طی سال‌های گذشته همزمان با تشدید تحریم ها، شرکت‌های برندهای خارجی مطرح دنیا یکی پس از دیگری بازار لوازم خانگی ایران را رها کرده و تولید کنندگان ایرانی ناگزیر با توجه به عدم دسترسی به بازار قطعات لوازم خانگی، بازار داخل را با سختی حفظ کردند، اما نبود تولیدات با کیفیت، اما گران، دلیلی بر تنش قیمت لوازم خانگی در بازار شده است.
از این رو هم تولیدکنندگان و هم مشتریان در انتظار تثبیت و عرضه مناسب لوازم خانگی در بازار بودند. حالا گفته شده که چین نفت و گاز ایران را با ۳۰ درصد تخفیف می‌خرد و برای بازپرداخت پول نفت ایران دو سال مهلت دارد. به غیر از اینکه چین می‌تواند بازپرداخت بدهی نفتی خود را با یوان چین انجام دهد؛ امتیاز دیگری که ایران به چین داده شده این است که دو سوم مبلغ خرید نفت و گاز، نقد خواهد بود و یک سوم به شکل کالا و خدمات یا به عبارتی تهاتر نفت با کالا.
با اجرای این قرارداد حضور چین در بازار خودرو و لوازم خانگی ایران بیشتر می‌شود. ایران به چین نفت می‌دهد و به جای پول آن، لوازم خانگی و خودرو وارد می‌کند. فروش سیستم‌های امنیت سایبری به ایران هم نکته دیگری است که این گزارش به آن اشاره کرده است.
در همین رابطه احسان فدایی، کارشناس صنعت لوازم خانگی در گفتگو با اقتصاد ۲۴ گفت: قبل از تحلیل و واکاوی موضوع توافق نامه ایران و چین صرفاً در بحث لوازم خانگی باید در نظر داشت که صنعت لوازم خانگی علی رغم تمام شعار‌ها و تبلیغات توسعه تولید، به طور کلی یک صنعت «مونتاژ» است آن هم به دلیل سرعت تغییر و ارتقای تکنولوژی در این صنعت بسیار بالاست و سهم تولیدی کارخانه‌ها و برند‌ها در کشور‌های دنیا از چنین تحولی همواره در رقابت است.
فدایی ادامه داد: حدود ۲۵۰ شرکت لوازم خانگی در ایران در گروه‌های مختلف کالایی فعال هستند، از این رو برای یک مجموعه تولیدی، تولید تمام قطعات یک وسیله لوازم خانگی مرقون به صرفه نیست و توجیه اقتصادی ندارد. به همین جهت تولید تمام قطعات جهت تولید لوازم خانگی برای کارخانه‌هایی در کشور چین اتفاق می‌افتد.
به گفته این کارشناس صنعت لوازم خانگی، کارخانه‌های چینی با چندین پارامتر جهت مطرح باقی ماندن در بازار‌های جهانی، مشغول به تولید لوازم خانگی هستند که اولین آن فعالیت کنسرسیومی این کارخانه‌ها است چراکه برای انجام دادن یک فعالیت خاص ایجاد می‌شوند و این فعالیت‌ها از تمامی ابعاد اقتصادی تعریف شده است.
وی تصریح کرد: از سوی دیگر به دلیل سیاست تشویقی صادرات، تولید کنندگان لوازم خانگی در چین با دامپینگ توانسته اند بیشتر بازار‌های جهانی لوازم خانگی را تصاحب کنند چراکه قیمت لوازم خانگی تولید شده در کشور مقصد ارزان‌تر از کشور مبدأ است. همچنین نیروی کار ارزان در این کارخانه‌ها عاملی برای کاهش قیمت تمام شده محصول نهایی بوده و همین عوامل دلیلی بر این شده که بخش بزرگی از قطعات و لوازم خانگی دنیا در این کارخانه‌های چینی تولید و به سایر کشور‌ها و کارخانه‌های برندهای مختلف لوازم خانگی صادر شود. حتی تولید کنندگان بزرگ کره و ژاپنی و برندهای معتبر اروپایی نیز تولید قطعات لوازم خانگی‌های برندهای خود را به کارخانه‌های چینی سپرده اند.
فدایی یادآور شد: قبل و بعد از تحریم‌ها بیشتر قطعات مورد نیاز کارخانه‌های تولید لوازم خانگی در ایران از چین وارد می‌شد پس طبق این توافق نامه، گشایشی در بحث تأمین مواد و قطعات مورد نیاز و تولید لوازم خانگی در ایران اتفاق نیفتاده است.
این کارشناس صنعت لوازم خانگی گفت: نکته حائز اهمیت در این توافق به این موضوع بر می‌گردد که قطعات سرمایه‌ای که تعیین کننده قیمت نهایی محصول تولیدی است در طی سال‌های اخیر از چین وارد می‌شده است. قبل از تحریم برندهای ایرانی که خیلی هم قوی نبودند با شرکت‌های چینی همکاری داشتند در این بین برخی از برندهای ایرانی تولیدات مشترک با شرکت‌های کره‌ای داشتند که بیشتر قطعات درجه یک را از چین وارد می‌کردند و محصولات تولیدی مشترک را تحت لیسانس به سایر کشور‌ها صادر می‌کردند.
به اعتقاد این تحلیلگر در حوزه لوازم خانگی، اما پس از تحریم ها، شرکت های «گرید ۱» چین به دلیل اینکه با برندهای معتبر و بازار‌های صاحب نام دنیا کار می‌کردنند از ترس قرار گرفتن در لیست تحریم‌ها محصول و قطعات «گرید ۱» را در اختیار ایران قرار ندادند. حالا تولیدکنندگان شرکت‌های برندهای ایرانی برای تأمین قطعات مورد نیاز کارخانه‌های خود به سراغ سایر شرکت‌های درجه پایین کیفیتی چینی رفتند.
وی تصریح کرد: اما در نهایت تولید کنندگان ایرانی باید در راستای تأمین و جلب رضایت مشتریان خود از قطعات به روز و با کیفیت خود جهت تولید لوازم خانگی استفاده می‌کردند. در این بین شرکت‌های ایرانی به دلیل بهانه‌هایی مانند ترس از تحریم و نبود مبادلات ارزی بسیار در سختی تولیدات را ادامه دادند و هزینه تولیدکنندگان ایرانی بسیار بالا رفت.
فدایی گفت: در چند سال گذشته علی رغم ترس همکاری شرکت‌های خارجی به دلیل تحریم با شرکت‌های ایرانی، استدلال اینکه برخی برند‌ها مانند برندهای شرکت‌های کره‌ای قصد تضعیف تولید ملی را دارند و یا اینکه کره به دلیل عدم پرداخت بدهی هایش به ایران نباید در کشور ما موضوع تولید لوازم خانگی را ادامه دهد، باعث خروج این برندهای مطرح از ایران شد.
این کارشناس صنعت لوازم خانگی با اشاره به اینکه امروز احتمال تکرار داستان تلخ گذشته برای شرکت‌های مطرح » گرید ۱» تولید قطعات و لوازم خانگی چینی وجود دارد، گفت: از چند سال گذشته تاکنون قطعات لوازم خانگی چینی وارد صنعت کشور می‌شود، اما با قرارداد ۲۵ ساله ایران و چین مشخص نیست قرار است محصول کامل برندهای متعدد و متفرقه چینی وارد ایران شود و یا اینکه قطعات بی کیفیت درجه پایین چینی راهی شرکت‌های برندهای ایرانی می‌شود!
فدایی تأکید کرد: چینی‌ها با این قرارداد قصد دارند قطعات و لوازم بازپس خورده از بازار‌های جهانی را وارد بازار ایران کنند. ایران یک لقمه چرب در قبال فروش نفت با ارزش در اختیار تولیدات بی کیفیت چینی قرار می‌دهد؛ در واقع شواهد نشان می‌دهد که طی این سال‌ها به بهانه تحریم محصولاتی از «گرید ۲ و ۳» به ایران می‌فروختند؛ اما حالا با این شائبه به نظر می‌رسد با یک بازار آماده پیش‌روی چینی‌ها قطعاً محصولات بی کیفیت‌تر از گذشته وارد بازار ایران می‌شود.
این تحلیلگر در حوزه بازار و صنعت لوازم خانگی گفت: با توجه به وضعیت تثبیت و ادامه تحریم‌ها علیه ایران قطعاً چین محصولاتی که فاقد ارزش و اعتبار برای مصرف کننده در بازار‌های جهانی است را به راحتی با چنین قراردادی وارد بازار ایران می‌کند. دود این ماجرا به چشم تولید ملی می‌رود و تولیدکنندگان کارخانه‌های ایرانی با توجه به افزایش قیمت کامودیتی ها، ارز، مواد اولیه و بحث هزینه‌های جانبی و کاهش سرمایه در گردش و عدم دریافت تسهیلات حمایتی، باید فشار بیشتری را متحمل شوند و قاعدتاً با توجه به پیشینه موفق واردات محصولات چینی به بازار لوازم خانگی در ایران، دیگر جایی برای تولید لوازم خانگی ایرانی نمی‌ماند.
فدایی تأکید کرد: مردم مجبورند با توجه به اینکه در وضعیت اقتصادی نامناسبی قرار دارند از خرید لوازم خانگی تولید ایرانی که با توجه به مسائل مطرح شده گران‌تر از لوازم خانگی چینی وارداتی است، صرفنظر کنند، پس می‌توان چنین بیان داشت که طبق مفاد قرارداد ۲۵ ساله ایران و چین، یک بازار لوازم خانگی راحت و شاید به تعبیری رایگان در اختیار چینی‌ها قرار داده می‌شود.
