تفاهمنامه نفتی ایران و روسیه، اقدام تلافی جویانه مسکو برای مقابله با تحریم های غرب

پوتین در اواخر آوریل (فروردین) و با اجرای دور نخست تحریم های غرب علیه روسیه، به آمریکا و اروپا هشدار داد که این مجازات ها را بی پاسخ نخواهد گذاشت. 

پوتین گفت که دولت متبوعش برخی تدابیر تلافی جویانه را پیشنهاد کرده و اگر غرب به تحریم های روسیه در ارتباط با بحران اوکراین ادامه دهد، واکنش به این اقدامات را مد نظر قرار خواهد داد. 

پوتین بلوف نمی زد. روسیه حملات تلافی جویانه علیه کشاورزان و تجار غرب را به عنوان بخشی از طرح دفاع از خود در برابر تحریم ها آغاز کرد؛ این در حالی است که بیشتر ناظران انتظار نداشتند چنین تصمیماتی دستکم با این فوریت عملی شود. 

شاید یکی از عجیب ترین اقدامات تلافی جویانه روسیه، دستوری بود که پوتین چهارشنبه گذشته به منظور ممنوع کردن واردات مواد غذایی از کشورهای تحریم کننده مسکو امضا کرد. در فهرستی که دولت روسیه روز پس از امضای این دستور(پنج شنبه) منتشر کرد، اقلامی همچون گوشت، ماهی، سبزیجات و لبنیات از آمریکا، اروپا، کانادا، استرالیا و نروژ به چشم می خورد، کشورهایی که تجار آن سالانه میلیاردها دلار از صدور کالا به روسیه منفعت کسب می کنند. 

روسیه همچنین همزمان با تحریم ورود مواد غذایی از کشورهای تحریم کننده، مجوز اقامت ˈادوارد اسنودنˈ پیمانکار سابق آژانس امنیت ملی آمریکا را برای سه سال دیگر تمدید کرد؛ اقدامی که امیدهای واشنگتن را به محاکمه اسنودن به دلیل افشای اطلاعات محرمانه آمریکا، را بر باد داد. 

اما یکی از آشکارترین ابعاد اقدامات تلافی جویانه روسیه که از بسیاری جهات مشکلات بیشتری را برای غرب به بار خواهد آورد، امضای یک توافق نفتی با ایران بود. این قرارداد که 5 آگوست ( 14 مرداد) در مراسمی رسمی در مسکو امضا شد، امکان فروش نفت خام ایران به روسیه و استفاده از درآمد حاصل از آن برای خرید تجهیزات نفتی و سایر فناوری ها از روسیه را فراهم خواهد آورد، تحولی که می تواند انزوای اقتصادی ایران را کاهش دهد. 

ˈرجب صفرافˈ رئیس مرکز مطالعات ایران معاصر که به دولت روسیه مشاوره می دهد، گفت: پیشنهاد قرارداد نفت در برابر کالا ماه ها روی میز مذاکره قرار داشت. این پیشنهاد بخشی از تلاش های روسیه برای تحکیم ائتلاف این کشور با رقبای غرب به ویژه کشورهایی همچون، چین، ونزوئلا، کره شمالی، کوبا و به تازگی ایران برای مقابله با تحریم غرب بود. 

صفراف گفت: پیشنهاد ما تا 20 ژوییه (29 تیر) مسکوت بود، اما از آن پس، فضا تغییر کرد و فرصت های منحصر به فردی برای روسیه ایجاد شد.

به نوشته تایم، مقاومت آمریکا در مقابل این قرارداد همواره با یک هشدار همراه بوده است: هر شرکت روسی که با ایران معامله کند، به واقع تحریم های آمریکا علیه صادرات انرژی ایران را نقض کرده است و بر این اساس، می تواند هدف تحریم های امریکا قرار گیرد. اما این تاکتیک بازده چندانی نخواهد داشت. آمریکا با منزوی کردن کشوری همچون روسیه، زمینه را برای ائتلاف کشورهای مخالف آمریکا فراهم می کند. این گروه از کشورها می توانند بیاموزند که به واسطه حمایت متقابل، تجارت و استفاده از نفوذ جمعی خود بر اقتصاد جهان و منابع انرژی، از انزوای تحمیلی غرب خارج شوند. 

در آن صورت، تشدید تحریم ها تنها سلاح غرب برای مقابله با چنین ائتلافی خواهد بود. اما همان طور که طرح ممنوعیت واردات موادغذایی در روسیه نشان داد، کرملین خود را آماده مقابله با این قبیل اقدامات کرده است. 

توانایی پوتین برای اقدامات تلافی جویانه علیه غرب محدود نیست و وی به عنوان مثال می تواند قرارداد فروش موشک های اس 300 با ایران را احیا کند، اقدامی که موقعیت تهران را در مذاکرات هسته ای بیش از گذشته تقویت خواهد کرد.

*ایرنا

ف/ف