به گزارش ایران اکونومیست، معضل آلودگی هوا موضوعی ناشناخته ای نیست و مطالعات بسیار خوب و جامعی در مورد آن در کشور انجام شده و راه حل‌های آن نیز مشخص است. با این حال هر سال و به ویژه در زمستان معضل آلودگی هوا خودنمایی می کند.
در این میان یک روز کیفیت سوخت در جایگاه متهم می نشیند. روز دیگر مصرف بالای خودروها عامل آلودگی هوا می شود و روز دیگر مصرف مازوت در نیروگاه ها و صنایع مقصر شناخته می شود.
در همین زمینه پژوهشکده علوم و فناوری های انرژی، آب و محیط زیست دانشگاه صنعتی شریف در گزارشی به بررسی عوامل موثر بر آلودگی هوا در کلانشهرهای ایران پرداخته است.
بر اساس این گزارش، هم اکنون در اکثر کلانشهرها ظرفیت خودپالایندگی محیطی دیگر توانایی پایش خود را ندارد؛ از سویی سهم منابع متحرک در بسیاری از شهرهای ایران نیز قابل توجه است. طبق گزارش کنترل کیفیت هوا در سال ۱۳۹۶ برای شهر تهران حدود ۸۰ درصد منابع انتشار آلاینده ها از «منابع متحرک» و ۲۰ درصد از «منابع ساکن» بوده است؛ این در حالی است که کیفیت سوخت تولیدی برای خودروها در این سالها مطلوب (یورو ۴ و ۵) بوده اما کاهش محسوسی در مصرف سوخت خودروهای تولیدی کشور هم نیز صورت نگرفته است و از آنجا که تولید انتشار با مصرف سوخت رابطه مستقیمی دارد، مسئولان باید به این موضوع توجه ویژه ای داشته باشند.
بنابراین به نظر می رسد تمرکز برنامه ها باید روی کاهش منابع انتشار به خصوص کاهش شدت مصرف انرژی و افزایش کیفیت احتراق معطوف شود؛ یعنی با توجه به محدودیت منابع بهتر است علاوه بر کاهش آلاینده های موجود، تمرکز بر افزایش کیفیت احتراق، کاهش مصرف سوخت در صنایع و خودروهای سبک و سنگین تولیدی و نظارت بر افزایش کیفیت تجیهزات کنترل آلودگی در آنها باشد و وزارت صمت به عنوان متولی بخش تولید و سازمان ملی استاندارد و سازمان محیط زیست توجه ویژه ای به این موضوع داشته باشند.
در این گزارش یکی از عوامل مهم در کاهش آلودگی کلان شهرها کاهش مصرف سوخت خودروهای تولیدی و نظارت بر افزایش کیفیت تجهیزات کنترل آلودگی در وسایل نقلیه سبک و سنگین عنوان شده است.
بطور کلی راهکارهای کاهش آلودگی هوا برای کاهش منابع متحرک که ۸۰ درصد منابع انتشار آلاینده های شهرهای ایران را شامل می شود به دو دسته راهکارهای مبتنی بر سیاستگذاری و راهکارهای مبتنی بر فناوری (شامل ارتقا، بهسازی و نوسازی ناوگان و افزایش کیفیت سوخت) تقسیم می شود.
پژوهشکده فناوری انرژی دانشگاه صنعتی شریف در ادامه این گزارش به چالش ها و آسیب های ساختاری در موضوع آلودگی هوا می پردازد و در نهایت لازمه موفقیت در حل معضل آلودگی هوا را قبل از اجرای برنامه‌ها و طرحهای کنترل کاهش و حذف انواع آلاینده ها، وجود سلسله قوانین و مصوبات همراستا و منسجم و ساختار حکمرانی خوب در اقتصاد کلان کشور عنوان می کند. قوانین هماهنگ، بازدارنده و شفاف در کنار ساختار اداری مالی و سازمانی نقش مهمی در نحوه اجرای برنامه‌های کاهش آلودگی هوا در افق کوتاه مدت و بلندمدت دارند. در اسناد بالادستی تأکیدات متعددی مبنی بر اهمیت محیط زیست در برنامه ها و طرحها وجود دارد. از طرفی قوانین و مصوبات متنوعی تاکنون به دستگاههای مختلف جهت مبارزه با آلودگی هوا ابلاغ شده است. بر پایه این گزارش می توان با اقدامات منظم و پایدار به شرطی که عزم جدی در دولت وجود داشته باشد ظرف مدت کوتاهی ابتدا سرعت افزایش آلاینده ها را کاهش و سپس کنترل کرد. تا زمانی که حفظ محیط زیست اولویت آخر برنامه دولتها باشد نمیتوان انتظار داشت که مشکل آلودگی در کلان شهرها حل شود.
