«جواد موحد» معاون دولت الکترونیکی سازمان فناوری اطلاعات ایران در گفت‌وگو با ایران اظهار داشت: دولت هوشمند موضوعی بود که در سیزدهم مطرح شد و در دستور کار قرار گرفت. تفاوت دولت هوشمند با دولت الکترونیک در شیوه و روش کار است. در دولت الکترونیک فرایندها و خدمات موجود را در حالت ایده‌آل الکترونیکی کرده و به مردم عرضه می‌کنیم، اما در دولت هوشمند به دنبال چند هدف هستیم.
حذف عامل انسانی در دولت هوشمند
وی تصریح کرد: فرایند ارائه هر خدمت با پشت سر گذاشتن سه مرحله دریافت درخواست، پردازش و تحویل انجام می‌شود. حذف عامل انسانی و تکیه بر فناوری از این ۳ مرحله باعث می‌شود دولت به سمت هوشمندی حرکت کند. این‌ها مصادیقی است که در صورت تحقق آن‌ها می‌توانیم ادعا کنیم که دولت هوشمند شده است. علاوه بر آن، الکترونیکی شدن تبادل اطلاعات بین دستگاه‌ها، نظام تصمیم‌گیری و حکمرانی ما بر مبنای داده‌های درست باشد. این‌ها دیگر مسائلی است که می‌تواند هوشمندی دولت را تکمیل کند.
موحد ادامه داد: در خصوص دولت هوشمند ما در ابتدای راه هستیم. این کار یک پروژه کوتاه‌مدت نیست که فکر کنیم؛ مثلاً با راه‌اندازی پنجره ملی خدمات دولت هوشمند محقق می‌شود. دولت هوشمند یک فرایند است و در ابتدای مسیر هستیم. پیرو ابلاغیه سند راهبردی جمهوری اسلامی ایران در فضای مجازی که از سوی مرکز ملی فضای مجازی تدوین شده، طراحی و تدوین نظام دولت هوشمند را با همکاری نخبگان و دانشگاهیان در دستور کار قرار داده‌ایم. علاوه بر آن در حال تدوین سند حکمرانی داده نیز هستیم.
معاون دولت الکترونیکی سازمان فناوری اطلاعات ایران تاکید کرد: این‌ها اقداماتی است که از سوی وزارت ارتباطات برای تحقق دولت هوشمند در دستور کار سازمان فناوری اطلاعات قرار گرفته است.
اتصال ۹۵ درصدی دستگاه‌ها به پنجره ملی خدمات دولت هوشمند
وی تصریح کرد: پنجره ملی خدمات دولت هوشمند به‌عنوان یکی از پروژه‌های دولت هوشمند از سال گذشته در دستور کار قرار گرفت. مقدمات این کار در لایه قانون‌گذاری با پیشنهاد ماده‌واحده قانونی در قانون بودجه ۱۴۰۱ محقق شد.
موحد ادامه داد: بر اساس این ماده‌واحده، تکالیفی برای دستگاه‌ها تعریف و مقرر شد که تا پایان شهریور پنجره واحد دستگاه خود را راه‌اندازی و ۳۰ درصد خدمات خود را به‌صورت الکترونیکی عرضه کنند. وزارت ارتباط نیز مکلف شده بود تا دی ۱۴۰۱ پنجره واحد را راه‌اندازی و آن را به پنجره واحد دستگاه‌ها متصل کند. با توجه به مقدمات کاری که در وزارت ارتباطات انجام شد، اردیبهشت ۱۴۰۱ رسماً پنجره ملی را راه‌اندازی و به‌مرور دستگاه‌هایی که پیشرو بودند به آن متصل شدند. اکنون بیش از ۹۵ دستگاه‌ها به این پنجره متصل هستند و خدمات عمده‌ای از این طریق در دسترس مردم قرار گرفته است.
معاون دولت الکترونیکی سازمان فناوری اطلاعات ایران خاطرنشان کرد: تا کنون بیش از ۱۱ میلیون کاربر در پنجره ملی خدمات دولت هوشمند ثبت‌نام کرده‌اند و آمار استفاده شهروندان از سامانه‌های دستگاه‌ها در بهمن ۱۴۰۱ بیش از ۱۷ میلیون بوده که رکورد جدیدی در پنجره ملی خدمات دولت هوشمند را رقم زده است.
موحد درباره پنج درصد دستگاه‌هایی که هنوز به پنجره ملی متصل نشده‌اند، گفت: اکنون ۱۶ شهرداری متصل شدند و ۱۴ شهرداری باقی‌مانده‌اند که در مرحله اتصال هستند و امیدواریم سریع‌تر به سرانجام برسد. یک اقدام کلیدی در دستور کار وزارت علوم قرار گرفت و مقدماتی فراهم شد تا قبل از سال ۱۴۰۲ پنجره واحد وزارت علوم راه‌اندازی و به پنجره ملی متصل شدند. غیر از این‌ها حدود ۱۰ دستگاه داریم که متصل نشده‌اند و بر اساس جلساتی که برگزار شده و مشکلاتی که داشتند قرار شد تا پایان سال به پنجره ملی متصل شوند.
رشد تعداد تبادلات مرکز ملی تبادل
وی با بیان اینکه دولت هوشمند بر اساس زیرساخت‌هایی شکل می‌گیرد، ما در وزارت ارتباطات و به طور خاص در مرکز ملی تبادل که از ارکان دولت هوشمند است و در سال ۱۴۰۱ گام‌های مثبتی در این خصوص برداشته شده است، گفت: در سال ۱۴۰۱ شاهد رشد خیلی زیادی در تعداد تبادلات در مرکز ملی تبادل بودیم که نشان می‌دهد دستگاه‌های ما به سمت هوشمندی در حال حرکت هستند.
معاون دولت الکترونیکی سازمان فناوری اطلاعات ایران تصریح کرد: با هر تبادل اطلاعاتی که در دستگاه‌ها صورت می‌گیرد یک مراجعه حضوری کم می‌شود. امسال ما تا پایان بهمن در مرکز ملی تبادل بیش از ۱۷۹۴ سرویس، بین دستگاه‌ها تبادل شد که این آمار در ابتدای دولت تقریباً نزدیک به هزار سرویس بود و شاهد رشد ۸۰ درصدی در تعداد سرویس‌ها شاهد بودیم.
موحد اظهار داشت: تراکنش‌ها تقریباً افزایش ۱۰۰ درصدی نسبت به سال ۱۴۰۰ قبل داشته که این‌ها نشان می‌دهد دستگاه‌های اجرایی کشور به سمت انجام تبادل اطلاعات به شکل کاملاً الکترونیکی پیش رفتند و این زیربنای هوشمند سازی دولت است.
استقرار پنجره واحد زمین در ۲۴ استان
وی درباره ۲ پروژه کلیدی دیگر که در دولت سیزدهم محقق شد، گفت: نخست درگاه ملی مجوزهای کشور که با همکاری وزارت اقتصاد این سامانه عملیاتی شد و اکنون تمامی مجوزهای کشور از طریق این درگاه به‌صورت شفاف و برخط در دسترس مردم قرار گرفته است. پروژه دیگر که تأثیر زیادی در مبارزه با تغییر کاربری اراضی دارد، «پنجره واحد زمین» است که این سامانه اکنون از ۲۴ استان مستقر شده است. در ابتدای دولت سیزدهم این سامانه در هیچ استانی به شکل رسمی عملیاتی نشده بود. مبتنی بر این فناوری و سامانه‌ای که شکل‌گرفته بحث تغییر کاربری اراضی را به شکل هوشمند تشخیص می‌دهید و اینکه آیا این تغییر کاربری مجاز بوده یا خیر.
افزایش ارائه خدمات از طریق پنجره ملی خدمات دولت هوشمند
معاون دولت الکترونیکی سازمان فناوری اطلاعات ایران درباره برنامه‌های این معاونت در سال جدید، گفت: افزایش درصد ارائه خدمات از طریق پنجره ملی خدمات دولت هوشمند است. در سال ۱۴۰۱ و در مرحله نخست ۳۰ درصد خدمات از این طریق ارائه می‌شد و قرار بود تا پایان سال این عدد به ۵۰ درصد برسد. هدف‌گذاری ۱۴۰۲ این است که ۱۰۰ درصد خدمات به‌صورت الکترونیکی ارائه شود. علاوه بر آن هوشمند سازی خدمات را به‌صورت جدی در دستور کار قرار دادیم تا سال ۱۴۰۲، هوشمند سازی خدمات را از ۵ درصد را به حداقل ۲۰ درصد برسانیم. در بخش عامل انسانی حذف شده و تمام کارها به‌صورت الکترونیکی پیش خواهد رفت.
موحد اظهار داشت: در حوزه زیرساخت دولت نیز یک پروژه کلیدی را استارت زدیم که عمده فعالیت‌های اجرایی آن در ۱۴۰۲ شکل می‌گیرد و مقدمات آن در ۱۴۰۱ آغاز شده است. این پروژه «ابر دولت» است که به طور اختصاصی برای سامانه‌ها و خدمات حوزه دولت هوشمند است که دستگاه‌ها را از حوزه زیرساخت خدمات و سامانه‌ها بی‌نیاز خواهد کرد.
