رکوردشکنی شاخص‌‌‌‌‌‌ها
روز گذشته، شاخص‌کل در سودای فتح مجدد نواحی از دست‌‌‌‌‌‌رفته، با صعود 60هزار واحدی که معادل رشد 97/ 3درصدی بود، خود را تا نزدیکی‌‌‌‌‌‌های کانال 6/ 1 میلیون واحد بالا کشید. شاخص‌کل با ثبت عملکرد روز گذشته، بیشترین رشد‌درصدی خود را از هفتم دی‌ماه امسال تجربه کرد. نماگر هم‌‌‌‌‌‌وزن نیز که شاهد رشد 45/ 3درصدی بود. شاخص مذکور نیز روز دوشنبه، بیشترین رشد خود را از 16 آبان امسال تجربه کرد. همچنین بازار فرابورس نیز با افزایش بیش از 3درصدی در نماگر اصلی خود روبه‌‌‌‌‌‌رو شد و شاخص‌کل فرابورس با رشد 15/ 3درصدی همراه بود. محدوده زمانی رکوردشکنی در فرابورس اما عقب‌تر رفت و نماگر اصلی این بازار بیشترین رشد روزانه خود را از 5 شهریور سال99 به بعد تجربه کرد تا شاخص مذکور بعد از 29 ماه شاهد رکوردشکنی در ثبت بازدهی مثبت روزانه باشد.
سنت‌‌‌‌‌‌شکنی در ورود پول
عطش مداوم و مستمر خرید سهام از سوی حقیقی‌‌‌‌‌‌ها در معاملات روز دوشنبه سبب شد در این متغیر آماری نیز شاهد رکوردشکنی و تغییر جهت باشیم. در روزی که گذشت خالص تغییر مالکیت از پورتفوی حقوقی‌‌‌‌‌‌ها به سبد حقیقی‌‌‌‌‌‌ها 856میلیارد تومان بود تا بعد از 19 روز معاملاتی متوالی که حقیقی‌‌‌‌‌‌ها در جدال با سهامداران حقوقی و عمده بازار عقب نشسته بودند، شاهد جولان و عرض‌اندام سهامداران خرد در چرخه معاملات سهام باشیم. در توصیف اهمیت این موضوع می‌توان این نکته را یادآور شد که در هیچ‌یک از روزهای معاملاتی بهمن سال‌جاری، شاهد ورود پول از سوی حقیقی‌‌‌‌‌‌ها به بازار نبودیم و 28دی امسال، آخرین روزی بود که بازار سهام با اقبال حقیقی‌‌‌‌‌‌ها و ورود پول حقیقی مواجه‌شده بود. این مقدار ورود پول حقیقی به بازار سهام، آخرین‌بار در 25 بهمن سال99 ثبت‌شده بود. به‌نظر می‌رسد که سقف‌شکنی‌‌‌‌‌‌های پیاپی اسکناس آمریکایی در معاملات بازار آزاد ارز که تنور تقاضا را در سایر بازارهای موازی مجددا گرم کرده‌است، به جریان معاملات سهام نیز سرایت کرده و بورس‌‌‌‌‌‌بازان را در بازگشت فضای رونق به معاملات سهام بیش از پیش امیدوار کرده‌است. حال باید دید که در ادامه مسیر معاملاتی بورس تهران، سهامداران حقیقی بازار به تزریق پول به جریان معاملات سهام ادامه خواهند داد یا پول‌های واردشده به بازار در روز گذشته، با ناامیدی از ادامه رشد قیمتی سهام، مجددا راه خروج از تالار شیشه‌ای را در پیش خواهند‌گرفت. در معاملات دیروز، صنایع دلاری بورس تهران در صدرجدول گروه‌هایی قرار داشتند که با بیشترین اقبال از سوی حقیقی‌‌‌‌‌‌ها مواجه شدند. در روز گذشته سه صنعت فرآورده‌های نفتی، فلزات اساسی و محصولات شیمیایی با بیشترین ورود پول حقیقی مواجه شدند و صنایع انبوه‌‌‌‌‌‌سازی، املاک و مستغلات، سیمان، آهک و گچ و مواد و محصولات دارویی نیز در زمره سه صنعت برتری قرارگرفتند که سهامداران خرد و حقیقی بازار خالص تغییر مالکیت منفی را در آنها به‌ثبت رساندند.
ارزش معاملات خرد بازار که شامل سهام و حق‌تقدم می‌شود، با ثبت رشد 87درصدی نسبت به‌روز معاملاتی قبل، مجددا در کانال 4هزار‌میلیارد‌تومان قرار گرفت. در روز که گذشت، ارزش معاملات خرد سهام 4هزار و 394میلیارد‌تومان ثبت شد که بیشترین میزان این متغیر از 9 بهمن امسال به بعد بوده‌است. ارزش معاملات در روزهای معاملاتی بهمن ماه در یک روند نزولی، تا کانال هزار‌میلیارد تومان نیز عقب‌‌‌‌‌‌نشینی داشت و این موضوع گویای حاکم‌‌‌‌‌‌شدن وضعیت رکود در معاملات تالار شیشه‌ای بود. حال در روز گذشته با تقویت تقاضا و جریان دست به‌دست‌شدن سهام بین فعالان بازار سهام این متغیر رشد چشمگیری را نسبت به روزهای قبل تجربه کرد که سیگنال‌های رونق گرفتن مجدد معاملات سهام را به بازار مخابره می‌کند.
با ثبت آمارهای مثبت در شاخص‌‌‌‌‌‌ها و تغییر روند متغیرهایی مانند ارزش معاملات خرد و جریان ورود پول حقیقی به سهام در معاملات روز یکم اسفند، می‌توان دو سناریو را در توجیه شرایط موجود و همچنین پیش‌بینی روند روزهای آتی بورس تهران ترسیم کرد. سناریوی اول اینکه بازار سهام با توجه به عقبماندگی قیمتی نسبت به تورم عمومی کشور و بازدهی‌‌‌‌‌‌های سال‌جاری بازارهای موازی و در راس آنها بازار ارز، عزم خود را برای دستیابی به ارتفاعات بالاتر جزم کرده است. افزایش قیمت اسکناس آمریکایی در بازار غیررسمی به حوالی 50هزار‌تومان، نقطه شروع بورس و محرک اصلی آن در بازپس‌‌‌‌‌‌گیری سطوح ازدست‌‌‌‌‌‌رفته و همچنین جبران عقبماندگی قیمتی نسبت به سایر بازارها و تورم و بازار ارز خواهد بود. سناریوی دوم اما با نگاهی واقع‌‌‌‌‌‌بینانه سایه ریسک‌های داخلی را بر صحنه معاملات سهام درنظر می‌گیرد. ریسک‌های داخلی حل‌‌‌‌‌‌نشده و تعیین‌تکلیف‌نشده‌‌‌‌‌‌ای همچون اختلاف دلار نیمایی با دلار بازار آزاد، دغدغه‌ها و نگرانی‌های بودجه‌‌‌‌‌‌ای بازار سهام، قیمت‌گذاری دستوری، سایه سنگین تفکرات سلیقه‌‌‌‌‌‌ای سیاستگذار و تصمیمات خلق‌الساعه نهادهای مرتبط با بازار سرمایه را که سودآوری برخی صنایع را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد مدنظر قرار داده و با درنظرگرفتن ریسک‌های مذکور به ادامه معاملات بورس تهران نگاه می‌کند و تداوم روند شکل‌‌‌‌‌‌گرفته در روز قبل را مستلزم حل‌شدن و تعیین‌تکلیف‌شدن بخش اعظمی از ریسک‌های مهم یادشده تلقی می‌کند.
سابقه بورس در مواجهه با ریسک‌ها
بورس تهران در سابقه معاملات خود در سال‌های قبل به‌کرات اثبات کرده حتی با وجود سایه افکندن ریسک‌های مختلف بر صحنه معاملات سهام، به متغیرهای انتظارات تورمی و قیمت دلار و وجود فضای نااطمینانی در سطح اقتصاد کلان، در تصمیم‌گیری خود برای تعیین وضعیت آتی و جهت حرکت خود وزن قابل‌توجهی می‌دهد. نمونه عینی این مدعا در معاملات اواخر سال98 و اوایل سال99 بورس تهران رقم خورد. با وجود سایه سنگین اپیدمی کرونا، بورس کامودیتی‌‌‌‌‌‌محور تهران در آن مقطع به هیچ‌کدام از اتفاقات ذکرشده وزن و بها نداد. بازار سهام ایران در آن مقطع، سوار بر بال‌‌‌‌‌‌های پول تزریق‌‌‌‌‌‌شده از سوی حقیقی‌‌‌‌‌‌ها و سرمایه‌‌‌‌‌‌گذاران خرد به گردونه معاملات سهام به حرکت در مسیر صعودی ادامه داد. سرمایه‌‌‌‌‌‌گذاران خرد و حقیقی به دلیل تعطیلی کسب‌وکار خود و چشم‌انداز انتظارات تورمی در فضای اقتصاد ایران، بازار سهام را اصلی‌ترین مامن برای در امان ماندن از گزند تورم و همچنین رکود ناشی از کرونا تشخیص داده بودند. نماگر اصلی بازار سهام تا قبل از ریزش معروف و تاریخی مرداد ماه 99، رشد بیش از 300درصد را تجربه کرد و در بهار 99 که شاهد تاخت‌‌‌‌‌‌و‌‌‌‌‌‌تاز ویروس‌کرونا در جهان و ایران و اثرمنفی آن بر اقتصاد بودیم، شاخص‌کل بورس تهران با رشد 148درصدی مواجه شد.
همچنین در فروردین99 که به دلیل تعطیلات آغاز سال‌و جولان کرونا در کشور و تعطیلی اکثر بنگاه‌های تولیدی و خدماتی، اقتصاد در حالت اغما به‌سر می‌‌‌‌‌‌برد، نماگر اصلی بازار سهام رشد 35درصدی را تجربه کرد و این روند در ماه‌های بعد از آن تا اواخر تیرماه همان سال، حتی با وجود برطرف نشدن سایه ریسک‌های منتج از کرونا همچنان تداوم یافت. حال باید دید که در روزهای آتی، جریان معاملات سهام چگونه دنبال خواهد شد و بورس تهران به مانند سال99، با حمایت انتظارات تورمی و متغیر تاثیرگذار دلار، به ادامه حرکت خود در مسیر صعودی ادامه خواهد داد یا ریسک‌های داخلی پیرامون سهام، مانع از رشد قیمت‌ها در تالار شیشه‌ای خواهد شد. البته شایان ذکر است که اصلی‌ترین تفاوت روزهای فعلی بورس تهران با آن مقطع، به موضوع اعتماد سرمایه‌‌‌‌‌‌گذاران خرد به چرخه معاملات سهام برمی‌گردد. در آن مقطع با ثبت عملکردهای مثبت در ماه‌های پایانی سال98 و همچنین دعوت‌‌‌‌‌‌هایی که از سوی مسوولان و سیاستگذاران اقتصادی کشور در راستای سرمایه‌گذاری در بازار سهام صورت‌گرفت، مردم حقیقی با چاشنی اعتماد راهی بازار سهام شدند و بعد از ریزش سال99، اعتماد از تالار شیشه‌ای رخت بر بست و تاکنون حتی تا نزدیکی‌‌‌‌‌‌های درهای بازار سهام نیز برنگشته است.
