اولین موشک ایران به سمت عراق در جنگ چگونه پرتاب شد؟

ایران اکونومیستپلاس:‌ تاریخ جنگ دفاع مقدس‌ پر است از حماسه‌هایی که گاهی مرورشان لازم است تا ما عمیق‌تر وطن را دوست داشته باشیم. در تقویم دفاع مقدس ۲۱ اسفند سال ۶۳ برای اولین بار در پاسخ به حملات رژیم بعث به مناطق مسکونی و غیر نظامی؛ موشک بالستیک اسکاد B از سمت کشورمان به سوی عراق شلیک شد.

موشک بالستیک اسکاد B با رایزنی «محسن رفیق‌دوست وزیر وقت سپاه پاسداران انقلاب اسلامی همراه با «سید یحیی رحیم‌صفوی» از فرماندهان نیروی زمینی سپاه از کشور لیبی دریافت شد. با وجود اینکه شهید حسن طهرانی‌مقدم و تعدادی از اعضای توپخانه سپاه دوره آموزشی کار با این موشک را گذرانده بود و می‌توانستیم از طریق سران نظامی کشورمان موشک را شلیک کنیم اما «قذافی» دستور داد که تیم لیبیایی به‌ فرماندهی «ژنرال سلیمان» به ایران بیایند و کار شلیک موشک‌ها را انجام بدهند.

زمستان ۶۳ اولین سری از موشک‌ها از لیبی به ایران رسید. سردار« امیرعلی حاجی‌زاده» فرمانده فعلی نیروی هوافضای سپاه، مسئولیت تشکیل یگان موشکی حدید را پذیرفت و یک پادگان را در غرب کشور برای فعالیت‌های موشکی آماده کرد.

از راست: سردار شهید حسن شفیع‌زاده؛ سردار شهید حسن طهرانی‌مقدم؛ سردار یعقوب زهدی؛ سردار امیرعلی حاجی‌زاده

با وجود اینکه حملات موشکی و هوایی عراق به شهرها در بهمن و اسفند ۶۳ بیشتر شده و موشک‌ها به کشورمان رسیده بود اما امام خمینی(ره) و مسئولان عالی رتبه کشور هنوز دستور شلیک موشک را صادر نکرده بودند و ایران همچنان از طریق جنگنده‌ها و توپ‌های خود به حملات موشکی عراق پاسخ می‌داد.

تا اینکه موضوع داغ و مورد بحث مجلس شورای اسلامی وقت در روز ۱۴ اسفند، تجاوز هوایی عراق به اهواز و لزوم پاسخگویی ایران بود. آیت ا... هاشمی رفسنجانی رئیس وقت مجلس در خاطرات خود نوشته است:« آن روز جلسه‌ای با حضور آیت‌الله خامنه‌ای رئیس جمهور وقت در مجلس برگزار شد که سرانجام در آن جلسه مقرر شد مقابله به مثل شود.»

مجددا در۱۵ اسفند موضوع مقابله به مثل موشکی در جلسه سران قوا که در منزل موسوی اردبیلی برگزار شده بود، به‌ بحث گذاشته شد. آیت ا... هاشمی رفسنجانی در آن جلسه گفته بود که امام در این باره اظهار نظر صریح نکرده‌اند.

گرچه هنوز به شکل رسمی دستور شلیک موشک صادر نشده بود، اما نیروهای یگان موشکی برای پرتاب موشک در تکاپو بودند. شهید حسن طهرانی مقدم، فرمانده لیبیایی‌ها را فراخوانده بود تا ۲ موشک را برای شلیک آماده کنند. موقعیتی به‌ نام حضرت زینب(س) هم در نزدیکی کرمانشاه برای شلیک موشک انتخاب شده بود. برخی از فرماندهان سپاه پاسداران نیز مانند «حسینی‌تاش» و «سعیدی» نیز به کرمانشاه رفته بودند تا با فرماندهان یگان حدید درباره بهترین هدف برای حمله موشکی گفت‌وگو کنند. تعدادی از فرماندهان سپاه محدوده کاخ ریاست‌جمهوری صدام در بغداد را انتخاب کرده بودند اما باز هم احتمال می‌دادند که ممکن است این گزینه مورد تأیید امام قرار نگیرد.

هدف‌های مهم‌تر از بصره را در هم می‌کوبیم

آیت ا.. خامنه‌ای در خطبه نماز جمعه نسبت به این پاسخ به مثل به عراقی‌ها موضع گرفته بود:«این افتخار نیست که از چند صدکیلومتری، مناطق مسکونی و شهرها را بمباران و کشتی‌های نظامی را هدف قرار می‌دهند. ما در این زمینه بارها به سازمان ملل و جهان اسلام اعلام کرده‌ایم که نگذارید صدام این شرارت‌ها را ادامه دهد.ما میل نداریم یک نفر از مردم آسیب ببینند و هرجا را که از عراق زده‌ایم مراکز اقتصادی بوده است. ما مشت را با مشت محکم‌تری پاسخ می‌دهیم. اگر رژیم عراق وقاحت را از اندازه بگذراند، هدف‌های مهم‌تر از بصره را در هم می‌کوبیم.»

در نهایت در روز ۱۸ اسفند هاشمی رفسنجانی پیش امام می‌رود تا درباره پاسخ موشکی کسب اجازه کند. آیت ا... هاشمی درباره آن روز اینگونه نقل کرده است:« برای مذاکره در مورد موشک‌زدن به بغداد، به زیارت امام رفتم. امام می‌گویند، "ممکن است با زدن بغداد، آن‌ها روی تهران شرارت کنند و قدرت‌های بزرگ هم دستشان را باز گذارند و کمک‌شان کنند و زدن تهران {توسط عراق}، برای ما مشکل درست می‌کند."، قبول کردند که به جاهای دیگر عراق، موشک بزنیم تا آن‌ها بفهمند که موشک داریم و بغداد هم در خطر است.»

ساعت ۸ شب ۱۹ اسفند کاروان موشکی از پادگان شهید منتظری به ‌سمت موضع حضرت زینب (س) حرکت کرد. لیبیایی‌ها مشغول آماده‌سازی مقدمات پرتاب موشک شدند، اما بخار آب در لوله‌ای که باید گاز هیدروژن را به بالن هواسنجی می‌رساند، یخ زده بود. با اینکه تمام سعی خود را کردند تا گرم شود، اما فایده‌ای نداشت.

روغن هیدرولیک گهواره سکوی پرتاب موشک نیز یخ زده بود. هر کاری کردند اما موشک عمود نشد. در نتیجه عملیات انجام نشد و نیروها به پادگان منتظری برگشتند. تصمیم برآن شد که فردا شب دوباره عملیات تکرار شود و پیش از انجام عملیات، به‌ طور طبیعی لوله‌ها را گرم نگه دارند تا مانع از یخ‌زدگی شود. ساعت ۹ و نیم شب، برای دومین بار کاروان موشکی از پادگان منتظری به راه افتاد. لیبیایی‌ها دور موشک را گرفته بودند و به هیچ کس اجازه نزدیک شدن به آن را نمی‌دادند. حدود ساعت ۲ و ۳۰ دقیقه نیمه شب (۲۱ اسفند) کار گُردان پرتاب تمام شد. دکمه فایر بین ژنرال سلیمان، شهید حسن طهرانی‌مقدم و سیدعلی حسینی‌تاش دست به دست شد که در نهایت حسینی‌تاش دکمه فایر را فشار داد و اولین موشک بالستیک از ایران پرتاب شد و موشک به پالایشگاه کرکوک اصابت کرد، اما عراقی‌ها آن را خرابکاری اعلام کردند.

موشک‌ های اسکاد چه موشک‌هایی هستند؟

اسکاد نام‌گذاریِ ناتو برای خانواده‌ای از موشک‌های بالستیک کوتاه‌برد ساخت اتحاد جماهیر شوروی است که در دوران جنگ سرد تولید شد و به صورت گسترده به دیگر کشورهای هم‌پیمان با کشور شوروی صادر شد. مدل‌های مختلف موشک اسکاد بین ۱۸۰ کیلومتر تا هزار کیلومتر برد دارند و وزن آن‌ها بین ۴۴۰۰ تا ۶۵۰۰ کیلوگرم است.

اولین مدل این موشک که «اسکاد-آ» نامیده می‌شود در سال ۱۹۵۷ وارد ارتش شوروی شد. این موشک ۱۸۰ کیلومتر برد و خطای زیادی در حدود ۳ کیلومتر داشت. اسکاد-بی که رایج‌ترین مدل این موشک است از سال ۱۹۶۵ تولید شده و برد آن به ۳۰۰ کیلومتر افزایش و خطای آن به ۴۵ متر کاهش یافته بود. وزن اسکاد-بی به ۵۹۰۰ کیلوگرم، طول آن به ۱۱.۲۵ متر می‌رسد و کلاهک جنگی آن ۹۸۵ کیلوگرم است.