ۲ میلیون واحد برخی معتقد به اصلاح احتمالی شاخص بورس در بازار بودند، این در حالیست که شاخص بورس تحت تاثیر حمایت‌های صورت گرفته از این بازار ضمن تداوم روند صعودی خود، در اواسط اردیبهشت ماه به کانال ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار واحد افزایش یافت.

با رکوردشکنی‌های پیاپی شاخص بورس در فروردین ۱۴۰۲، بازار سهام روز شنبه (۲۶ فروردین ماه) یکی از متفاوت‌ترین روزهای معاملاتی خود را تجربه کرد؛ به گونه‌ای که در پایان معاملات همان روز، ۹۷ درصد نمادها در محدوده مثبت قرار داشتند و فقط ۲۳ نماد با افت همراه شدند.

همچنین تحت تاثیر افزایش چشمگیر حجم و ارزش معاملات رکورد جدیدی از ورود پول حقیقی به بازار از مردادماه ۹۹ تا روز ۲۶ فروردین ماه ثبت شده بود که برخی آن را آشتی حقیقی‌ها با بورس عنوان کردند.

ترس سهامداران از ریزش ۱۲۵ هزار واحدی شاخص بورس در بازار

شاخص بورس که از ابتدای سال جاری روند صعودی را در پیش گرفته بود، سرانجام روز یکشنبه (۱۷ اردیبهشت ماه) با بیش از ۹۵ هزار واحد افت مسیر خود را تغییر داد که به گفته اکثر فعالان بازار ایجاد چنین روندی در بازار پس از رشدهای متوالی شاخص بورس دور از ذهن نبود و نمی‌توان آن را به عنوان خطری برای بازار سهام عنوان کرد.

در دامه چنین روندی، بازار سهام در روز دوشنبه (۱۸ اردیبهشت ماه) افت بی‌سابقه ۱۲۵ هزار واحدی را تجربه کرد که طبق ماده ٣٢ قانون بازار و اوراق بهادار به دلیل افت پنج درصدی شاخص بورس معاملات بازار باید حداکثر تا سه روز کاری تعطیل شود که در این زمینه «مجید عشقی»، رییس سازمان بورس و اوراق بهادار در پاسخ به سوال خبرنگاران اعلام کرد: تعطیلی بازار سهام باید دلایل خود را داشته باشد؛ در دستورالعمل شورای‌عالی بورس هم ذکر شده سازمان بورس مجاز است تا تحت تاثیر برخی شرایط چنین اقدامی را انجام دهد.

به دنبال ترس سهامداران از تداوم روند نزولی شاخص بورس و تکرار تجربه تلخ معاملات بازار سهام در سال ۹۹، گروه اقتصادی ایران اکونومیست میزگرد بررسی دقیق افت و خیزهای اخیر بازار سهام را با حضور «حمیدرضا دانش کاظمی»، عضو شورای عالی بورس، «میثم فدایی»، مدیر عامل سابق فرابورس ایران و «محسن خدابخش»، نایب رییس سابق هیئت مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار برگزار کرد تا ضمن ارزیابی عملکرد دولت سیزدهم در حوزه بازار سرمایه، راهکار مختلف برای بهبود وضعیت بازار سهام و افزایش آگاهی سهامداران برای سرمایه‌گذاری در بورس را مورد تحلیل و بررسی قرار دهد.

نگران وضعیت فعلی معاملات بورس نیستم

در ابتدای این میزگرد خبری، «حمیدرضا دانش کاظمی»، عضو شورای عالی بورس به مقایسه وضعیت بازار در سال ۱۴۰۲ و افت و خیزهای شاخص بورس در سال ۱۳۹۹ پرداخت و اعلام کرد:

از سال ۹۹ به بعد اتفاقاتی در بازار سرمایه رخ داد که هفته‌نگار آن با جزییات دقیق در سازمان بورس وجود دارد و از این طریق می‌توان پارامترهای تاثیرگذار بر بازار در هفته‌ و ماه‌های مختلف را مورد بررسی قرار داد.

مطالعه آنها نشان از آن دارد که بازار سرمایه در آن دوره آبستن اتفاقات مثبت و منفی زیادی بود، این اتفاقات ناشی از مسایل سیاسی و اقتصادی مختلفی بودند که تاثیر زیادی را بر روند معاملات بازار سرمایه ایجاد کردند و باعث خروج بازار از مسیر اصلی خود شدند.

مساله امنیت، خلاصه آن چیزی است که می‌توان آن را در حوزه معاملات بورس خلاصه کرد و در حوزه سرمایه‌گذاری از اهمیت قابل توجهی برخوردارند.

سرمایه‌گذار فرار است و در صورت آسیب به امنیت، شاهد فرار سرمایه‌گذاران از بازار سهام خواهیم بود، ترسو بودن سرمایه‌گذار نخستین جمله در ادبیات مالی است که ویژه بازار سرمایه است؛ بنابراین تصمیم‌گیرندگان بازار سرمایه در دولت، سازمان بورس و اوراق بهادار، مجلس شورای اسلامی و شورای رقابت باید مراقب باشند تا با تصمیمات خود آسیبی به امنیت سرمایه‌گذاران وارد نکنند.

اگر مسوولان هزاران اقدام مثبت به نفع بازار سرمایه انجام دهند اما یک تصمیم عجولانه به ضرر بازار اتخاذ کنند، شاهد پررنگ شدن خاطرات بد در ذهن سرمایه‌گذاران خواهیم بود که این امر باعث می‌شود تا به سختی بتوان دوباره نگاه‌ها را به بازار تغییر داد و اعتماد را به سهامداران بازگرداند.

در تصمیمات مختلف شاهد وجود برخی از آثار هستیم که این آثار بر انجام سرمایه‌گذاری‌ها مستتر خواهد شد، برای مثال بارها شاهد بودیم که برخی از مقامات سیاسی و اقتصادی با اظهارنظرهای خود نگرانی را وارد بازار کرده‌اند و باعث ایجاد واکنش منفی در بازار شده است، در این زمان سرمایه‌گذار به دلیل تجربه اتفاقات سال ۹۹ دیگر در این بازار نمی‌ماند و به سرعت با فروش سهام خود اقدام به خروج از بازار می‌کند.

به لحاظ ارزش دلاری، هیچ نگرانی برای بازار وجود ندارد، بازارها در اقتصاد کشور به یکدیگر متصل هستند و نمی‌توان شاهد چنین اتفاقی بود که قیمت دلار، مسکن و طلا با افزایش همراه شود و سودآوری شرکت‌ها رشد کند اما بازار به لحاظ اسمی رشد چندانی را تجربه نکند.

بازار در سال ۹۹ با شتاب زیاد در مدار صعود قرار گرفت، بعد از آن فنر بازار رها شد و از مرداد ۹۹ شاهد افت سنگینی و فرار سرمایه از بورس بودیم، این اتفاق نیازمند ۲ سال زمان بود تا بتوان دوباره بازار سهام را به وضعیت تعادل و ثبات بازگرداند.

بازار سهام از مدت‌ها قبل به دنبال هماهنگی برای ایجاد تعادل بود که این امر باعث شد بازار تا بهمن ۱۴۰۱ در وضعیت رکود قرار بگیرد، اکنون نرخ ارز جدید باید معیاری برای ارزیابی معاملات بازار باشد و نباید در این زمینه سال ۹۹ را مورد ارزیابی قرار داد.

از فروردین ۱۴۰۱ تاکنون حداقل ۲۵ شرکت وارد بورس و فرابورس شدند، این شرکت‌ها باعث افزایش ارزش بازار شدند و همچنین تعداد قابل توجهی از شرکت ها با افزایش سرمایه از محل آورده نقدی و سود انباشته ارزش یازار را افزایش دادند، همچنین این موضوع باید مورد توجه باشد که به افزایش اندازه بازار سهام نسبت به سال ۹۹ اما شاخص رشد زیادی را تجربه نکرد.

نظر کارشناسی خود را اعلام می‌کنم که حبابی هم در بازار حس نمی‌شود و نگران وضعیت موجود نیستم، اما سیاست‌مداران و اقتصاددانان باید تجربه سال ۹۹ را به یاد داشته باشند و مراقب باشند تا فنر رشد بازار را بیشتر از یک حد مشخص بالا نبرند و همچنین بیشتر از حد مشخص اقدام به سرکوب بازار نکنند.

آفت سرکوب بازارهای مالی ، خروج پول از بازار سرمایه و ورود آن به دیگر بازارها است که بارها شاهد تبعات آن در اقتصاد کشور بوده‌ایم.

اتفاقات سال ۹۹ در بازار سهام دیگر تکرار نمی‌شود

در بخش نخست و در پایان صحبت‌های عضو شورای عالی بورس، «میثم فدایی»، مدیر سابق فرابورس ایران به ارائه نظرات خود درباره روند فعلی معاملات بورس پرداخت و گفت:

ابتدا برای ارزیابی وضعیت فعلی بازار باید به این سوال پاسخ داد که آیا امکان تکرار دوباره سال ۹۹ وجود دارد یا خیر که پاسخ به این سوال را باید از سه جنبه مورد بررسی قرارداد.

در ابتدا اینکه در معاملات سال ۹۹، از یک زمانی به بعد حبابی در بازار ایجاد شد و به تبع آن شاهد شکل‌گیری ریزش سنگین بازار برای خروج حباب از شاخص بورس بودیم.

اکنون سه مساله در بازار وجود دارد که زمینه ایجاد حباب در بازار را بسیار کم کرده است.

نخست اینکه در سال ۹۹ ابزار و زیرساخت سرمایه‌گذاری مستقیم در بازار فراهم نشده بود، در برهه زمانی بسیار کوتاهی بازار رشد زیادی را تجربه کرد و در این میان سیستم معاملات آنلاین صندوق‌های سرمایه‌گذاری و سبدگردان‌ها هم شکل نگرفته بود.

در ۲ سال گذشته و تحت تاثیر ریزش شدیدی که بازار از مدت‌ها قبل تجربه کرد، همه نهادهای مالی حاضر در بازار سرمایه خود را مجهز به ابزارهای کامل سرمایه‌گذاری مستقیم و غیرمستقیم در بازار کردند.

در سه ماه اخیر صندوق‌هایی که عملکرد خوبی داشتند و از ظرفیت لازم برخوردار بودند با رشد همراه شدند، تجربه افزایش ارزش صندوق سهامی در ۲ ماه اخیر را در هیچ دوره ای نداشتیم، سازمان بورس هم کمک زیادی را به صندوق‌هایی داشت که عملکرد خوبی را از خود نشان دادند.

واقعیت این است که بازار ثانویه کمک کننده به بازار اولیه است اما این بازار نباید محدود به بازار نقدی باشد.

سال ۹۹، بازاری به غیر از بازار نقدی در بورس فعال نبود اما اکنون در این بازار، ابزار مشتقات و آپشن‌ها عمق خوبی پیدا کردند. هچنین بازار سرمایه اکنون به صورت ۲ طرفه فعال است، در ۲ هفته گذشته حجم معاملات بازار آپشن‌ها بیش از ۱۵۰ میلیارد تومان بود که این رقم را در سال ۹۹ شاهد بودیم اما اعلام شده بود که بازار آپشن وجود ندارد.

همچنین در سال ۹۹ در یک نشستی بحثی از سوی «علی صالح آبادی» و ـسید احسان خاندوزی» مطرح شد مبنی بر اینکه به چه دلیل افزایش سرمایه به روش سلب انجام نمی‌شود، در ادامه چنین صحبتی اکنون دیگر در بازار سرمایه روش افزایش سرمایه به روش سلب و حق تقدم و عرضه اولیه به روش صرف سهام یک روش تجربه شده است که اثرات مثبتی را با خود به همراه داشته است.

در سال گذشته در عرضه اولیه فرود، تپسی و گلدیران این روش را تجربه کردیم که از این طریق منابع وارد تولید شد، در حالی که در سال ۹۹ با چنین روشی برای عرضه اولیه همراه نبودیم و مسوولان هم شناختی نسبت به آن نداشتند، اکنون وضعیت به گونه‌ای است که شرکت‌ها و نیز سهامداران معتقدند عرضه اولیه در بازار باید به روش صرف سهام انجام شود.

این عوامل باعث شده تا دیگر در بازار روند سال ۹۹ تکرار نشود و زیر ساخت‌های بازار سرمایه ظرفیت جذب منابع بالاتری را نسبت به سال ۹۹ داشته باشند.

وضعیت فعلی بازار سرمایه قابل قیاس با بازار سال ۹۹ نیست

همچنین در پایان بخش نخست این میزگرد «محسن خدابخش»، نایب رییس سابق هیات مدیره سازمان بورس از تجربیات خود درخصوص بازار سال ۹۹ سخن گفت و اعلام کرد:

نگاه حاکم به بازار سرمایه نباید مختص به بازار ثانویه باشد و بازار اولیه با تمام منفعت‌های خود برای اقتصاد کشور نادیده گرفته شود.

بحث سرمایه اجتماعی جزو مقولات مهم در بازار سرمایه تلقی می‌شود، این موضوع باید مدنظر باشد که بازار سرمایه دارای ظرفیت خوبی برای تشکیل سرمایه بلندمدت است، زیرا بازار پول به دنبال تامین مالی کوتاه‌مدت است و بازار سرمایه محل تشکیل سرمایه‌های بلندمدت است.

بازار سرمایه نیازمند ایجاد اعتماد قوی است و در کنار آن نیاز است افرادی که وارد این بازار می‌شوند به صورت عقلایی و با تحلیل تصمیم‌گیری کنند تا زمینه کسب بازدهی معقول را برای خود فراهم کنند.

گاهی شاهد هستیم که برخی افراد غیرمتخصص خود را ذی صلاح این بازار می‌دانند و با اظهارنظرهای غیرتخصصی خود باعث سلب اعتماد سهامداران از این بازار می‌شوند، در صورتی که هر اظهار نظری می‌تواند تبعاتی را با خود برای بازار به همراه داشته باشد.

افراد برای کسب بازدهی بدون ریسک می‌توانند اقدام به ورود سرمایه‌های خود در سپرده‌های بانکی کنند و سود بانکی را از این بازار دریافت کنند که این تنها پاداش سرمایه‌گذاری بدون ریسک خواهد بود.

بازار سرمایه دارای کارکردهایی است که توجه چندانی به آن نمی‌شود، یکی از این کارکردها حفظ ارزش دارایی‌ها است، آیا ابزار شفاف و مفیدی به غیر از بازار سرمایه وجود دارد که بتواند منجر به شفافیت اقتصادی و نیز حفظ ارزش دارایی‌ها شود؟

از طریق بازار سرمایه می‌توان شاهد شکل‌گیری یک بازار اولیه قوی باشیم اما همه کارکردهای بازار سرمایه به دلیل وجود نوسان در بازار ثانویه مورد غفلت قرار گرفته است.

برای ایجاد ثبات در بازار سرمایه نیازمند حمایت‌ و سیاستگذاری‌های همه جانبه‌نگر هستیم تا بتوانند کمک کننده به سازمان بورس و شورای عالی بورس باشند و یک نقشه راهی برای بازار سرمایه ارائه شود، زیرا این بازار سرمایه است که می‌تواند ضمن جذب نقدینگی و ورود آن به تولید، کمک کننده در بحث تورم باشد.

اکنون بازار سرمایه بهترین یاری‌رسان برای کمک به وضعیت اقتصادی کشور و نیز تولید است که باید از طریق تصمیمات اتخاذ شده نقشه راه درستی را برای آن در نظر گرفت، افرادی که به دنبال تصمیم‌گیری بازار سرمایه هستند باید به این موضوع توجه کنند که بازار سرمایه می‌تواند کمک کننده برای وضعیت اقتصادی کشور باشد.

دیدگاه‌های حاکم برای بازار سرمایه باید بلندمدت باشد و به دلیل وجود بازارهای موازی که نمی‌توانند کمک‌کننده به اقتصاد کشور باشند نباید سرمایه اجتماعی بازار سرمایه کشور دچار خدشه شود.

با توجه به وضعیت فروش شرکت‌ها و تغییر ارزش دارایی در کل اقتصاد کشور که شرکت‌های بورسی هم از آن مستثنی نیستند اما در چند روز اخیر شاهد نوسانات شدید معاملات بودیم، ارزیابی‌های انجام شده حاکی از آن است که متغیرهای تاثیرگذار بر بازار سهام در موقعیت مناسبی قرار دارند و نمی‌توانند با تاثیر منفی بر معاملات بورس همراه شوند.

همیشه برای سرمایه‌گذاری باید این موضوع مورد توجه باشد که هر دارایی دارای یک ارزش ذاتی است، در همه دوران شاهد وجود سهام شرکت‌هایی در بازار بودیم که قیمت آن بالاتر از ارزش ذاتی آنها بود یا برعکس سهامی هم بوده که پایین تر از ارزش ذاتی قیمت خورده اند، بنابراین سهامداران باید معاملات خود را براساس ارزش ذاتی و تحلیل انجام دهند و سیاستگذاران نیز برای بهبود سرمایه اجتماعی بازار سرمایه تلاش کنند.

ریسک، با سرمایه‌گذاری عجین است اما به صورت کلی وضعیت فعلی بازار سرمایه قابل قیاس با بازار سال ۹۹ نیست و اکنون با همه فاکتورهایی که در آن زمان باعث ایجاد نوسان شدید در بازار شده بودند فاصله داریم اما باتوجه به تفاوت دیدگاه‌ها مانند ارزیابی قیمت جهانی نمی‌توان وضعیت سهام همه شرکت‌ها را به صورت یکسان ارزیابی کرد.

بخش دوم: بررسی عملکرد دولت سیزدهم در حوزه بازار سرمایه

در چند وقت گذشته و پس از رشد و ریزش شدید شاخص بورس در بازار برخی معتقد به دخالت و دستکاری دولت در بازار سهام بودند و اعلام کردند که اکنون مسوولان دولتی در ادامه راه دولت قبل اقدام به دستکاری این بازار برای تامین کسری بودجه کرده‌اند.

بخش دوم این میزگرد خبری مربوط به بررسی عملکرد دولت در حوزه بازار سرمایه بود که کارشناسان به بررسی اقدامات دولت سیزدهم در حوزه بازار سرمایه پرداخته‌اند.

بازار سهام به سمت درستی در حال حرکت است

در ابتدای بخش دوم این میزگرد «حمیدرضا دانش کاظمی»، عضو شورای عالی بورس به درگیر بودن سرمایه اجتماعی در حوزه بازار سرمایه اشاره و اعلام کرد:

در بسیاری از مواقع دولت‌ها از دولت‌های قبل تجربه به دست می‌آورند و دیگر اشتباهات قبل را تکرار نخواهند کرد.

در انتهای مرداد ۹۹ ارزش دلاری بازار ۴۲۰ میلیارد دلار بود، در این مدت شاهد افزایش سرمایه تعدادی شرکت‌ها بودیم و ۷۴ شرکت به ارزش ۵۲۱ همت در بورس‌ها پذیرش شدند.

هفته گذشته شاهد تجربه روند منفی بدی در بازار بودیم و شاخص بورس در یک روز حدود پنج درصد منفی شد که برخی معتقد بودند طبق قانون، بازار باید تعطیل شود؛ در حالی که اجباری در این زمینه وجود ندارد، ما معتقد بودیم که بازار نباید تعطیل شود و تصمیم بسیار درستی هم گرفته شد که بازار را تعطیل نکردند.

ارزش بازار در روز دوشنبه (۱۸ اردیبهشت ماه) ۱۸۲ میلیارد دلار بود، در حالی که افزایش سرمایه از محل آورده داشتیم و شرکت‌های جدید هم وارد بازار شده‌اند.

منابع پولی وارد شده به بازار در سال ۹۹ وارد مدار تولید نشد، زمانی که آب استخر را به یک حوض وارد کنیم، آب سرریز خواهد شد و این مساله به عنوان موضوع طبیعی تلقی می‌شود اما اکنون ابزارهای خوبی را در این بازار تامین کردیم؛ ضمن اینکه بازارهای جانشین که ارزی هستند به شدت رشد کردند و ارزش دلاری بازار با ورود شرکت‌های جدید به نصف سال ۹۹ نیز نرسیده است که این امر متاثر از سرمایه اجتماعی بوده است.

زمانی که سهامدار اتفاقات تلخ سال ۹۹ را تجربه کرده است، به راحتی به این بازار ورود نمی‌کند، حتی از سال ۹۹ به بعد در بیشتر فیلم‌های تلویزیونی چنین مساله‌ای وانمود می‌شود که بیشتر کلاهبرداری‌ها در بورس اتفاق افتاده است و حتی مجری یک برنامه رادیویی صریحا این موضوع را مطرح کرد که بارها اعلام کردیم سرمایه خود را وارد بورس نکنید، بنابراین در رسانه‌های مختلف به آسیب وارد شده در سرمایه اجتماعی دامن زده می شود و از این طریق به نوسانات ۲ سال گذشته بورس شتاب بخشیدند؛ این در حالیست که از قضا بازار سرمایه امن‌ترین و شفاف‌ترین نقطه اقتصادی کشور تلقی می‌شود.

در دولت جدید چند اتفاق بسیار خوب برای بازار سرمایه صورت گرفت که شاهد اثر آن در معاملات بازار بودیم، نخستین اقدام مربوط به میزان افزایش سرمایه از محل سودهای انباشته به دلیل معافیت‌های مالیاتی بود که در ۲ سال گذشته در لایحه بودجه ارائه شد و رقم آن عدد بسیار بالایی بود که در اصل این پول به بازار اولیه و شرکت واریز شد، سازمان بورس حمایت بسیار خوبی را از این اتفاق داشت که این مساله را می‌توان به عنوان یک استراتژی مثبت تلقی کرد.

نمی‌توان اکنون اعلام کرد که وضعیت بازار عالی است اما روند فعلی نشان‌دهنده آن است که بازار به سمت درستی در حال حرکت است اما همچنان راه زیادی تا رسیدن به هدف باقی مانده است.

منابع نقدی سرشاری که به دلیل خلق پول پرقدرت تورم‌زا در کشور در حال تولید است باید به سمت بازار اولیه هدایت شوند، در بازار سهام نیازمند ابزارهایی مانند صرف سهام و سلب حق تقدم است که اکنون کمتر در بازار فعال شده‌اند، همچنین برای مثال صندوق املاک و مستغلات تاسیس شده اما باید با سرعت بیشتری توسعه پیدا کند.

ابزار دیگر شرکت پروژه ها هستند، در کشور تعداد زیادی از پروژه‌های بزرگ با بازدهی جذاب وجود دارد که اگر بخواهند به صورت مستقیم در بورس پذیرش شوند باید زودتر خط تولید آنها راه‌اندازی شود و به سوددهی برسند و پس از آن در مورد پذیرش شرکت‌ها تصمیم‌گیری شود.

در صورت راه‌اندازی شرکت پروژه‌ها مردم سرمایه‌های خود را به جای ورود به بانک‌ یا بازار خودرو و ارز وارد صنعت می‌کنند و از این طریق مردم هم منفعتی را از آن خود خواهند کرد.

باید مراقب بود تا سرمایه و امنیت را از بین نبریم و سرمایه‌گذاری که حال بعد از ۳ سال دوباره در حال اعتماد به بازار است را فراری ندهیم.

تلاش دولت در توسعه ابزارهای مالی را نباید نادیده گرفت

همچنین «محسن خدابخش»، نایب رییس سابق هیات مدیره سازمان بورس با اعلام اینکه نباید اقتصاد کشور را به دولت‌ها گره زد، به بررسی عملکرد دولت پرداخت و اعلام کرد:

هر فردی که قدمی مثبت برای اقتصاد کشور بردارد و بتواند برای بازار سرمایه امنیت سرمایه‌گذاری ایجاد کند، باعث تشکیل سرمایه در کشور خواهد شد، همچنین اقداماتی که منجر به افزایش حاشیه سود شرکت‌ها شود وآنها را تشویق به افزایش تولید کند در حال خدمت به کشور بوده است زیرا از طریق تشکیل سرمایه، افزایش تولید و ایجاد امنیت سرمایه‌گذاری است که می‌توان اقتصاد کشور را به تعالی رساند.

اگر دولت اقدامی را در راستای ایجاد افزایش ثروت و رفاه در جامعه بر اثر افزایش تولید انجام دهد در واقع راه درست را پیش رفته است.

ابزارهای بازار سرمایه می‌توانند وجوه را جمع‌آوری و آن را به سمتی پیش ببرند که هدف گذاری شده و کمک کننده به حوزه اقتصادی است، نباید تلاش‌هایی که در این دولت برای بازار سرمایه و در راستای توسعه ابزارهای مالی و نهادهای مالی انجام شده است را نادیده گرفت.

بحث پیگیری افزایش سرمایه از محل سلب حق تقدم و صرف سهام جزو اقداماتی بود که از سال‌های گذشته در دستور کار قرار گرفت و بسیاری معتقد بودند که این اقدام راه به جایی نمی‌برد اما در دولت جدید به کار گرفته شد و آثار خوبی را با خود به همراه داشت که از این طریق تامین مالی انجام شده شرکت‌ها وارد خود شرکت‌ها شد که به طور حتم اثر خوبی را با خود برای تولید به همراه خواهد داشت.

پرداخت سود سنواتی اعتماد آفرین است، اکثر سهامداران ممکن است اطلاعی از سود تعلق گرفته در مجمع نداشته باشند اما تحت تاثیر چنین اقداماتی است که سرمایه اجتماعی شکل خواهد گرفت.

همچنین رهبر معظم انقلاب هم در فرمایشات خود به سرمایه‌گذاری خصوصی تاکید داشتند و اعلام کردند که در شرایط مساوی باید اولویت به بخش خصوصی داده شود، در بحث اقتصادی هم می‌توان امنیت اقتصادی خوبی را از محل ورود بخش خصوصی به اقتصاد و سرمایه‌گذاری ایجاد کرد.

اقدام مثبت دولت در عدم ترویج سرمایه‌گذاری در بورس

در ادامه این بخش از میزگرد خبری «میثم فدایی»، مدیر عامل سابق فرابورس ایران به حمایت از اقدامات انجام شده از سوی دولت پرداخت و گفت:

یکی از اتفاقات خوبی که در این دولت رخ داد بحث عدم ترویج سرمایه‌گذاری در بورس بود که می‌توان از آن به عنوان اقدامی مثبت یاد کرد، سال ۹۹ را نباید برای خود اتفاقی ترسناک برداشت کنیم و از ترس مرگ خودکشی کنیم.

اکثر فعالان بازار از اواخر خرداد ماه ۹۹ هشدار به ریزش بازار داده بودند اما رشدی که در سال جاری انجام شد؛ هیچگونه نگرانی را در بین فعالان بازار ایجاد نکرده است.

اقدامات خوبی در دولت سیزدهم انجام شد و بخشی از آن مربوط به تلاش متولیان امر بود، در این زمینه قوانین خوبی مانند روش افزایش سرمایه اعمال و قفل آن شکسته شد که در این زمینه دیگر شرکت‌ها نمی‌توانند بهانه‌ای برای استفاده از آن داشته باشند.

صندوق املاک و مستغلات دیگر اقدام دولت جدید بود که تا حدودی تورم بخش مسکن را کاهش داد و همچنین راه‌اندازی شرکت پروژه هم اکنون در دولت در حال انجام است.

در ادامه مسیر بازار باید ۲ موضوع مورد توجه قرار بگیرد، سهامداران نباید از ترس تکرار بازار سال ۹۹ واکنش شدیدی را از خود نشان دهند، سال ۹۹ با آن شدت دیگر نمی‌تواند تکرار شود، علت آن آگاهی مردم، توسعه ابزار صندوق سرمایه‌گذاری و عرضه اولیه است که در سال ۹۹ شاهد وجود این ابزارها در بازار نبودیم.

مورد دیگر این است که باید اجازه دهیم کشف قیمت در فرآیند عرضه اولیه از طریق بازار تعیین شود، بدین معنا که به هیچ عنوان نباید در فرآیند عرضه اولیه نهادهای رگولاتور ورود کنند. باید در بازار سرمایه یاد بگیریم که به جای همه فکر نکنیم بلکه اجازه داده شود تا کشف قیمت از طریق مکانیسم بازار صورت بگیرد، زیرا در این صورت می‌توان شاهد روند بهتری در بازار باشیم.

سیاست‌گذار باید ذهن خود را از این مساله پاک کند که سهامدار ضرر نمی‌کند، زیرا چنین موضوعی در بازار سرمایه وجود ندارد و نمی‌توان با قاطعیت به مردم اعلام کرد که در بازار سرمایه ضرر نمی‌کنند بلکه بهتر است در این راستا زمینه افزایش شفافیت و اعتماد را فراهم کنیم.

ضعف بازار سرمایه در آموزش و فرهنگ‌سازی به سهامداران

موضوعی که در ادامه این میزگرد مورد بررسی قرار گرفت، مساله مربوط به حضور پنج میلیون سهامدار با احتساب مشمولان سهام عدالت است، با توجه به حضور این تعداد از سرمایه‌گذاران در بورس اما تعداد محدودی از این افراد اقدام به ورود سرمایه‌های خود در بورس و معامله در بازار کرده‌اند که اکثر فعالان بازار چنین اتفاقی را ناشی از عدم آگاهی سهامداران از جزییات سرمایه‌گذاری در بورس و کم کاری سازمان بورس در آموزش سهامداران برای سرمایه‌گذاری در بازار سهام عنوان کرده‌اند.

بررسی شاخص بورس؛ رسالت اصلی ناظر بازار نیست

در این بخش «حمیدرضا دانش کاظمی»، عضو شورای عالی بورس به عدم آموزش همه سهامداران در بازار اشاره کرد و گفت:

نمی‌توان به صورت سیاه و سفید به همه سهامداران نگاه کرد، بلکه رنگ حضور سهامداران در بازار خاکستری است، اینکه همه مردم به دنبال کسب پنج درصد بازدهی از بازار سهام هستند نشان‌دهنده تصور درست آنها از اقتصاد است، این اتفاق نشان می‌دهد در بازار دریاچه‌ای ایجاد شده که باید اقدام به اعمال سیاست‌گذاری درست در آن کرد.

اکنون شاهد وجود طیف‌های مختلف برای سیاست‌گذاری در بازار سرمایه هستیم، تا چند وقت گذشته صندوق توسعه و تثبیت در بازار سرمایه فعال نبودند اما فعالیت آنها با تزریق منابع آغاز شد که اکنون به بزرگترین بازارگردان‌های ایران تبدیل شدند.

یک ایراد و ناراحتی داریم و آن هم این است که سازمان بورس به دلیل احساس مسوولیت خود به مساله مربوط به شاخص بورس و عوامل تاثیرگذار در صعود و نزول آن بیش از دیگر وظایف خود توجه کرده است.

رسالت اصلی متولی یا ناظر بازار، بررسی شاخص بورس نیست بلکه باید حجم معاملات و میزان نقدشوندگی گزارش شود، در این راستا این موضوع باید توجه شود که سازمان بورس تا چه میزان در حوزه آموزش و فرهنگ‌سازی جامعه موفق عمل کرده است.

همچنین در این زمینه باید به این موضوع توجه کرد که بودجه در نظر گرفته شده برای فرهنگ‌سازی در بورس در سال ۹۸، ۹۹، ۱۴۰۱،۱۴۰۰چه میزان بوده و چه میزان از آن محقق شده است، با توجه به وجود چنین مسایل مهمی اما همه توجه سازمان بورس به شاخص بورس و مسایل مربوط به آن بوده است.

اکنون کارنامه روسای سازمان بورس اینگونه بررسی می‌شود که در ابتدای ریاست خود شاخص بورس را با چه عددی تحویل گرفته و آن را با چه عددی تحویل داده است بلکه در این زمینه باید حجم معاملات مورد مقایسه قرار بگیرد و نقدشوندگی تا چه میزان تغییر کرد یا در این مدت چه میزان آموزش و فرهنگ سازی به سهامداران داده شد، اکنون در این حوزه به شدت عقب هستیم.

اگر بنده به جای رییس سازمان بورس بودم ارتباط با رسانه ملی را توسعه داده و فرهنگ را در آنجا تغییر داده و اعلام می‌کردم که بورس نماینده اجنبی در کشور نیست بلکه آینده اقتصاد ایران است؛ این مساله غلط ترین تجزیه و تحلیل است که با آن روبرو هستیم.

کارنامه ما در ابزارسازی و نهادسازی بسیار گسترده‌تر از فرهنگ‌سازی است.

فرهنگ‌سازی نقطه مغفول مانده در بازار سرمایه

در ادامه «میثم فدایی»، مدیر عامل سابق فرابورس ایران ضمن انتقاد به روش فرهنگ‌سازی در بازار سرمایه ایران اعلام کرد:

در سال ۹۹ یک سرمایه گذار حدود یک میلیارد تومان سرمایه وارد بازار کرد اما به دلیل رفتارهای هیجانی خود حدود ۲۰۰ میلیون تومان کارمزد معاملات پرداخت کرد، زیرا به محض ایجاد صعود و نزول در بازار اقدام به خرید و فروش سهام در بازار می کرد.

تاکنون اقدام موثری برای فرهنگ سرمایه‌گذاری صورت نگرفته است، زمانی که بازار در حال صعود بود افراد هر سهمی را برای خرید انتخاب می‌کردند که این امر باعث شد تا بخش زیادی از پرتفوی سهامداران در ضرر باشد.

بارها این پیشنهاد را به سهامداران داده‌ایم که به منظور کاهش ضرر و زیان اقدام به سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در بورس و خرید صندوق کنند.

مردم هنوز به دنبال سرمایه‌گذاری مستقیم سهام در بازار هستند و این روند هم پابرجا است، این موضوع نشان می‌دهد که بعد از تجربه تلخ سال ۹۹، اقدام خوبی در حوزه فرهنگ سازی و سرمایه‌گذاری غیرمستقیم صورت نگرفته و عملکرد چشمگیری را در این زمینه از خود بر جای نگذاشتیم.

سهامداران حاضر در بازار سهام با احتساب مشمولان سهام عدالت حدود ۵۰ میلیون سهامدار می‌شوند، آمار سهامداری در بورس آمریکا نشان می‌دهد که بیش از ۸۰ درصد مردم صندوق خریداری می‌کنند و به صورت مستقیم وارد بازار ورود نمی‌شوند.

فرهنگ‌سازی، نقطه مغفول مانده در بازار سرمایه ایران است، تا چند وقت گذشته دسترسی به صندوق‌ها کم بود اما اکنون دسترسی به صندوق ETF و صدور ابطالی در همه پلتفرم‌ها فراهم شده است، همچنین در برهه‌ای از زمان تنوع صندوق‌ها کم بود اما اکنون به شدت تنوع صندوق‌ها افزایش یافته و سهامداران می‌توانند مطابق نگاه خود به بازار اقدام به سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها کنند.

اکنون موضوع مهم بازار، مساله مربوط به نهادسازی است که در این زمینه نهادهای مالی و نهادهای حاکمیتی عملکرد خوبی نداشتند.

کمک رسانه‌ها برای افزایش فرهنگ‌سازی به سهامداران در بورس

در پایان «محسن خدابخش»، نایب رییس سابق هیات مدیره سازمان بورس به روش بهبود فرهنگ سازی سهامداران در بازار سرمایه تاکید کرد و گفت:

سهامداران زمانی که می خواهند اقدام به خرید سهام در بازار کنند باید سود آوری، ارزش دارایی‌ها و طرح توسعه شرکت را مورد ارزیابی قرار دهند و این موضوع را بررسی کنند که چه ایده‌هایی برای توسعه شرکت در نظر گرفته شده است.

فرهنگ‌سازی فقط به سازمان بورس مربوط نمی‌شود بلکه باید همه رسانه‌ها دست به دست یکدیگر دهند تا نوعی فرهنگ‌سازی در کشور برای حوزه بازار سرمایه صورت بگیرد، زیرا این موضوع به عنوان یک مساله برای کل جامعه ایجاد شده است.

اکنون شاهد برخی از فرهنگ‌سازی‌ها در بیلبوردهای اصلی شهر هستیم که به منظور جلوگیری برخی از تبعات هشدارهای لازم را به مردم در زمینه سلامت می‌دهند، در زمینه بازار سرمایه هم باید برای افزایش آگاهی بخشی مردم هزینه کرد اما این مستلزم همکاری همه جانبه متولیان امر فرهنگ سازی است و فقط نباید روی بودجه سازمان بورس حساب باز کرد.