به گزارش ایران اکونومیست، دکتر یونس پناهی با اشاره به نقشه جامع علمی کشور به‌عنوان سند بالادستی در حوزه علم و فناوری، عنوان کرد: تعداد مستندات علمی مورد توجه قرار گرفته و برای افق ۱۴۰۴ تعداد ۸۰۰ سند علمی به ازای هر میلیون نفر هدف‌گذاری شده که با تخمین ۹۰ میلیون نفر جمعیت کشور برای سال ۱۴۰۲ تعداد تولیدات علمی باید به ۷۲ هزار سند برسد و این در حالی است که تولیدات علمی کشور در سال ۲۰۲۲ به عدد ۷۸ هزار و ۸۱ رسیده است.
معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت با تاکید بر الزام دستیابی به مرجعیت علمی و افزایش تولیدات علمی ایران در پایگاه‌های اطلاعاتی بین‌المللی به تشریح راهکارهایی در این زمینه پرداخت و تصریح کرد: در کمیته مشورتی علم سنجی در اداره انتشارات و اطلاعات علمی معاونت پس از بررسی جوانب مختلف این امر هفت رکن اساسی سیاست‌گذاری در عرصه‌های پژوهش، مالی، بین‌المللی، منابع انسانی، آموزشی، علمی و تقویت شبکه بازیگران تولید علم داخلی به عنوان راهکارهای پیشنهادی اعلام شده است.
ضرورت بر طرف کردن موانع تولید علمی برای اعضای هیات علمی
وی تشویق و بر طرف کردن موانع تولید علمی برای اعضای هیات علمی بالینی و آموزشی را یکی از اولین اقدامات در زمینه سیاست‌گذاری پژوهشی عنوان کرد و افزود: لازم است دانشجویان دکترای حرفه‌ای و تخصصی برای انجام پژوهش‌های موثر و کاربردی تشویق و ترغیب شوند و همینطور واحدهای پژوهشی برای اعضای هیات علمی در نظر گرفته شود.
دکتر پناهی خاطرنشان کرد: با وجود اینکه برخی فرصت‌های تولید علم اشباع شده است، نباید نسبت به این بخش غفلت کرد ولی شناسایی و استفاده از ظرفیت‌ها و فرصت‌های جدید برای جهش در تولید علم یک ضرورت است و در عین حال باید برای افزایش تولیدات علمی اثرگذار و استنادپذیر سیاست‌گذاری انجام شود.
او با اشاره به اینکه ماموریت‌های پژوهشی به دانشگاه‌ها بر اساس آمایش‌های محلی و علم‌سنجی واسپاری شود، تصریح کرد: وضعیت دانشگاه‌ها، دانشکده‌ها و گروه‌ها از نظر تولیدات علمی بررسی شود و موارد کم‌کار آسیب‌شناسی شوند. برای نیل به این هدف طراحی داشبورد پژوهشی و علمی برای انواع منابع اطلاعاتی (مقاله، پایان‌نامه، کتاب، طرح) در راستای رصد آنلاین نرخ رشد علمی کشور لازم خواهد بود.
افزایش انگیزه پژوهشگران با افزایش حمایت‌های مالی
دکتر پناهی تدوین سیاست‌های مالی دستیابی به مرجعیت علمی و افزایش تولیدات علمی ایران در پایگاه‌های بین‌المللی را از بازنگری آیین‌نامه‌های پژوهشی در جهت سرمایه‌گذاری و حمایت مالی از تولیدات علم بین‌المللی تا بازنگری آیین‌نامه تشویقی شرکت‌های دانش‌بنیان را مورد تاکید قرار داد و یادآور شد: مسئله مهم ایجاد و افزایش انگیزه اعضای هیات علمی و دانشجویان برای تولید علمی از جنبه مالی است، اعطای گرنت، حمایت مادی و معنوی از حرکت دانشگاه‌ها به سمت دانشگاه‌های نسل سوم، چهارم و پنجم، آسیب‌شناسی صدمات ناشی از تحریم‌ها در حوزه تولیدات علمی و دسترسی مداوم به پایگاه‌های اطلاعاتی علمی معتبر بین‌المللی بدون تردید اثرگذار خواهد بود.
معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت، این حمایت ها را محدود به داخل ندانست و اظهار داشت: پژوهشگران بین‌المللی در داخل کشور باید حمایت شوند، لازم است همکاری‌های بین‌المللی در عرصه تولید علم با اعمال حمایت‌های موثر توسعه یابد یکی از این موارد می تواند همکاری موسسات داخلی با سازمان‌های بین‌المللی مانند WHO و تبدیل شدن به موسسات همکار این سازمان‌ها باشد یا ایجاد مجلات جدید در حوزه‌های موضوعی نو یا حمایت از جذب دانشجویان با کیفیت و توانمند بین‌المللی یا حمایت از برگزاری رخدادهای بین‌المللی می تواند این بخش را فعال کند.
بهره‌برداری از ظرفیت پژوهشگران یک درصد
دکتر پناهی با اشاره به اینکه رشد و تولید علم در داخل و در خارج کشور روی نخواهد داد مگر با پشتیبانی از منابع انسانی خاطرنشان کرد: پژوهشگران یک درصد، نخبگانی هستند که باید از پتانسیل علمی آنها بهترین بهره برداری انجام شود. ضمن اینکه باید نسبت به افزایش جذب اعضای هیات علمی پژوهشی اقدام شود شرایط موجود اقتضا می کند هر چه سریعتر اعضای هیات علمی کم کار و وضعیت خروج اعضای هیئت علمی، دانشجویان و پژوهشگران جوان از کشور آسیب شناسی شود.
قرار دادن دستیاران پژوهشی در اختیار هیئت‌علمی آموزشی و بالینی
او ادامه داد: برخی از اعضای هیات علمی بالینی صرفاً یک یا حتی صفر مدرک پژوهشی دارند، باید از ظرفیت این افراد استفاده کرد یا در جهت تسهیل پژوهش دستیاران پژوهشی در اختیار هیئت‌علمی آموزشی و بالینی قرار داده شود یا در صورت لزوم کارگاه‌های آموزشی استفاده از پایگاه‌های اطلاعات علمی برگزار شود.
جلب مشارکت بخشی خصوصی در تولید علم
بنابر اعلام روابط عمومی معاونت تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت؛ به گفته پناهی، یکی از راه‌های تقویت شبکه بازیگران تولید علم داخلی، ایجاد همگرایی و همکاری بین پژوهشگران و بازیگران عرصه علم و فناوری است. ایجاد موسسات و آزمایشگاه‌های جدید و بین‌رشته‌ای، افزایش سهم بخش خصوصی و غیردولتی در عرصه تولید علم و هزینه‌های تحقیق و توسعه و تقویت بیشتر ارتباط دانشگاه‌ها با صنعت و مشارکت این بخش در عرصه تولید علم و فناوری مفید خواهد بود.
