به گزارش ایران اکونومیست، در ایران نزدیک به نیمی از زمین‌های کشاورزی به کشت دیم اختصاص یافته اما تنها 7 درصد از تولیدات کشور از این طریق تامین می‌شود. در سال‌های اخیر با افزایش توجه به دیمزارهای کشور و آغاز اجرای طرح جهش تولید در دیمزارها با همکاری وزارت جهاد کشاورزی و ستاد اجرایی فرمان حضرت امام (ره)، حمایتهای خوبی از این بخش صورت گرفته است اما تا رسیدن به شرایط مطلوب، حمایتهای بیشتر، موثرتر و هدفمندتری نیاز است. در این راستا پیشنهاد می‌شود برنامه‌های پیشنهادی زیر در طرح جهش دیمزارهای کشور بیش از پیش در دستور کار عوامل اجرایی این طرح قرار گیرد:
*افزایش سطح بیمه دیمزارها
بیمه محصولات کشاورزی یکی از مهم‌ترین برنامه‌های وزارت جهاد کشاورزی طی سالیان گذشته بوده است که توسط این وزارتخانه و ستاد اجرایی فرمان حضرت امام (ره) در طرح جهش تولید در دیمزارها نیز اجرا می‌شود. بر اساس این طرح، حق بیمه برای هر هکتار کشت دیم در سال زراعی جدید، مبلغ ۲۳۰ هزار تومان تعیین شده است. اما با توافق صورت گرفته بین وزارت جهاد کشاورزی، ستاد اجرایی فرمان حضرت امام (ره) و صندوق بیمه محصولات کشاورزی، سهم کشاورزان مشارکت‌کننده در طرح جهش تولید در دیمزارها مبلغ ۱۳۰ هزار تومان به ازای هر هکتار می‌باشد و مابقی حق بیمه توسط دو نهاد فوق‌الذکر پرداخت می‌شود، بدین ترتیب که معادل ۵۰ هزار تومان از حق بیمه تعیین شده، بر عهده ستاد اجرایی و ۵۰ هزار تومان دیگر نیز بر عهده وزارت جهاد کشاورزی است.
*افزایش سهم کشت مستقیم (No-till) در دیمزارها
امروزه برای دستیابی به بهره‌وری بهینه و پایداری تولید، شیوه‌هایی که مبتنی بر حفاظت از منابع پایه، به‌خصوص آب‌وخاک است، در دستور کار بخش کشاورزی کشور قرار دارد. توسعه کشت مستقیم (کشاورزی حفاظتی) و استفاده از روش بدون خاکورزی راهکاری مناسب برای مقابله هوشمندانه با پدیده تغییر اقلیم و پیامدهای آن ازجمله کم‌آبی، فرسایش خاک، آلودگی محیط‌زیست، انتشار گازهای گلخانه‌ای، جلوگیری از نوسانات در عملکرد و اقتصادی نمودن تولید، کاهش روند فزاینده فرسایش خاک و از همه مهم‌تر افزایش مواد آلی خاک زراعی به‌عنوان شاه‌کلید پایداری تولید است.
با عنایت به اینکه فناوری کشت مستقیم منجر به کاهش هزینه‌های تولید محصولات کشاورزی می‌شود، در نتیجه نسبت به سایر برنامه‌های راهبردی کشور در بخش کشاورزی همچون آبیاری نوین، کشت‌های نشایی و گلخانه‌ای، در گستره‌ای به‌مراتب وسیع‌تر، به‌ویژه در محصولات راهبردی زراعی، زمینه‌ساز تحقق و تبلور عینی سیاستهای اقتصاد مقاومتی و توسعه درون‌زا در این بخش خواهد بود.
*لزوم کشت به‌موقع در دیمزارها
رعایت تاریخ کاشت یکی دیگر از موارد مهمی است که کشاورزان دیمکار باید به آن توجه داشته باشند چراکه در زمان بارندگی‌های مؤثر، می‌تواند به کشت بهتر کشاورز کمک کند. کشاورزان دیمکار باید از تاریخ کشت و بارندگی‌های مؤثر اطلاع داشته باشند و اگر بارندگی‌ها به تعویق افتاد تاریخ کشت خود را تغییر دهند.
*اصلاح و فرآوری بذور پرمحصول و مقاوم به خشکی
با توجه به قرارگیری بیش از 70 درصد کشور در شرایط خشک و نیمه‌خشک، توسعه استفاده از ارقام اصلاح شده کم آب‌بر و مقاوم به تنش خشکی با عملکرد اقتصادی مناسب در راستای بهبود عملکرد و ارتقاء کیفیت محصول و به دنبال آن افزایش درآمد برای کشاورزان جایگاه ویژه‌ای دارد. استفاده از بذور اصلاح شده که مقاومت بیشتری در برابر تنشهای محیطی دارند کمک شایانی به کشاورز در افزایش محصول، امنیت غذایی و بهبود معیشت میکند.
*اجرای کشت تناوبی و حذف آیش
چنانچه یک قطعه زمین هرساله به زیر کشت مداوم یک محصول برود از عناصر غذایی خاک کاسته شده و خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک تحت تأثیر قرار می‌گیرد و در نهایت باعث فرسایش خاک و پایین آمدن کیفیت آن می‌گردد و همچنین مشکلاتی نظیر طغیان آفات و بیماری‌های گیاهی و علف‌های هرز، تولید محصول را تهدید خواهد کرد. لذا کشاورزان برای دوری از این مشکلات، باید از کاشت و تولید مداوم یک محصول در یک قطعه زمین خودداری نمایند و با به‌کارگیری اصول صحیح کشت تناوبی و حذف آیش، به بهبود حاصلخیزی خاک، ذخیره رطوبت در خاک و کنترل آفات و بیماری‌ها و علف‌های هرز، کمک نمایند که در نتیجه آن، میزان مصرف کودها و سموم شیمیایی نیز به حداقل می‌رسد.
علاوه بر این، در حال حاضر در کشور نزدیک به 5 میلیون هکتار زمین کشاورزی زیر سطح کشت دیم قرار دارد و نزدیک به 3 میلیون هکتار نیز تحت آیش است که با حذف آیش نزدیک به 8 میلیون هکتار زمین کشاورزی برای کشت دیم در دسترس کشاورزان قرار می‌گیرد که این عمل تأثیر زیادی در افزایش تولید غذا و بهبود امنیت غذایی در کشور دارد.
امید است که با تداوم همکاری ستاد اجرایی فرمان حضرت امام (ره) با وزارت جهاد کشاورزی و اصلاح و بهبود سیاستهای طرح جهش تولید در دیمزارها، شاهد رشد قابل ملاحظه در ضریب خودکفایی و کاهش واردات اقلام اساسی بخش کشاورزی در کشور باشیم.
مهدی اکبری- سیاست‌پژوه اقتصادکشاورزی
پایان پیام/
