تبدیل شدن نفت خام به ابزار ضمانت برای تامین مالی بخش خصوصی

مهدی هاشم‌زاده در گفت و گو با ایران اکونومیست، با اشاره به اینکه سیاست جدید عرضه اوراق گواهی سپرده نفت اقدامی بسیار مهم است، افزود: در این زمینه می توان در رابطه با اهمیت بسیار بالای تنوع بخشی به شیوه های فروش نفت خام کشور و افزایش حاکمیت ریال (فروش ریالی نفت) به همراه کنترل و هدایت نقدینگی به سمت بخش مولد اقتصاد اشاره کرد. با تبدیل شدن نفت خام به یک اوراق قابل معامله، نفت خام ایران قابلیت تبدیل شدن به ابزار ضمانت برای تامین مالی بخش خصوصی نیز خواهد داشت.

وی با اشاره به روش جدید فروش نفت و خنثی سازی تحریم‌های فروش نفت اظهار کرد: برای تبیین اهمیت روش جدید وزارت نفت برای فروش نفت و خنثی سازی تحریم‌های فروش نفت، ابتدا باید تعریف دقیقی از اوراق گواهی سپرده کالایی داشت. بورس کالا در یک تقسیم بندی کلی شامل چهار بخش بازار فرعی، بازار فیزیکی، بازار مشتقه و بازار مالی است. یکی از انواع اوراقی که در بورس کالا مورد داد و ستد قرار می‌گیرد؛ اوارق گواهی سپرده کالایی است که زیرمجموعه بازار مالی این بورس است.

این کارشناس انرژی ادامه داد: گواهی سپرده کالایی یک از اوراق بهادار است که در بورس قابلیت پذیرش و معاملات دارد. این اوراق گواهی از یک کالای معینی که در بورس پذیرش شده است، نشئت می‌گیرد. شرکتی که متقاضی فروش این گواهی سپرده کالایی است؛ ابتدا انباری را نزد سازمان بورس مشخص و آن را پذیرش می‌کند. بعد که انبار پذیرفته شد، به ازای کالاهای موجود در انبار یک قبض انبار صادر می‌شود که این قبض توسط شرکت سپرده گذاری مرکزی بنا بر واحدی که اعلام شده است، تبدیل به اوراق گواهی سپرده کالایی می‌شود و به صورت الکترونیک در حساب ناشر وثیقه می‌شود و قابلیت معامله پیدا می‌کند. بعد از آن، اطلاعیه گشایش انبار در سایت رسمی بورس باید منتشر شود که در آن مشخصات کالای انبار مورد پذیرش، نحوه معامله، نحوه تحویل کالا، نحوه تسویه حساب قید می‌شود. بنابراین گواهی سپرده نفت برای فروش دارایی حاضر و کالای موجود به کار می‌رود و یکی از مهم‌ترین روش‌های فروش و تجارت نفت در دنیا به حساب می‌آید.

هاشم‌زاده در مورد تفاوت بین اوراق سلف نفتی دولت قبل با اوراق گواهی سپرده کالایی اظهار کرد: اوراق سلف برای تأمین مالی است و گواهی سپرده کالایی برای فروش دارایی است و این دو مورد با یکدیگر فرق دارند. اوراق سلف در ارتباط با آینده فروشی است. چیزی را که در آینده به دست می‌آوریم، در حال حاضر می‌فروشیم و ریسک بسیار بالایی برای فروشنده از لحاظ تعهدات مالی اعطا شده در زمان سر رسید دارد ولی اوراق سپرده کالایی در مورد کالای موجود است و به هیچ وجه ریسکی برای فروشنده اوراق ایجاد نخواهد کرد.

این کارشناس انرژی ادامه داد: در اوراق سلف سود مشخص و سررسید مشخص وجود دارد. باید افراد در سررسید و با شرایط معینی کالا را خرید کنند. در اوراق سلف، اساساً کالا نمی فروشیم، به پشتوانه کالایی که در آینده به دست می‌آید و قیمتش در آینده معلوم می‌شود، الان به صورت نقد تأمین مالی می‌کنیم. گواهی سپرده کالایی هیچ ارتباطی با اوراق سلف ندارد و هیچ شباهتی به یکدیگر ندارند.

هاشم‌زاده در پایان با اشاره به اهمیت فراوان پیگیری این سیاست جدید فروش نفت برای کشور و به خصوص خنثی‌سازی تحریم‌های فروش نفت افزود: سیاست جدید عرضه اوراق گواهی سپرده نفت اقدامی بسیار مهم است. در این زمینه می توان در رابطه با اهمیت بسیار بالای تنوع بخشی به شیوه های فروش نفت خام کشور و افزایش حاکمیت ریال (فروش ریالی نفت) به همراه کنترل و هدایت نقدینگی به سمت بخش مولد اقتصاد اشاره کرد. همچنین از دیگر مزایایی فروش گواهی سپرده نفت، می‌توان به توسعه ابزارهای مالی بورس، مردمی سازی اقتصاد و ایجاد بستر شفاف برای ورود سرمایه گذاران به حوزه فروش نفت اشاره کرد. این اقدام در زمینه خنثی سازی تحریم‌های فروش نفت به مثابه ایجاد و ابداع یک روش مهم در مقابله هدفمند با تحریم‌های فروش نفت است و با ایجاد سازوکار بسیار ارزشمند اوراق مبتنی بر نفت در بازار سرمایه ایران، امکان ایجاد یک بازار بسیار بزرگ و جدید را برای نفت خام ایران ایجاد خواهد کرد که اثرات بلندمدت آن در زمینه تاثیرگذاری بر بازار جهانی بسیار بالا خواهد بود. در انتها باید در مورد یکی از ویژگی‌های مهم اوراق گواهی سپرده نفت صحبت کنیم که با تبدیل شدن نفت خام به یک اوراق قابل معامله، نفت خام ایران قابلیت تبدیل شدن به ابزار ضمانت برای تامین مالی بخش خصوصی نیز خواهد داشت و این ابتدای مسیر است و با توسعه این روش، شاهد حضور اوراق گواهی سپرده نفت خام ایران در بازارهای جهانی نظیر بورس شانگهای نیز خواهیم بود.