ایران در تجارت جهانی دیگر حرفی برای گفتن ندارد

 مرکز پژوهش‌های اتاق بازرگانی ایران به تازگی نقشه‌هایی تهیه کرده است که در گوشه‌ای از آنها داده و ستانده اقتصاد ایران در دل داده و ستانده اقتصاد جهانی نشان داده می‌شود. این دستاورد بزرگ مرکز پژوهش‌های بازرگانی بر پایه یکی از کاربردی‌ترین پژوهش‌ها در این‌باره تهیه شده و پیچیدگی اقتصاد ایران را نیز در برابر پیچیدگی کشورهای گوناگون بررسی کرده است.

به این معنی که مطالعات یادشده نشان می‌دهد فعالیت‌های اصلی درون یک کشور مثل صنعت، کشاورزی و خدمات تا چه اندازه درهم تنیده‌اند و تا چه اندازه ضرایب این درهم‌تنیدگی نیرومند است. علاوه بر این مطالعات یادشده نشان می‌دهد بخش‌های گوناگون صنعت تا چه اندازه درهم تنیده‌اند و با هم تعامل و پیوند مثبت و سازگار دارند.نتایج پژوهش نشان می‌دهد ایران در این‌باره بسیار ضعیف است و درجه پیچیدگی اقتصاد ایران بسیار پایین است. به این معنی که ایران از جمله کشورهایی است که هیچ کالای راهبردی که در انحصار خودش باشد تولید نمی‌کند که دیگر کشورها از تولید آن عاجز باشند و بازار جهانی منتظر این کالا باشد. شاید در دهه‌های تازه‌سپری‌شده اهمیت نفت ایران برای بازارهای جهانی اهمیت داشت، اما این کالای راهبردی ایران نیز برای بازار جهانی اهمیت قابل اعتنایی ندارد. ایران نه کشتی‌ساز درجه یک است، نه فولادساز درجه یک است که فولادهای خاص تولید کند، نه اتومبیل‌ساز درجه یک است. ایران حتی در صنایع‌دستی مثل فرش دستباف، خاویار و خشکبار دیگر حرفی برای گفتن ندارد. دقت در آمار تجارت خارجی ایران و بررسی دقیق عدد یادشده در برابر حجم تجارت جهانی نشان می‌دهد سهم ایران در تجارت جهانی بسیار اندک و ناچیز است و دنیا به سادگی می‌تواند این سهم را نادیده بگیردو اصولا به این ترتیب نیازی به اقتصادایران احساس نمی شود.

چه باید کرد؟ مدیران جامعه ایرانی اصولا به این مساله می‌اندیشند یا اینکه برایشان تفاوتی ندارد که اقتصاد ایران سری در میان سرها درآورد و نقش پررنگ‌تری در اقتصاد جهانی پیدا کند و سهمش را در تجارت جهانی افزایش دهد؟ با توجه به گرفتاری‌های دولت که هر دقیقه از فعالیتش در تب و تاب تامین نیازمندی‌های بخور و نمیر برای ایرانیان است و نیز توجهی به تعامل با بخش اقتصاد آزاد جهان ندارد پاسخ پرسش یادشده منفی است. در این وضعیت خطرناک است که ضرب‌المثل «از دل برود هر آن که از دیده برفت» درباره اقتصاد ایران مصداق پیدا می‌کند. اقتصاد ایران را به حال خود رها نکنیم و دارویی برای درمان بیماری‌هایش بیابیم.