به گزارش ایران اکونومیست، دکتر عامری امروز در سخنرانی خود با موضوع «نقش و اهمیت علوم پایه و اهم چالش‌ها و راهکارها» در سمینار «علوم پایه؛ اهمیت، نقش، چالش‌ها و فرصت‌ها» در سالن دهشور دانشکدگان علوم دانشگاه تهران، با بیان این که جایگاه علوم پایه برای توسعه پایدار در ادبیات توسعه کشورهای جهان سوم است، گفت: ایران جزو کشورهای در حال توسعه محسوب می‌شود و برنامه هفتم توسعه را در دست تدوین دارد. کشورهای توسعه‌یافته دریافته‌اند توسعه با خود مشکلات و نابسامانی‌هایی از جمله گرم شدن کره زمین، توجه یک جانبه به اقتصاد، بی‌توجهی به ارزش‌های انسانی و ... را دارد.
وی با تأکید بر اهمیت توسعه نیروی انسانی در ادامه به نقش بی‌بدیل علم و علوم پایه در توسعه نیروی انسانی اشاره کرد و افزود: از سوی دیگر علوم پایه شالوده‌ای برای علوم کاربردی محسوب می‌شوند.
رئیس دانشکده ریاضی دانشکدگان علوم دانشگاه تهران، از مشکلات عدیده را بحث مدل‌های توسعه آموزش‌عالی برشمرد و افزود: هم‌اکنون در کشور و در حوزه آموزش چندین متولی وجود دارد، همین کثرت متولیان سبب شده تا توسعه آموزش علوم متوازن و هدفمند نباشد.
دکتر عامری با اشاره به اجرای طرح آمایش آموزش‌عالی در سال‌های ۸۸ تا ۹۱ در کشور، گفت: در این طرح به‌دنبال مدلی برای توسعه آموزش‌عالی علوم انسانی، علوم مهندسی و علوم پایه بودیم.
وی افزود: داده‌های جمع‌آوری نشان داد هیچ مدل مبتنی بر هدف‌گرایی در آموزش‌عالی نداریم و توسعه آموزش‌عالی صرفا براساس تقاضای اجتماعی است، بر همین اساس ۱۴ درصد دانشجویان در دانشگاه‌های وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و مابقی در خارج از این محدوده تحصیل می‌کنند.
رئیس دانشکده ریاضی دانشکدگان علوم دانشگاه تهران، افزود: همچنین ۶۰ درصد دانشجویان در مقطع کارشناسی، ۱۵ درصد در مقطع ارشد، ۱.۲ درصد در مقطع دکترا و بقیه در مقطع کاردانی تحصیل می‌کنند.
دکتر عامری با بیان این‌که بر اساس یافته‌های حاصل از رصد مدل توسعه آموزش‌عالی عدم توازن بین رشته و توزیع دانشجو وجود دارد، افزود: براساس این یافته‌ها ۸۰ درصد دانشجویان تنها در ۲۰ رشته تحصیل می‌کنند که این سبب تورم در برخی رشته‌ها و کمبود در برخی دیگر از رشته‌ها شده است.
سهم دانشجویان علوم پایه در آموزش‌عالی کشور ۷ درصد است
وی با تأکید بر این‌که در کشور یک مدل مأموریت‌گرا برای آموزش‌عالی طراحی نشده است، گفت: همچنین این‌که چه میزان دانشجو باید در علوم پایه، چه تعداد دانشجو باید در مقاطع مختلف تحصیلات تکمیلی و در کدام دانشگاه‌های دولتی و غیر دولتی تحصیل کنند، تعیین نشده است.
رئیس دانشکده ریاضی دانشکدگان علوم دانشگاه تهران، با بیان این‌که در این تحقیق سهم دانشجویان علوم پایه ۹ درصد و امروز به ۷ درصد کاهش یافته است، افزود: در این سال‌ها کمیت گرایی مطرح بوده و کیفیت فدای کمیت شده است.
دکتر عامری با استناد به آمار مرکز آمار در سال ۹۵ نرخ بیکاری در فارغ‌التحصیلان عالی را ۲۲ درصد و در علوم پایه ۲۴ درصد اعلام کرد و افزود: از نظر تناسب شغلی تنها ۱۵ درصد شاغلان دانشگاهی تناسب شغلی دارند که این شاخص در فارغ‌التحصیلان علوم پایه ۱۳ درصد است که این از چالش‌های دیگر حوزه آموزش علوم پایه است.
وی با بیان این‌که وضعیت آموزش در علوم پایه رو به افول است، افزود: آزمون‌های تیمز که در سطح بین‌المللی برای سنجش پیشرفت ریاضیات و علوم در پایه چهارم ابتدایی و سوم راهنمایی تحصیلی و مطالعه سواد خواندن برگزار می‌شود، براساس نتایج دو سال گذشته این آزمون رتبه علوم پایه ایران ۴۸ تا ۵۰ در بین ۵۸ کشور و رتبه ریاضیات و علوم ۲۹ و ۳۰ در میان ۳۹ کشور بوده است.
رویکرد علوم پایه در نخبگان هم رو به افول است
رئیس دانشکده ریاضی دانشکدگان علوم دانشگاه تهران، با بیان این‌که زنگ خطر آموزش از آموزش و پرورش کشور به صدا در آمده است، گفت: رتبه دانش‌آموزان المپیادی در سال ۲۰۱۷ در ریاضی ۵، در فیزیک ۱۱، در شیمی ۳، در زیست‌شناسی ۳ و در علوم کامپیوتر ۷ بوده، این در حالی است که رتبه المپیاد ریاضی در سال ۲۰۲۱ حدود ۲۹ و در فیزیک به ۱۹ افت کرده است، این حاکی از آن است که رویکرد علوم پایه در نخبگان هم رو به افول است.
دکتر عامری با بیان این‌که با وجود قوانین و سیاست‌های بالادستی درباره علم و فناوری، اما ضمانت اجرایی برای آن در کشور وجود ندارد، گفت: با وجود اختصاص بودجه نامناسب به علوم پایه، اما دانشجویان و فارغ‌التحصیلان آن‌ها جزو سردمداران و افتخارات علمی کشور هستند، به‌نحوی که در ریاضی ۲ برنده جایزه فیلدز معادل نوبل داشته‌ایم.
وی تصریح کرد: با رصد تولیدات علمی کشور در فاصله سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۹ در می‌یابیم که ۳۸ درصد تولیدات علمی کشور صرفاً در علوم پایه بوده است به‌رغم بودجه ناچیزی که به این حوزه اختصاص داده شده است.
رئیس دانشکده ریاضی دانشکدگان علوم دانشگاه تهران، افزود: در حالی که براساس برنامه چهارم توسعه ۱.۵ درصد از سهم ناخالص ملی GDP باید به علم و فناوری و پژوهش اختصاص یابد، اما در حال حاضر این سهم ۰.۵ درصد است.
دکتر عامری، سهم دانش‌آموزان در رشته ریاضی را ۱۲ درصد و در پشت کنکور ۱۱ درصد دانست و خاطرنشان کرد: این در حالی است که سهم دانش‌آموزان در علوم تجربی ۴۸ درصد است (حدود ۵ برابر ریاضی) که در مقایسه با گذشته که نسبت ۱ به ۲ بوده، این رقم بالایی است.
وی از چالش‌های علوم پایه آموزش‌عالی را در محیط بیرونی و درونی آموزش برشمرد و افزود: در سال ۹۱، ۲۵۰۰ مؤسسه آموزش‌عالی در کشور داشتیم، باید برنامه‌ریزان آموزش‌عالی به نهادهای علمی برای یافتن راه حل مناسب رجوع کنند.
به گزارش ایران اکونومیست، «سمینار یک روزه علوم پایه، اهمیت، نقش، چالش‌ها و فرصت‌ها» به‌مناسبت سال بین‌المللی علوم پایه، با اهداف اطلاع‌رسانی عمومی درباره اهمیت، نقش و جایگاه علوم پایه، جلب توجه صنعت و جامعه به اهمیت، نقش و جایگاه علوم پایه، یادآوری اهمیت و ظرفیت علوم پایه به مسئولان و سیاستگذاران کشور، جلب‌نظر بخش خصوصی به علوم پایه و معرفی توانایی‌ها و ظرفیت‌های دانشگاه تهران در علوم پایه امروز دوشنبه ۱۵ اسفندماه ۱۴۰۱ در سالن دهشور دانشکدگان علوم پایه دانشگاه تهران برگزار شد.
