به گزارش ایران اکونومیست، دلار در بازار آزاد در حال خود نمایی و ترساندن مردم است، دلار ۵۰ هزار تومان نقل محافل مردم شده و بسیاری از نسبت به وضعیت ارز نگران کرده است، اما بانک مرکزی بر این باور است که دلار بازار آزاد نرخ سازی قیمت‌ها بوده و قیمت‌ها از امروز ۲ اسفند ماه با رونمایی از بازار مبادله طلا و ارز شکسته خواهد شد.
به گفته شیوا راوشی مدیر کل تجارت خارجی بانک مرکزی، «نرخ سازی صورت گرفته برای دلار بازار آزاد مبنای واقعی نداشته و چند سال گذشته منابع ارزی کشور را با اعداد و ارقام گفته شده و از طریق منابع صادر کنندگان تأمین شده است، امسال ۳۰ درصد از سال گذشته افزایش ورود ارز داشتیم.»
شاید یکی از دلایل افزایش نرخ بازار آزاد تعلل در راه اندازی بازار مبادله ارز و طلا باشد و اگر این بازار بتواند آن گونه که گفته می‌شود نرخ سازی منطقی ایجاد کند باید دلار تک نرخی در محدوده ۴۰ هزار تومان را به رسمیت شناخت.
اما ایران اکونومیست بنابر رسالت خبرنگاری با چند تن از کارشناسان و فعالان اقتصادی به گفت‌وگو نشسته و از آنان برای این روزهای نرخ ارز راهکار خواسته است، نظرات کارشناسان در این باره متفاوت بوده و راهکارهای متعددی در این زمینه مطرح کرده‌اند، ایران اکونومیست در این گزارش با کارشناسان اقتصاد کلان، پولی بانکی، مالی، اقتصاد سیاسی و اقتصاد بین الملل به گفت‌وگو نشسته است:
برای کنترل نرخ ارز دولت باید هزینه کند
جمشید عدالتیان، اقتصاددان درخصوص افزایش قیمت دلار در این روزها به مهر گفت: افزایش دلار این روزها توجیه اقتصادی ندارد البته با توجه به تورم ۵۰ درصدی که در اقتصاد وجود دارد دلار با قیمت ۴۵ تومان کاملاً طبیعی و منطقی است اما این روزها شاهد افزایش بی دلیل قیمت دلار هستیم.
وی در ادامه بیان کرد: با توجه به اینکه مردم دلار می خرند تا ارزش سرمایه‌ای که دارند از بین نرود چرا که اعتمادی به بانک مرکزی و اقتصاد نیست بنابراین مردم برای خرید ارز تلاش می‌کنند از سوی دیگر در این روزها ما شاهد این هستیم که عرضه دلار نسبت به تقاضا بسیار کم شده است و این هم یک دلیل بر افزایش قیمت دلار در این روزها است.
این اقتصاددان در ادامه از اینکه چرا در کشورهای مانند سوریه و عراق و … مانند ایران دلار افزایش پیدا نمی‌کند به مهر گفت: در کشورهای دیگر عرضه دلار به مقدار تقاضا است و از سوی دیگر کشورهای دیگر تورم ۵۰ درصد را تجربه نکرده‌اند بنابراین قیمت دلار در ایران را نمی‌توان با دیگر کشورها مقایسه کرد.
جمشید عدالتیان در پایان راهکار جلوگیری از افزایش قیمت دلار را اینگونه بیان کرد: بانک مرکزی مسؤول این گرانی است چرا که به نظر بنده قیمت دلار در دست بانک مرکزی است و اگر بانک مرکزی مدیرت نکند تولید را نابود می‌کنند و از سوی دیگر سال آینده ابر تورم را شاهد خواهیم بود.
ریشه افزایش نرخ ارز افزایش تورم است
احمد حاتمی یزد در رابطه افزایش قیمت دلار در گفت و گو با ایران اکونومیست عنوان کرد: افزایش قیمت دلار ریشه‌های مشترکی با تورم دارد و مسائلی که به افزایش تورم دامن زده‌اند نیز موجب افزایش قیمت دلار شده‌اند به عنوان مثال، دولت به دلیل کسری بودجه‌ای که دارد و کافی نبودن درآمدهای نفتی مجبور به خلق پول شده است که این مساله منجر به تورم و پس از آن افزایش قیمت دلار می‌شود.
این کارشناس بانکی ادامه داد: ریال پولی نیست که مردم در حساب‌های خود به صورت سپرده نگهداری کنند و همه برای حفظ ارزش پول خود در حال خرید دلار هستند و بالا رفتن تقاضا به همراه افزایش نقدینگی در کشور منجر به افزایش قیمت دلار شده است.
حاتمی یزد اضافه کرد: برای کنترل قیمت دلار راه حلی وجود ندارد، زیرا دولت بیش از بودجه درآمد دارد و تا زمانی که سیاست‌های کلی یا همان سیاست‌های ۱۰ سالی که در پیش گرفته شده است راه کاری برای برون رفت از چنین شرایطی وجود ندارد.
وی در خاتمه خاطر نشان کرد: نمونه بارز این مساله ارز ۴۲۰۰ که حذف شد و اکنون از ارز ۲۸ هزار تومانی استفاده می‌شود که هیچیک از نتایج مورد نظر آن حاصل نشد. متأسفانه این دولت با علم اقتصاد آشنایی ندارد و در صدد برطرف کردن مشکلات اقتصادی نیستند.
ورود سرمایه‌های خارجی می‌تواند منجر به کاهش نرخ ارز شود
امیر واعظ آشتیانی، در خصوص افزایش قیمت دلار در این روزها به مهر گفت: در حال حاضر قیمت دلار نسبت به دولت قبل دو برابر شده است. دلار ۵۰ هزار تومانی در زندگی مردم تأثیر منفی خواهد داشت حتی با افزایش دستمزدها مشکل برطرف نمی‌شود.
وی در ادامه بیان کرد: بخش عمده افزایش دلار از سوی مدیریت است و بخش دیگر تحریم‌ها و تبلیغات سیاسی علیه ایران است مدیریت اقتصادی ایران با این تیم اقتصادی چالش‌های زیادی را برای تولید ایجاد می‌کند و فقط تولیدات دولتی می‌توانند با این اوضاع سرپا بمانند چرا که بخش خصوصی با این افزایش قیمت دلار با چالش‌های زیادی رو به رو می‌شود با توجه به اینکه مواد اولیه با دلار وارد کشور می‌شود و این می‌تواند منجر به نابودی بخش خصوصی شود.
این اقتصاددان در ادامه وضعیت بخش خصوصی را اینگونه بیان کرد: در حال حاضر بخش خصوصی با افزایش قیمت دلار تولید را کاهش می‌دهد و در نتیجه قیمت کالاهای تولیدی و اساسی در کشور افزایش پیدا خواهد چرا که بخش خصوصی به دنبال سود است نه ضرر در این شرایط تیم اقتصادی دولت باید به فکر باشد تا راهکاری برای کنترل نرخ ارز باشد.
وی در ادامه از اینکه چرا در کشورهای همسایه قیمت دلار نسبت به ارزش پول ملی کاهش نداشته است گفت: در کشورهای همسایه حجم سیاسی بین المللی وجود ندارد و مصرف کننده هستند تا تولید کننده بنابراین محصولات اولیه را با دلار نمی خرند که تولید کنند و از سوی دیگر ایران می‌خواهد استقلال داشته باشد و این تاوان اقتصادی استقلال در مدیریت است.
امیر واعظ آشتیانی در پایان راهکار مقابله برای کنترل ارز به مهر گفت: باید امید داشت که با اجرای توافقنامه‌های امضا شده با چین سرمایه گذاری خارجی در کشور صورت گیرد تا بخش عمده مشکلات ارزی برطرف شود و چالش‌های ارزی کاهش پیدا کند.
۳ راهکار مهم برای مدیریت نرخ ارز / از ارز تک نرخی تا بودجه ریالی
علی سعدوندی استاد دانشگاه و کارشناس اقتصادی در این باره به مهر گفت: اولین تعهدی که باید بانک مرکزی بدهد که متأسفانه حدود ۴۰ سال است که معکوس این کار را انجام داده، این است که ارز را تک نرخی کند، ارز چند نرخی محلی برای فساد، پول پاشی است و در جای دیگر دنیا کشوری را سراغ ندارم که این سیاست را به کار برده باشد، متأسفانه این سیاست با ظاهر حمایت از محرومان و مستضعفان و تأمین کالای اساسی این رانت خواری صورت گرفته و دولت‌های مختلف نیز هیچ گونه اصلاحی را در این باره انجام ندادند.
سعدوندی اضافه کرد: باید بساط بازار نیما که تکمیل کننده ارز ترجیحی ۴۲۰۰ تومانی بود برچیده شده و از به وجود آمدن ارز ترجیحی جدید جلوگیری کرده نه اینکه ارز ۴۲۰۰ را تبدیل به ارز ۲۸,۵۰۰ تومان کرده و ادعا کنند به توصیه اقتصاددانان عمل شده است، در حالی که توصیه اقتصاددانان این بود که این بساط باید برچیده شود نه اینکه رانتخواری را از ۴۲۰۰ به ۲۸۵۰۰ تغییر دهند. نکته اول این است که اجازه بدهند نرخ ارز در بازار تعیین شود و اگر قرار است که دولت در بازار دخالت کند در یک بازار واحد دخالت کند، بانک مرکزی در سیاست‌های خود با شکست سرافکنده ی مواجه شده است در جستجوی راهکارهای متعدد و نرخ‌های ارز متعدد است.
این کارشناس ارشد اقتصادی با بیان اینکه، نکته دوم اینکه بازار ارز به انتظارات تورمی بسیار وابسته و حساس است، سیاست گذار در گذشته برداشت بدی از این وابستگی داشته و این حساسیت را به معنای روانی بودن بازار ارز تعبیر کرده است، یعنی فعالان بازار مشکلات روانی دارند و از روی احساس منفی ارز خرید و فروش می‌کنند، در صورتی که این نوع نیست و مردم و فعالان بازار آینده را دیده و بر اساس تحلیل‌های اقتصادی وارد بازار می‌شوند، دقیقاً برعکس آن چیزی که سیاست گذار تصور می‌کند مردم بسیار عقلانی رفتار می‌کنند، مساله بودجه‌ریزی در این میان بسیار مهم بوده و تا وقتی که انتظارات تورمی بالا باشد در کنترل نرخ ارز ناموفق هستیم، باید مجلس و دولت دست به دست هم داده و چاره‌ای برای این کار پیدا کنند، البته از فحوای مذاکرات مجلس این است مجلس سقف بودجه را افزایش داده و این روند در ۲ سال گذشته تکرار شده است،
سعدوندی افزود: پیشنهاد می‌کنم ساز و کار جدیدی برای بودجه ریزی استفاده شده و مجلس از روند بودجه حذف شده یعنی بودجه در اختیار رئیس جمهور است دولت‌ها باید آزادی عمل داشته باشند تخصیص بودجه داده تا بتوانند برنامه‌های خود را اجرا کنند.
این استاد دانشگاه اضافه کرد: نکته بعدی این است که فاجعه‌ای در بودجه ریزی در کشور ما بوده و از ابتدای دهه ۵۰ در کشور وجود داشته و آن هم انتقال درآمدهای نفتی به ترازنامه بانک مرکزی است، درآمد ارزی دولت به ترازنامه بانک مرکزی منتقل شده است این روند باید متوقف شود، درآمدهای ارزی کشور باید صرف زیرساخت‌ها شده زیرا زیرساخت‌ها از یک طرف مصارف ارزی را کاهش داده و از طرف دیگر بر درآمدهای ارزی کشور خواهد افزود. اگر این کار انجام شود وضعیت اقتصادی ایران در میان مدت رو به بهبود نهاده و مشکلات تا حد زیادی رفع خواهد شد.
علی سعدوندی در جمع بندی راهکارهای مدیریت نرخ ارز گفت: توصیه اول اینکه ارز باید تک نرخی شده و ارز پاشی و فساد در این زمینه جلوگیری شود، نکته دوم کسری بودجه نیز تا حد زیادی رفع شده و به مردم در این زمینه پاسخ داده شود، نکته سوم هم این است که بودجه ارزی و بودجه ریالی از هم جدا شده و درآمدهای ارزی صرف سرمایه گذاری در زیرساخت‌ها شود.
این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه الان در بازار ارز با مشکل تراز تجاری مواجه نیستیم، گفت: وضعیت صادرات غیرنفتی کشور مناسب بوده و ممکن است در دسترسی به این ارز تا حدی مشکل وجود داشته باشد اما این مشکل جدی نیست، مساله جدی فرار سرمایه از کشور بوده و سیاست‌های جدید فرار سرمایه را تشدید کرده و حتی افرادی بودند که به مردم به صراحت گفته‌اند از کشور بروید، با این نگاه برخی از مردم که سلیقه‌های متفاوتی دارند از کشور خارج می‌شوند، و اگر اینها از کشور خارج شوند تراز سرمایه در کشور منفی شده و اگر ادامه دار باشد وضعیت خطرناکی می‌تواند در آینده در کشور شاهد بود و باید تلاش شود تا تمام سلایق در کشور مانده و از ظرفیت تخصص در مدیریت در کشور استفاده شود.
سعدوندی با اشاره به افزایش تقاضای ارز گفت: یکی از مسائلی که وضعیت ارز را بدتر کرده همین نرخ بهره منفی بوده، بانک مرکزی نرخ بهره را پایین نگه داشته و اقدام به چاپ پول پرقدرت کرده و در بازار بین بانکی تحت عنوان بازار باز تزریق کرده و اگر تمام دنیا می‌خواستند برای ما توطئه کنند نرخ بهره واقعی منفی را تعمیق داده و این اتفاق از آذر ۱۴۰۱ تشدید شده است، باید از ابزار نرخ بهره برای کنترل نرخ ارز استفاده می‌کرد اما این اقدام را نکرده و پول پرقدرت را در بازار بین بانکی انتشار داده که باعث تورم سنگین در اقتصاد خواهد شد.
این کارشناس در پایان گفت: نرخ بهره باید به نحوی تغییر که انتظارات تورمی را کنترل کند و بازار سرمایه در سیستم اقتصادی که در حال انفجار است به هیچ کاری نخواهد آمد، به بهانه تثبیت بازار سرمایه و بازار بانکی، بانک مرکزی اقدام به چاپ پول پرقدرت کرده و جز خیانت نمی‌شود این کار را تعبیر کرد.
استقلال بانک مرکزی راهی برای کنترل نرخ ارز
هادی حق شناس، کارشناس اقتصادی درخصوص افزایش نرخ ارز در این روزها به مهر گفت: اصلی ترین دلیل افزایش نرخ ارز رشد نقدینگی است.
وی در ادامه بیان کرد: طبیعی است که تغییرات نرخ ارز از نظر عامیانه انتظارات تورمی است که مردم با سرمایه‌های زیاد به سمت خرید مسکن، زمین و خودرو می‌روند و سرمایه‌های کوچک را به سمت خرید ارز و سکه که پناهگاه امن برای حفظ ارزش دارایی‌ها است و اینکه این خریدها برای نیاز روزانه نیست مردم ارز می خرند تا ریال بی ارزش را ارزشمند کنند.
این کارشناس اقتصادی در ادامه درخصوص اینکه چرا کشورهای جنگ زده مشکل نرخ ارز ندارند اما ایران همیشه با گرانی ارز رو به رو بوده است به مهر گفت: روسیه در حال جنگ با اوکراین است و قطعنامه‌های زیادی علیه روسیه صادر شده است حتی فروش گاز روسیه به اروپا تقریباً به صفر رسیده است اما به دلیل اینکه بانک مرکزی مستقلی دارد و دولت‌ها وابسته به بانک مرکزی نیستند بنابراین نرخ ارز را دولت‌ها تعیین نمی‌کنند.
وی در پایان راهکار را اینگونه بیان کرد: سیاست‌های بانک مرکزی در خصوص کنترل نرخ ارز بسیار مهم است و دولت باید استقراضش را به بانک مرکزی کاهش دهد تا رشد نقدینگی و تورم کنترل شود تا نرخ ارز در بازار نیز که وابسته به تورم است کنترل شود.
دولت باید نرخ ارز آزاد را قبول کند
مهراد عباد در گفت و گو با ایران اکونومیست در مورد وضعیت بازار ارز، اظهار کرد: دو عامل کلان باعث بی ثباتی بازار ارز شده است؛ یکی از آنها مربوط به استراتژی ایران برای ثابت نگه داشتن نرخ ارز آن هم برای چند دهه می‌شود؛ در واقع دولت‌ها سعی کردند طی سال‌های متمادی با ثابت نگه داشتن نرخ ارز، صادرات بیشتری انجام دهند اما مشخص شد که این سیاست موفقیت آمیز نبوده است.
عضو هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی تهران افزود: با توجه به صعودی شدن نرخ در بازار آزاد، چندین بار در این سال‌ها سعی کردند نرخ دستوری را به نرخ بازار آزاد نزدیک کنند اما باز هم این دو نرخ از هم فاصله‌های معناداری گرفتند.
وی ادامه داد: از آن زمانی که نرخ ارز دستوری ۴۲۰۰ تومانی بود و هم اکنون که این نرخ به ۲۸,۵۰۰ تومان رسیده است؛ نرخ ارز دستوری با بازار آزاد فاصله بسیار زیادی دارد.
عباد گفت: بنابراین عامل دوم بی ثباتی بازار ارز مربوط به سیاست تک نرخی نبودن و دستوری بودن ارز می‌شود که طی سال‌های گذشته اشتباه بودن این سیاست محرز شد. این در حالیست که پس از حذف ارز ۴,۲۰۰ تومانی، دولت به سمت تک نرخی کردن ارز پیش می‌رفت اما در نهایت اعلام کرد که نرخ ارز باید در محدوده ۲۸ هزار تومان تثبیت شود که حالا می‌بینیمبه فاصله کمتر از یک ماه، تفاوت قیمت ارز دولتی با نرخ ارز در بازار آزاد به حدود ۶۵ درصد رسیده است به فاصله کمتر از یک ماه، تفاوت قیمت آن با نرخ ارز در بازار آزاد به حدود ۶۵ درصد رسیده است.
وی با بیان اینکه یارانه دولت در حوزه ارز باعث ایجاد رانت و فساد در شده است، افزود: سالهاست که بخش خصوصی در حال تکرار این نکته است که تثبیت نرخ ارز موجب بی ثباتی اقتصاد و کاهش ارزش پول ملی می‌شود اما دولتمردان هنوز نتوانسته‌اند راهکاری ارائه دهند تا نرخ ارز، تک‌نرخی باشد.
عباد در مورد راهکار جلوگیری از تکانه‌های ارزی، گفت: دو راهکار اصلی برای کاهش بی ثباتی حوزه ارز وجود دارد؛ راهکار نخست مربوط به اصلاح بودجه نویسی دولت می‌شود زیرا شیوه فعلی بودجه نویسی نتیجه‌ای جز ایجاد تورم و افزایش نرخ ارز نداشته است.
وی افزود: در این نوع بودجه نویسی دولت با کمبود درآمد مواجه و برای جبران کمبودها ناچار به چاپ پول و تأمین منابع خارج از چارچوب بودجه می‌شود که همین مساله به تورم و کاهش ارزش پول ملی دامن می‌زند.
عضو هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی تهران اضافه کرد: اصلاح سیاست‌های ارزی و اصلی ترن آن تک نرخی کردن ارز راهکار دوم برای ثبات بخشی به بازار ارز است.
عباد افزود: در حال حاضر ما نمی‌دانیم نرخ ارز چه عددی است زیرا ده‌ها نرخ ارز در اقتصاد ایران وجود دارد؛ به عنوان مثال اگر دو بازرگان در یک شرایط ثابت بخواهند کالا وارد کنند در نهایت دو نرخ متفاوت برای یک ارز می‌گیرند. بازرگانی که رانت و رابطه بیشتری داشته باشد سود بیشتری می‌برد.
وی تصریح کرد: نکته مهم آنکه بی ثباتی نرخ ارز موجب شده نتوان آینده را پیش بینی کرد و به همین دلیل فعالان اقتصادی دچار ضرر و زیان‌های بسیار زیادی شده‌اند؛ به عنوان نمونه صبح امروز در اتاق تهران جلسه‌ای با شرکت‌های فعال در حوزه پیمانکاری پالایش نفت و گاز داشتیم که می‌گفتند به دلیل بی ثباتی نرخ ارز و عدم پیش بینی اقتصاد ضرر زیادی کرده‌اند و عملاً بسیاری از پروژه‌های ما متوقف شده است.
عباد اظهار کرد: بی ثباتی نرخ ارز تأثیر بسیار بدی روی اقتصاد کشور گذاشته است و تجار نمی‌توانند هیچ پیش بینی‌ای از آینده داشته باشند؛ وضعیت به شکلی است که ممکن است در یک روز ارزش پول ملی به میزان ۱۰ درصد کاهش یابد.
وی تصریح کرد: مثلاً سود بازرگانان و تولیدکنندگان ما در سال بین ۵ تا ۳۰ درصد است وقتی روزانه این نوسانات را داریم و ارزش پول ملی یک دفعه ۱۰ درصد کاهش می‌یابد دیگر ببینید تا چه حد مشکلات اقتصادی عمیق است.
عضو هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی تهران در مورد اینکه چندین سال است دولتمردان صحبت از تک نرخی کردن ارز می‌کنند اما در عمل هیچ اتفاق خاصی در این حوزه نیفتاده است، گفت: بله دولت‌ها طی سال‌های مختلف در مورد تک نرخی کردن ارز صحبت‌های زیادی کردند اما فکر می‌کنم برای اجرای این سیاست ترس وجود دارد که یکی از این ترس‌ها مربوط به واقعی کردن نرخ حامل‌های انرژی می‌شود؛ در واقع دولت‌ها از تبعات این گونه تصمیمات می‌ترسند و این در حالیست که شرایط ارز به قدری بد است که بدتر این نمی‌شود.
وی افزود: نکته این است که چند نرخی بودن ارز به قدری رانت، فساد و بی ثباتی در اقتصاد کشور ایجاد کرده است که دولت باید برای اصلاح سیاست‌های ارزی تصمیم قاطعی بگیرد.
عباد گفت: اگر از تک نرخی کردن ارز واهمه وجود دارد حداقل باید سازوکار سامانه نیما اصلاح و نسبت به عادلانه کردن تخصیص ارز در این سامانه اقدام شود؛ نرخ ارز حاصل از صادرات پتروشیمی‌ها در نیما ۲۸,۵۰۰ تومان است اما نرخ معمولی صرافی‌ها که ۹۰ درصد بخش خصوصی با آن کار می‌کند نزدیک به بازار آزاد و بالای ۴۶ هزار تومان است. این سیستم باید اصلاح شده و سازوکارها عادلانه و واقعی شود.
عضو هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی تهران توضیح داد: در واقع نرخ‌های نیمایی ارزان که مربوط به شرکت‌های پتروشیمی است، تنها به درخواست‌های میلیون دلاری شرکت‌های دارای رابطه در بانک‌ها تعلق می‌گیرد و بیشتر این ارزهای نیمایی ارزان از طریق صرافی‌های بانک‌ها، تنها به مشتریان VIP آنها اختصاص پیدا می‌کند. اما اکثر شرکت‌های کوچک و متوسط که از سامانه نیما خرید می‌کنند، مجبورند از نرخ‌های صرافی‌های کوچک‌تر که نرخی بسیار بالا و نزدیک به قیمت بازار آزاد ارائه می‌دهند، استفاده کنند.
وی همچنین با بیان اینکه دولت نرخ ارز بازار آزاد را قبول ندارد، افزود: هم اکنون وضعیت به این صورت است که نرخ ارز آزاد بالا می‌رود و دولت در برابر آن مقاومت می‌کند و نرخ در سامانه نیما مثلاً برای یک ماه ثابت می‌ماند، کسانی که در این یک ماه از نیما بتوانند ارز بگیرند برد می‌کنند. بعد دوباره کم کم این نرخ به نرخ بازار آزاد نزدیک می‌شود.
عضو هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی تهران اضافه کرد: تا چند وقت پیش می‌گفتند که نرخ ارز در بازار آزاد واقعی نیست اما وقتی فروش ارز را تا ۵ هزار یورو کردند نرخی که در تابلوهای صرافی‌ها می‌زدند تنها هزار تومان و دو هزار تومان با بازار آزاد فاصله داشت.
عباد در مورد سوداگری در بازار ارز هم گفت: متأسفانه روش سرمایه گذاری به صورت سوداگری و نگه داشتن دلار در ایران تبدیل به یک فرهنگ شده است. حتی مردم عادی هم این کار را می‌کنند و در حال حاضر مقدار زیادی ارز در خانه‌های مردم وجود دارد. به غیر از آن هم نزدیک هر صرافی ده‌ها نفر ایستاده‌اند و با کارت ملی خرید و فروش ارز می‌کنند.
وی تصریح کرد: هر زمان که نرخ ارز بالا می‌رود بحث بگیر و ببندها را مطرح و چند نفر را نیز دستگیر می‌کنند اما با بگیر و ببندها فرایند اصلاح نمی‌شود؛ باید به صورت بنیادی‌تر اقدام کنیم و با کنترل نرخ تورم، نسبت به اصلاح بازار ارز اقدام کنیم.
سود پایین بانکی عامل افزایش تقاضا برای ارز است
بهاالدین حسینی هاشمی کارشناس بانکی و اقتصادی در گفت و گو با ایران اکونومیست با اشاره اینکه چند عامل باعث افزایش نرخ لار شده است در این زمینه توضیح داد: یکی از دلایلی که منجر به بالا رفتن قیمت دلار شده، چاپ پول است. در این شرایط چاپ پول منجر به افزایش حجم نقدینگی شده و تورم ۵۰ درصدی را به وجود آورده است.
وی ادامه داد: افزایش حجم نقدینگی و کم بودن نرخ سود بانکی منجر به وجود آمدن تورم شده است یکی کسری بودجه و دیگری کسری تراز بانک‌ها از مهمترین عوامل تأثیر گذار بر نرخ تورم هستند زیرا زمانی که نرخ سود بانکی پایین باشد مردم در بانک‌ها نقدینگی که در دست دارند را سپرده نمی‌کنند.
هاشمی با اشاره به اینکه در صورتی که این دو عامل مدیریت شود می‌توان به بهبود وضعیت امید داشت در این زمینه توضیح داد: زمانی که سود بانکی به اندازه کافی نباشد ماندگاری سپرده‌ها کاهش پیدا می‌کند به همین دلیل مدیریت حجم نقدینگی و افزایش نرخ بانکی از عوامل کنترل کننده بازار ارز است.
وی خاطر نشان کرد: زمانی که نقدینگی افزایش پیدا می‌کند تقاضا برای ارز برای جبران ارزش پول افزایش پیدا می‌کند و با توجه به تورم ۵۰ درصدی موجود دلار، یورو، پوند و درهم جایگزین‌های مناسبی برای ریال هستند زیرا تورم ندارند.
این کارشناس بانکی در خاتمه اضافه کرد: متأسفانه حرکت دولت به سمت کنترل نیست و درک اقتصادی هم وجود ندارد. با نگاهی به جای جای دنیا می‌توان به این مهم پی برد که ارزش پول ملی در هیچ کجای جهان به این شکل نیست زیرا دولت‌ها برای اداره کشور استقراض نمی‌کنند و بانک‌ها هم بیش از حد از سپرده‌ها مصرف نمی‌کنند.
توجه به بازار سرمایه راهکار کوتاه مدت برای کاهش نرخ ارز
علی فراقی کارشناس اقتصادی با اشاره به نوسانات روزهای اخیر قیمت دلار به ایران اکونومیست گفت: در برهه زمانی قرار داریم که نرخ ارز به صورت افسار گسیخته‌ای در حال بالا رفتن است، موردی که ناگزیر به تجربه آن هستیم و ماشین چاپ پولی که به جای کاهش سرعت انگار دیگر ترمز آن مدت هاست از کنترل خارج شده و یکی پس از دیگری بازارهای مختلف را دستخوش تغییرات می‌کند.
فراقی افزود: حال اگر به نحوه رشد قیمت‌ها نگاهی بیندازیم زمانی که نرخ بازاری بیش از حد دچار رشد می‌شود و امکان فعالیت در آن سخت می‌شود و افراد قصد بر فعالیت در بازارهایی را دارند که امکان خرید با پول‌های کوچک‌تر را داشته باشد و به همین دلیل است که ما در بازاری مانند ملک شاهد افت حجم معاملات هستیم و پول‌هایی که کوچک‌تر هستند روانه بازارهایی مانند طلا، ارز و از این دست موارد می‌شوند تا بتوانند در مقابل شکنندگی ارزش ریال ارزش خود را حفظ کند.
این کارشناس اقتصادی تشریح کرد: هرچند قبل تر نسبت به رشد ناگزیر بازار سرمایه صحبت شده بود ولی زمانی که این حجم از پول را مشاهده می‌کنیم که در دیگر بازارها قله‌ها را یکی پس از دیگری فتح می‌کند و عملاً هم برای فرار از تورم افسارگسیخته موجود است بهترین راه ممکن می‌تواند بازار سرمایه باشد البته به شیوه درست، موردی که در اوایل مسیر رشدی قابل توجه گذشته به خوبی شروع به کار کرد ولی با سرانجام مناسبی مواجه نشد به شکلی که خیلی از افرادی که در حال حاضر در بازارهای موازی به خوبی فعال هستند زمانی چشم اعتماد به بازار بهتری همچون بازار سرمایه داشتند.
فراقی اضافه کرد: برای راهکار حال حاضر بازار که دلار ۴۹ هزارتومانی و سکه ۲۹ میلیون تومانی را لمس کردیم با توجه به عدم اعتماد موجود در حال حاضر بازار سرمایه ولی با وجود این سیل عظیم بهترین راهکار فرستادن پالس های مثبتی از این بازار است زیرا به ناچار نقدینگی موجود به دنبال تحمیل خود است و چه بسا بهتر وارد صنایع، شرکت‌ها و تولید کنندگان شود تا عملاً در بازارهایی که صرفاً در انتها نتیجه معقول نخواهند داشت موردی که سیاست گذار زمانی که تب و تاب حرکت نقدینگی داغ‌تر می‌شود به خوبی می‌تواند پول سرگردان را با اندکی جلب توجه به سمت خود روانه کرده و امیدواری بر این است در پله اول شاهد برنامه‌های سرکوبگرانه برای عدم جذابیت در بازار نباشیم و کم کم به سمت خلاف آن حرکت کنیم.
وی در پایان گفت: در پایان هم ورود این حجم از نقدینگی به بازار سرمایه به خوبی می‌تواند توسط شرکت‌های مناسب جذب شود و تولید یک جایگزین نهایی نماید که به خوبی می‌تواند یک سد مهار کننده خوب در مقابل این مقدار از پول باشد و البته موردی که بارها و بارها توسط بسیاری از فعالان بیان شده و می‌شود و مورد تشدید کننده قیمت‌های حال حاضر هم زمان شدند درخواست افراد عادی برای دریافت دلار و آخرین ماه سال برای تولیدکنندگان و وارد کنندگان که تقاضای فزاینده ای را درون بازار ایجاد کرده است که احتمال قیمت‌های بالاتر نیز وجود داشته ولی پس از فروکش کردن تقاضای تاجران در پایان سال انتظار یک اصلاح قیمتی پس از یک وقفه زمانی وجود خواهد داشت.
راه‌های کنترل نرخ ارز چیست؟
نوید رجایی کارشناس و فعال اقتصادی درباره آخرین وضعیت ارز به ایران اکونومیست گفت: در حال حاضر چشم اندازهای تیره و تار باعث شده تا انتظارات تورمی وجود داشته باشد پس در نتیجه هر عرضه‌ای با تقاضای شدید مواجه خواهد شد.
رجایی تشریح کرد: در حال حاضر افسار دلار پاره شده و مشاهده می‌کنیم که قیمت‌ها به صورت لحظه‌ای بالا می‌رود در مرحله اول دولت باید از سیاست‌های شکست خورده چون دستور دادن به قیمت‌ها اجتناب کند چرا که وقتی شرکتی مکلف می‌شود ارز حاصل از صادرات را به قیمت نیمایی به فروش برساند در چنین حالتی شرکت‌ها میل به صادرات را از دست می‌دهند و در نتیجه هم عرضه دلار در سامانه مختل می‌شود و هم رانت بسیار بزرگی به وجود خواهد آمد که در دو حالت بازنده مردم خواهند بود از سوی دیگر مردم دیگر به اخباری مانند آزادسازی منابع از کره جنوبی یا عراق بی اعتمادند و این چنین اخباری تأثیر منفی نشان خواهند داد پس اگر قرار است اتفاقی در برجام رخ دهد باید به صورتی باشد که متفاوت‌تر از دفعات قبلی بوده و در نتیجه مردم این اتفاق را به صورت مطلوب حس کنند.
این کارشناس اقتصادی در پایان گفت: گزینه بعدی نیز هدایت پول‌ها به سمت بازار سرمایه است و در نتیجه دولت باید از انجام مواردی مانند قیمت گذاری بر روی گاز صنایع بورسی و یا دخالت در عرضه خودرو دست بردارد تا وضعیت بهبود پیدا کند. متأسفانه در حال حاضر چشم انداز مطلوبی پیش رو نداریم و دولت کار سختی در پیش دارد.
تأثیر روانی دلیل افزایش نرخ ارز در بازار
فریدون مجلسی، دیپلمات سابق در خصوص افزایش نرخ دلار به مهر گفت: در واقع آنچه اتفاق افتاده است کاهش ارزش ریال است و نه افزایش نرخ دلار که این موضوع موجب می‌شود فشارهای اقتصادی بر روی مردم روزانه بیشتر شود.
وی در ادامه بیان کرد: در حال حاضر اروپا و آمریکا علیه ایران شروع به تبلیغات سو کرده‌اند که این تبلیغات اثرات روانی بر روی مردم گذاشته و باعث شده تا مردم به سمت خرید ارز بروند تا ارزش سرمایه خود را حفظ کنند و به نظر می‌آید که این برنامه ریزی ها برای ایجاد جو روانی باعث شده تا حباب در دلار ایجاد شود.
این دیپلمات سابق در ادامه در خصوص اینکه اگر تحریم‌ها برداشته شود یا اینکه اف ای تی اف به تصویب برسد می‌تواند قیمت ارز را کنترل کند گفت: در کوتاه مدت تأثیر دارد اما اف ای تی اف به تنهایی تأثیری ندارد چرا که اگر اف ای تی اف را هم تصویب کنیم تا وقتی تحریم‌ها باشد نیم توان تجارتی انجام داده شود بنابراین روی نرخ ارز هم تأثیری نخواهد داشت.
فریدون مجلسی در خصوص عملکرد بانک مرکزی بر روی نرخ ارز گفت: بانک مرکزی به تنهایی تصمیم گیرنده نیست و تا وقتی که اروپا و آمریکا تحریم‌ها را ادامه دهند این روند افزایشی نرخ ارز ادامه دار خواهد بود.
این دیپلمات سابق در پایان در خصوص اینکه کشورهای همسایه با توجه به تحریم‌ها توانستند ارزش پول خود را حفظ کنند گفت: روسیه با سیاست‌های داخلی که دارد توانسته تحریم‌ها را خنثی کند اما ایران از سیاست‌های روسیه استفاده نکرده تا حداقل کمی وضع اقتصادی را کنترل کند.
آغاز بازار مبادله ارز از امروز
بازار مبادله ارز و طلا به ابتکار رئیس جدید بانک مرکزی امروز افتتاح می‌شود، این سامانه به دنبال تک نرخی کردن ارز، افزایش قدرت بانک مرکزی برای تصمیم گیری منابع ارزی و طلا و نرخ سازی در بازار آزاد است، اما در انتهای گزارش باید به این نکته باز هم اشاره کرد که بانک مرکزی به تنهایی نمی‌تواند وضعیت ارز را به صورت درست مدیریت کند تا زمانی که دولت توجه ویژه به اقتصاد کلان، کسری بودجه و مباحث بنیادین نداشته باشد، اما همین موضوع که بانک مرکزی بتواند قدرت بیشتری گرفته و با استقلال تصمیم‌های سخت اقتصادی بگیرد می‌توان امیدوار بود که وضعیت ارزی و پولی مالی کشور به وضعیت بهتری از گذشته اداره شود.
